Notes

Ayakkabılar
Soykırım Anma Günü'nde öğretmenimiz Sara bizi 57 numaralı otobüse bindirip Volhynia Yahudi Müzesi'ne götürdü ve kendimi çok önemli hissetim. Ben, kuzenim ve Druckman adında bir çocuk dışında sınıftaki herkes Irak kökenliydi. Ben dedesi soykırımda ölen tek öğrenciydim. Volhynia Müzesi harikulade, her yer siyah mermerden, milyoner evleri gibi. Duvarlar kasvet verici, eski, siyah beyaz fotoğraflar ve ölen insanların adlarıyla kaplıydı. Çift sıra olup fotoğrafların önünden geçmeye başladık. “Dokunmak yok!" dedi öğretmen. Ama ben dokundum fotoğraflardan birine, kartonun üzerine basılmıştı; bir elinde sandviç tutmuş, ağlayan, zarif ve solgun bir adamın fotoğrafıydı. Karayolunu ayıran çizgiler gibi iniyordu gözyaşları yanaklarından. Ve eşim, Orit Salem, fotoğrafa dokunduğumu öğretmene söylemekle tehdit etti beni. Umursamadığımı söyledim, Kime isterse söyleyebilirdi müdüre bile, umurumda değildi. Dedesi ölen bendim, neye istersem dokunabilirdim.
Fotoğraflardan sonra bizi büyük bir salona sokup bir film gösterdiler; küçük çocukların nasıl kamyonlara yüklenip gaz odalarına sevk edildiklerini seyrettik. Sonra yaşlı ve şişko bir adam sahneye çıkıp bize Nazilerin orospu çocukları olduğunu anlattı. Hatta bir Nazi askerini elleriyle boğmuştu. Yanımda oturan Cerbi ihtiyarın palavra sıktığını söyledi; görünüşe bakılırsa asker falan boğamazdı bu adam. Ama ben ihtiyarın gözlerine baktım ve ona inandım. Tanıdığım bütün o halter çalışan serserilerin gözlerinde o güne kadar gördüğüm öfkenin toplamı bile hafif kalırdı adamın öfkesinin yanında.
Sonunda bize soykırım sırasında neler yaptığını anlattıktan sonra, az önce duyduklarımızın sadece geçmiş için değil günümüz için de ders niteliğinde olduğunu söyledi ihtiyar, çünkü Almanlar hala vardılar, ülkeleri de yerinde duruyordu. Onları asla bağışlamayacaktı, o ülkeye hiçbir zaman gitmemeyi umuyordu. Çünkü elli yıl önce ailesiyle birlikte Almanya’ya gittiğinde her şey çok iyi görünmüş, ama sonunda cehenneme dönmüştü. İnsanların hafızaları zayıftı, özellikle kötülük söz konusu olduğunda. İnsanlar unutmaya meyillidir, dedi, ama siz unutmayacaksınız. Bir Almanla karşılaşırsanız size söylediklerimi hatırlayın. Alman malı gördüğünüz zaman, televizyon (buradaki televizyonların çoğu Alman üretimi olduğuna göre) ya da başka bir cihaz, bütün o göz alıcı sunumun altında ölü Yahudilerin kemiklerinden, derisinden ve etinden üretilmiş tüpler ve parçalar gizli olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
Dışarı çıkarken Cerbi bir kez daha ihtiyarın kimseyi boğazladığına inanmadığın söyledi. Ben de içimden evde İsrail malı buzdolabı olduğuna şükrettim. Kaşınmanın alemi yok.
İki hafta sonra annemle babam Avrupa seyahatinden döndüler ve bana bir çift spor ayakkabı getirdiler. Ağabeyim onlara gizlice ne istediğimi söylemiş, onlar da bana dünyanın en iyi ayakkabılarını getirmişlerdi. Annem gülümsedi hediyeyi uzatırken.
İçinde ne olduğunu bilmediğimden emindi. Ama poşetin üzerindeki Adidas logosunu hemen tanımıştım. Ayakkabı kutusunu poşetten çıkarıp teşekkür ettim. Dikdörtgen biçimindeydi kutu, tabut gibi. İçinde üzerinde üç mavi çubuk, kenarında da ADİDAS yazısı bulunan bir çift beyaz spor ayakkabı vardı; neye benzediklerini görmek için açmam gerekmiyordu.
“Giy şunları” dedi annem ayakkabıları kutudan çıkararak, “ayağına uyuyor mu görelim.” Olan bitenden habersiz gülümsüyordu sürekli.
“Bunlar Alman malı, biliyorsun” dedim elini sıkarak.
“Tabii ki biliyorum” dedi annem gülümseyerek, “Adidas dünyanın en iyi markası.”
“Dedem de Alman’dı” dedim anlayacağını umarak.
“Deden Polonyalıydı.” Diye düzeltti annem. Bir an için hüzünlendi, ama çok sürmedi. Keyfi yerine geldi yine. Ayakkabılardan birini ayağıma geçirip bağcıklarını bağlamaya başladı. Sesimi çıkarmadım. Hiç umut yoktu. Annem farkında bile değildi. Volhynia Müzesine hiç gitmemişti. Kimse ona anlatmamıştı. Onun için ayakkabı ayakkabıydı, Almanya ise Polonya. Bir şey demeden bana ayakkabıları giydirmesine izin verdim. Anlatıp canını sıkmanın anlamı yoktu.
Bir kez daha teşekkür edip yanağına öpücük kondurduktan sonra top oynamaya gideceğimi söyledim.
“Dikkat et, olur mu?” diye güldü babam salondaki koltuğundan. “Ayakkabıların canına okuma hemen” Ayağımdaki solgun insan derisine baktım ve Nazi askerini eliyle boğan ihtiyarın sözleri geldi aklıma. Mavi Adidas çubukları elledim, fotoğraftaki dedemi hatırladım.
“Nasıl, rahat mı?” diye sordu annem. “Hem de nasıl,” diye yanıtladı ağabeyim benim adıma, “adi İsrail malı değil ki bunlar.
Muhteşem Cruyff”un giydiği ayakkabılar.” Ayak uçlarıma basarak kapıya doğru ilerledim, fazla yüklenmek istemiyordum ayakkabılara. Sonra yavaşça parka doğru yürüdüm. Borohov mahallesinin çocukları üç takım kurmuşlardı. Hollanda Arjantin ve Brezilya. Hollanda takımında bir oyuncu eksikti. Borohov’dan olmayan kimseyi aralarına almamalarına rağmen beni Hollanda takımına dahil ettiler.
Maçın başında topa burun vurmamaya özen gösterdim, dedemin canı yanmasın diye, ama bir süre sonra unuttum, aynı Volhynia Müzesindeki ihtiyarın dediği gibi. Üstelik galibiyet golünü atmayı başardım. Ama maç bittikten sonra yine hatırlayıp ayakkabılarıma baktım. Birden müthiş rahat olduklarını fark ettim ayakkabıların. “Ne goldü ama, değil mi?” dedim dedeme eve dönerken. “Kaleci neye uğradığını şaşırdı.” Dedem yanıt vermedi, ama lastikten yola çıkarak onunda memnun kaldığını söyleyebilirim.