Notes

TANKA AT HAIKU
Sa bansang Hapon ang mga tulang naisulat ay tinitipon ito ay nagsimula noong ika-8 siglo hanggang sa kasalukuyan. Ang tawag sa koleksiyon ng mga tula ay “Manyoshu” na ang ibig sabihin sa Ingles ay “A Collection of Tenthousand Leaves”.

Ang tanka ay maigsing tula na may 31 na pantig. Ito ay nahahati sa limang taludtod o linya. May sukat ang talutod na 5-7-5-7-7
Halimbawa
I-tong pag-sin-ta
Sa-iyo’y di ma-wa-la.
La-bis na ma-hal.
Di gus-tong ma-wa-lay ka,
Hang-gang du-lo na sa-na.

Ang Haiku naman ay karaniwang may paksa na tungkol sa kalikasan. Ito ay maikling tula rin na may sukat na 17. Ang tula ay nahahatid sa tatlong talutod o linya. Ang bawat sukat ng taludtod ay 5-7-5
Halimbawa
Sa-ri-wang ha-ngin,
Pag du-ma-dam-pi sa-kin,
Na-pa-ka-pres-ko.

Kaiba sa tanka, ang Tanaga ay may tugma at ito ay may 28 na pantig. Nahahati ito sa apat na taludtod na may sukat na 7-7-7-7.
Halimbawa
Bi-tu-in na ma-ning-ning, 7
Ang hi-ling ko ay ding-gin. 7
Sa-na’y ma-ta-pos na to, 7
I-tong pag-hi-hi-rap ko. 7


Saryu- Tulad ng Haiku, ito ay binubuo ng 17 pantig na nahahati sa tatlong taludtod, 5-7-5. Ngunit ang kaibahan nito sa Haiku, ang layunin ng paksang ito ay magpatawa.
Halimbawa
A-king hi-na-bol
Tu-mak-bong mag-na-nakaw,
A-nak ko pa-la

Apat Na Uri Ng Tula Ng Pilipino Ayon Kay Monleon

Tulang liriko o Pandamdamin - itinatampok ng makata ang kaniyang sariling damdamin. Ito ay itinuturing na pinakamatandang uri ng tulang isinusulat

Anim na uri ng tulang liriko o pandamdamin
a. Awit o Dalitsuyo
b. Pastoral o Dalitbukid
c. Oda o Dalitpuri
d. Dalit o Dalitsamba
e. Soneto o Dalitwari
f. Elehiya o Dalitlumbay

2. Tulang Pasalaysay - naglalahad ng mga tagpo o pangyayari sa pamamagitan ng taludtod.

Apat na uri ng tulang pasalaysay
a. Epiko o Talabunyi
b. Tulasinta o Metrical romance
c. Tulakanta o Metrical tale o Rhymed
d. Tulagunam o ballad

3. Tulang Dula - Ito ay tulang isinasadula sa mga entablado o iba pang tanghalan.

Pitong uri ng Tulang dula
a. Tulang mag-isang salaysay o Dramatic Monologue
b. Tulang Liriko Dramatiko
c. Tulang dulang katatawanan o Dramatic Comedy
d. Tulang Kalunos-lunos o Dramatic Tragedy in Poetry
e. Tulang Dulang Madamdamin o Melodrama in Poetry
f. Tulang Dulang Pauroy o Farce in Poetry

4. Tulang Patnigan o Justice Poetry - tulang sagutan na itinatanghal ng dalawang magkatunggaling makata

Apat na uri ng tulang Patnigan
a. Karagatan
b. Duplo
c. Balagtasan
d. Batutian

Ponemang Suprasegmental

Ponema-ito ang may pinakamaliit na tunog na may kahulugan
Ponolohiya – Ito ay ang pag-aaral ng mga ponema o tunog.
Ponemang Suprasegmental - Ang ponemang suprasegmental ay tumutukoy sa makahulugang yunit ng tunog na karaniwang hindi tinutumbasan ng mga letra sa pagsulat.
Diin-Ito ay ang bigat ng pagbigkas ng pantig
Tono/Intonasyon-Ito ay ang pagtaas at pagbaba ng tinig habang binibigkas ang salita
Hinto/antala-Ito ang saglit na pagtigil sa pagsasalita upang mas maging malinaw ang pagpapahayag ng mensahe.