Notes

aslında sanıldığının aksine yaygın görülen, kadınlarda daha çok rastlanan ama psikolojik yardım almak için erkeklerin daha çok başvurduğu bir tür lanet ve sıkıntıdır. genellikle performans kaygısı olarak algılanır ama sosyalfobik olan çoğu kişi yaygın sosyalfobi belirtisi gösterir. bu bozukluğa sahip insanlar naif ve iyi insanlardır, zarar gelmez, sevin onları, ihtiyaçları vardır.

hakikaten de herkes de ne çok meraklıymış sosyalfobik olmaya. arkadaşlar sosyalfobik olmak hiç de cool, havalı bir durum değil. insan sürekli olarak kendiyle ilgili bir utanç hissi içinde ne kadar cool olabilirse o kadar coolsunuz. gerçek sosyalfobikler için söylüyorum.
işin zekayla falan da bir alakası yok; sosyal fobik deyince böyle yabancı filmlerdeki gözlüklü, eli yüzü düzgün ama piç olmayan, çok zeki, bilgisayarlarla ilgilenen cool, efendi çocuk tipi canlanıyorsa gözünüzde alakası yok. sosyal fobinin iqnun düşük ya da yüksek olmasıyla bir ilgisi yok bu tamamen konu dışı. hiç üstünüze yakıştırmaya çalışmayın.

genel bir utangaçlık, çekingenlik, ilk defa girilecek ortamlarda, sahne performanslarında herkeste olması son derece normal olan heyecan ve kaygı seviyesi sosyal fobi demek değildir. sosyal fobi için işin kronikleşmiş olması, kaçınma davranışlarının had safhada olması, hayatınızın içine etmiş duruma gelmesi, insanlarla olan ilişkide aşırı kaygı duyup bu kaygıdan uzak durmak için sosyal ilişki gerektiren durumlardan uzak durması gerekir ve bu bütün hayatınızı mahveder.
evet tekrar madde madde yazalım

sosyalfobik olmak hiç cool bir durum değil, öyle zannediyorsan sen olayı çok yanlış anlamışsın kardeş.

olayın iq olan zekayla hiçbir alakası yok, sosyal zeka kısmına girmiyorum. yani sosyalfobik bir insanların diğerlerinden daha çok ya da az zeki olduğunu söyleyemeyiz.

şema terapi kapsamında kusurluluk(değersizlik) şeması ve sosyal izolasyon şemasının birleşiminden söz edebiliriz sosyofobikler için. sosyal izolasyon zaten genelde kusurluluk inancından kaynaklanır. kişi kendini diğer insanlardan aşağı, değersiz, kusurlu ve eksik görür. ama bu eksik herhangi bir takviyeyle kapanacak gibi değildir. varlığınız kusurludur.

sosyalfobik insanlarda kronik bir utanç duygusu vardır. onlar varlıklarından utanırlar. ayırıcı özellik budur; utanılacak bir durum varsa ortada herkes utanır; ama sosyofobikler kendilerinden utanırlar. sanki özlerinde utanmaları gereken bir şey vardır. zaten eksikli, değersiz ve kusurludurlar. varlıklarında ve verdikleri rahatsızlıktan dolayı özür diler gibi yaşarlar.

erken yaşlardaki eleştirel ana baba tutumu ve okul yıllarındaki öğretmen ve akran tutumları önemli rol oynar. bu yaşlarda özellikle aile de çocuğun sosyalleşmesine olanak sağlayacak ortamlar yaratmamışsa(çocuklu aileler gezmeye gitme vs. çocuk için sosyal becerilerinin gelişmesi için ortam olmaz.

sosyalfobikler için okul yılları elem ve kaygı dolu geçmiştir, hatta geçmişe dönüp baktığımda o kadar yıl okul ortamında nasıl kalmışım ben de anlamıyorum ama acı vericidir.

okulda emin olmadıkları soruya asla parmak kaldırıp cevap vermezler, bilgilerini göstermezler.

sürekli alay edilecekleri, küçük görülecekler ve aşağılanacakları kaygısını taşırlar. insan arasına karışamamanın nedeni de budur zaten. karşılarındaki insanlar onlarla yakınlaşıp onları tanırlarsa; onların değersiz olduklarını fark edecek ve onlardan uzaklaşacaklardır.

ve bu da çok acı vericidir en iyisi bu riskli ve elem dolu olay uzak kalmak ve zorunda kalmadıkça insanlarla ilişki kurmamalıdır. tabii bu bilinçli bir düşünce silsilesi ve hastalığın ilk yıllarında ortaya çıkan bir durum değil; önce geliyorum ben der zaten bu hastalık ve zamanla iyice yerleşir ve bu hale gelirsiniz. o yüzden erken teşhis yani farkındalık ve çözüm arama çok önemli.

sosyal fobikler insanlarla ilişki kurmak, arkadaş gruplarına katılmak, sosyalleşmek, özellikle bir gruba dahil olmak, yakın arkadaşlarının olması ve özellikle birinin en yakın arkadaşı olmak, sevgilisinin olması gibi gayet sıradan insani faaliyetleri çok ama çok isterler ama yapamazlar. birçok insan için yemek içmek vs. kadar sıradan olan bu aktiviteler sosyal fobikler için atomu parçalamaktan daha zordur.

karıştırılan kavramlar olarak antisosyal hiç değildirler ki antisosyallik psikopatlık demek sosyal fobiyle tam ters; asosyal de değildirler insanlarla ilişki kurmaya hevesli ve isteklidir ama yiğitliğe leke sürdürmemek için ben istemiyorum yeea, insanlar da zaten çok aptal diyebilirler inanmayın.

insanların onları kabul etmeyeceğine ve dışlayacağına, reddedeceğine inanırlar. bir sosyal fobik için kabul görmek çok önemlidir ama onlar oldukları gibi kabul görmeyeceklerine inandıkları için garip atraksiyonlara girerler.

dışlanmak konusunda çok hassastırlar çünkü bu zamana kadarki hayatlarında ortamlarda genellikle dış kapının dış mandalı olmuşlar hiçbir zaman kendilerini bir gruba ait hissedememişlerdir. reddedilmenin diğer insanlara kıyasla bu kadar acı verici ve kaçınılan bir şey olmasının nedeniyse; sosyalfobik kişi reddedilmesinin nedeninin kendi varlığındaki eksiklik ve değersizlik olduğunu zanneder; yani sanki insanlar onun içindeki değersizliği görüp reddetmiştir. bu çok acı vericidir.

birçok sosyal fobik aynı zamanda kaçıngan kişilik bozukluğu ve depresyona sahiptir. zaten bu şartlarda hayattan aldığınız zevk ve tatmin o kadar azdır ki yıllar süren bu durumun kronik depresyona yol açması kaçınılmaz ama siz kendini bildi bileli böyle olduğunuz için bu durum size garip de gelmez.

yine bazı bağımlılık ve kötüye kullanımlara sahip olabilirler; her türlü kötüye kullanım özellikle sigara (her ne kadar sosyal olarak kabul edilse de), alkol ve madde kötüye kullanımı gibi. kaygılarını azaltmak ve zorunlu insan ilişkilerinde bir nebze de olsa rahatlamak için ama bu bir yol değil tabii.

kapasitelerinin anca yüzde 20sini falan kullanırlar, kendilerini göstermezler hep geri planda kalırlar. kendilerinin beceriksiz olduğuna, yetersiz olduklarına inanırlar. o yüzden olumsuz değerlendirilebilecekleri işlerden uzak dururlar. bu anlamda özgüvenleri düşüktür, diğer manada da düşüktür de iş ve akademik yaşamdan söz ediyorum. başarılı olsalar da yeteri kadar başarılı olduklarına inanmazlar.

yetersizlik duyguları ele geçirmiştir. kendiliğinden bir iş üstlenmekten, ben yaparım demekten kaçınırlar. mütevazidirler. o yüzden kendilerinin yarısı kadar nitelikli, yarısı kadar çalışkan ama dunning-kruger sendromundan muzdarip iş ve okul arkadaşlarının gerisinde kalmaya mahkumdurlar. bu arkadaşlar kendilerini her ortamda olduklarından çok daha iyi gösterirken sosyalfobik arkadaş olduğundan daha vasat gözükür.

sosyalfobiklerin çok büyük bir iletişim ve kendilerini ifade sorunları vardır, çoğunlukla iletişim kazaları ve yanlış anlaşılmalar söz konusu olur ama bir sosyalfobiğin en büyük korkularından biri de yanlış anlaşılmaktır.

ciddi mükemmeliyetçidirler, sıkıntı derecesinde. şimdi böyle yazınca her yaptığı işe özenen, titizlenen insan kendini mükemmeliyetçi ve bunu güzel bir şey sanıyor değil arkadaşım. sosyalfobiğin mükemmeliyetçiliği sürekli erteleme, tatminsizlik yaratır ve olayların içine eder. bu mükemmeliyetçiliğin kaynağının derinlerdeki eksiklik duygusunu kapatma ve 'eğer mükemmel olursam insanlar beni eleştiremez ve benimle alay edemez' kaygısından olduğunu zannediyorum. en azından bende böyle. insanların eline koz olarak açık vermemeye çalışırlar ki alay edilmesinler. oysa benim sosyofobik kardeşim bilmez ki seni sürekli eleştiren, alay eden şahıs sende eksik olduğu için değil kendi kompleksini kapatmak için bunu yapıyor ve istersen alleme-i cihan ol yine yapacak. ama çocukken bilinçaltına kodlanmıştır ki kişide bir eksik var ve o yüzden eleştiriliyor vs.

gizlenme-saklanma-kamuflaj olaylarında benim diyen bukalemuna taş çıkartırlar. evet bu arkadaşların olayı gizlenmektir ve ortamlarda öyle bir saklanırlar ki hem saklanırlar, hem de gizlenemezler.

bir sihirli güç verilse tercih edecekleri şey görünmez olmaktır. görünür olmak utanmak demektir.

key words: utanmak, rencide edilmek, alay, dalga, yine utanmak, hak etmemek, kaçmak, utanç, küçümsenmek, dışlanmak, kabul görmemek, yetersizlik,değersizlik.

aşırı empatik ve detaycıdırlar. karşılarındaki kişin ne ufak bir mimiğinden ve kelimesinden envai çeşit anlam çıkarabilirler kendileri aleyhine. kendileriyle ilgisi olmasa bile karşılarındaki kişinin mimiğinden; 'kesin benden sıkıldı, bak ne kadar sıkıcı bir insan olduğumu fark etti, acaba rahatsız mı ediyorum onu' gibi anlamlar çıkarıp, yine tek bir kelimeden kendileri aleyhine olumsuz anlama gelebilecek yüzlerce çeşit şey geçirebilirler akıllarından, alakası olmasa bile.

bu durum çok yorucudur ve sosyalfobiklerin zihinleri hiperaktiftir ve enerjilerinden çalarlar. iyi bir komplo teorisyenleridir. bir ortamda bir grup toplanıp kendi arasında gülüşse, -sosyal fobiğimiz büyük ihtimalle tek başına bir köşededir- ne kadar saçma olduğunu bilse de sanki kendiyle dalga geçiliyormuş gibi gelir, tam emin de olamaz acaba gerçekten benle mi dalga geçiliyor? olabilir mi? diye düşünür.

kısır döngünün ve self-fulfilling prophecynin(kendini gerçekleştiren kehanet) sıkça görüldüğü bir durumdur.

en yakın arkadaşları kendileridir, yalnızdır bu insanlar, en yakın dostları sevgilileri yalnızlıktır. güvenli bölgeye aldığı samimi arkadaşları olsa da hiçbir zaman kimsenin en yakın arkadaşları olamamıştır ne kadar istese de duvarlıdır bu arkadaşlar istese de yakınlaşamaz.

sosyal fobik bir insan için kendinden bahsetmek, kendini açmak; tanıdığı ya da tanımadığı insanların yanında çırılçıplak kalmak kadar utanç vericidir. çünkü o eleştirilmek ve alay edilmek-aşağılık hissetmekten o kadar acı çekmiş ki kendini ve benlik bütünlüğünü korumak adına kendini kapatmak ve kabuk örmek zorunda kalmıştır ama belki o zamanlar onu korumuş olan bu kabuk ilerki zamanlarda onun yaşamını çok ama çok zorlaştırmış ve işlevsizleştirmiştir.

onları gerçekte kimse tanımamıştır, kim olduklarını yalnız kendileri bilirler; samimi 1-2 arkadaşı ve aileleri bile aslında onları gerçekte tanımaz. olduklarından daha azını bilirler. oysaki içlerinde derin bir volkan ve cevher yatmaktadır.
dışardan muhtemelen tuhaf ve gizemli biri izlenimi veriyorlardır, çünkü insanlarla iletişim kurmamak ve uzak durmak için tuhaf gözüken hareketler yaparlar ve bu kadar kaçıngan olmak dışardan tuhaf görülebilir. bu kadar gizemli olunca cool değil garip gözüküyorsunuz onu da söyleyeyim.

gerçek bir sosyal fobiğin ne kadar yakışıklı ve güzel olursa olsun sevgilisi olabileceğini sanmıyorum, ortamlarda yaklaşmak isteyen olsa bile o itinayla engelleyecektir ve kendilerine yaklaşılmasına danger zone'a girilmesine izin vermeyecektir. yani 2 gün devam etse hasbelkader o iş yüzümez özellikle karşı cins duygusal ilişkilerinde kırılma riski çok daha yüksek olduğu için bir sosyalfobik kendini hiç bu toplara sokmaz, ne kadar istese ve imrense de o samimiyet ve yakınlığı kuramaz.

30 yaşına kadar karşı cins eli tutamadan gelir ve bu sefer de karşı cinsin onu beğenmediği ne kadar değersiz olduğu vs. yüzünden onu sevmediklerine filan inandırır kendini. halbuki kendini kasten uzak tutmuştur ama farkında değildir. bu durum onun kendine yönelik olumsuz inanç ve duygularını daha da arttırır.

çok kırılgandirlar ve naiftirler, kendileriyle alakalı olumsuz olduğunu düşündükleri bir lafa alınıp. o lafı ve olayı uzun zaman unutmayıp akıllarına getirip üzülürler.

insanları ve hayatı çok gözlerinde büyütürler.

hayat gözlerinin önünde akıp gider ve onlar sadece bakar bakar ve bakarlar.

kendileriyle ilgili genel algıları 'kim beni ne yapsındır'. hemen her konuda.

ancak kendilerini gizlediklerini, saklandıklarını düşündükleri konularda rahat ve özgüvenliymiş gibi gözükürler ama bu, kirleri halının altına süpürmek gibidir, gerçek değildir.

zararsızdırlar, bu arkadaşların zararları ancak kendilerinedir ama kendilerine de iyi zarar verirler.

istedikleri hayatı yaşamaları için önlerindeki tek engel kendi içlerindeki engeldir.

bu arkadaşlar genelde ortamlarda burnu havada, kendini beğenmiş, insanlara tepeden bakan, ayy o mu soğuk nevale zannedilen kişidir. 'ne kendini beğenmesi be, asıl mesele zaten kendini beğenmemek. keşke öyle olsam der içinden sosyal fobik.' yakın arkadaşları ya da hasbelkader yakınlaşabildiği birkaç kişi der; 'sen uzaktan çok soğuk gözüküyorsun ama tanıyınca anladım aslında hiç öyle değilmişsin.'

bu laflar bir sosyalfobiğin çok alışkın olduğu laflardır. hatta samimi olmadığı kişiler bile 'sen çok soğuk gözüküyorsun' deme cüretini kendinde bulur. en büyük korkusu yanlış anlaşılmak olan sosyal fobik yine yanlış anlaşılmıştır. bu yanlış anlaşılmalar onu insanlardan daha da uzak tutar. çünkü bu laflar sosyal fobiğin en korktuğu şeylerden biri olan eleştiriyi içinde barındırır. sosyal fobik yine eleştirilmiştir ve 'yine mi' der içinden, bu nasıl bir kader.

hayatlarını anlatan şarkılar şunlardır; sezen aksudan 'şimdi bana kaybolan yıllarımı verseler', ferhat göçer 'yıllarım gitti', erol evgin 'gel sen ne çektiğimi bir de bana sor' nev 'mühürlü kaderim', bertuğ cemil kaygılarım yedi beni offff, ebru gündeş tuhaf buluyorlar bu kaçak halimi, tanju okandan 'benim en iyi dostum içkim,sigaram, onlar da terk ederdi olmasa param', nil burak ' yalnızım ben' gibi; bunca şeye rağmen hala mizah duygularını kaybetmemişlerdir evet.

yolda giderken sevdikleri eski bir öğretmenini veya arkadaşını gördüğünde bile konuşmak zorunda kalmamak için en yakın mağazaya girip saklanan insanlardır bunlar. eğer ki bu şahıs da sosyalfobiğin kendisinden kaçtığını görmezden geldiğini görüp de yanlış anlarsa al yine bir iletişim kazası. bu durum nasıl anlatılır, nasıl sorun sende değil bende denir ki? tabii böyle yapa yapa nasıl konuşacağını da bilmez sosyal fobik.

işlerinizi insanlarla en az temas ve konuşma, etkileşim gerektirecek şekilde yapmaya çalışırsınız.
insanlara kendiniz hakkında bilgi vermekten kaçınırsınız. sanki aranan bir suçlu gibi saklanırsınız. halbuki vereceğiniz genel bilgilerde ve sizde bir anormallik yokken. ama sanki kendi hakkınızda gizlemeniz gereken bir şeyler hep vardır, kendinizden bahsederken çıplak ve savunmasız kalıyormuş gibi, gelir dışarıdan gelecek olası saldırılara karşı.

allah düşmanımın başına vermesin.

belli bir zamandan sonra tam olarak bir kısır döngü haline gelip sizi ketler. artık hiçbir sosyal ortama ve insanlarla etkileşime girememeye başlamışsınızdır. belki tibet'te bir manastıra kapanıp tek başınıza bir rahip olarak yaşasanız sorun yok, günümüzde hele ki network ve insan ilişkilerinin bu kadar önemli olduğu bir çağda artık insan olarak tamamen işlevsiz hale gelmişsinizdir.

allahım neden devam zorunluluğu olmayan bir okul ve bölümde okumuyorum diye yakınır sosyalfobik. hatta keşke hukuk falan okusaydım diye içinden geçirir. bu illet hastalık yüzünden çok başarılı olduğu eğitim hayatını bitirme, bırakma noktasına gelen, özellikle bazı sunumları yapamama ve insan içine girememe, kaçınma yüzünden, çok fazla insan vardır.

. sosyal fobik insanlar başarılı olsalar da kendilerini asla başarılı hissetmezler. hep eksiktirler onlar, hep yetersizdirler. bir anlamı yoktur yani onlar için tatmin yoktur. sanki başarısız biriymiş gibi hissederler.

sosyalfobikler haklarını savunamazlar, hep kendilerini ezdirirler. mantıklı bir yanı olmasa da, hani en son aşamada fiziksel bir güç gösterisi olacak bile olsa ve çelimsiz, güçsüz biri olmasa bile, ve karşıdakiyle bir fiziksel mücadeleye girse onu alaşağı edecek kapasitesi olsa ve laflarıyla onu dövecek birikimi olsa bile yok ses çıkmaz. nasıl bir koşullanmışsa bilinçaltı! ilginç bir korku ve öğrenilmiş çaresizlik! ama gerçekte asla kendini koruyamayacak ve savunamayacak biri değildir sosyalfobik kapasite olarak ama ilginç bi şekilde içerden bir şeyler engeller onu.

çocuk yaştaki eleştirel, aşağılayıcı, mukayese edici ve aşırı korumacı ana baba tutumları ve piç akran tutumları ve daha sonra bir kısır döngüye giriş. kısır döngü çok önemli.

sosyal fobik, ortamlarda kendini ait hissedemez ve 'siz beni dışlamadan ben kendimi dışlayayım size zahmet olmasın ' kafasıyla ortamlardan uzak durur.

kaza bela olmaz ise 50 sene sonra geberip 100 sene sonra da unutulup gidecekken neden insanları bu kadar önemseyip kendimize eziyet çektiriyoruz? benim isyanım buna arkadaş!

yaşınıza göre şöyle biraz geçmişe gidip hayatınızı gözden geçirin. ilkokul, ortaokul, lise, üniversite... olduysa iş hayatı. kaçırdığınız onlarca fırsatı düşünün. keşke o yıllara dönüp dışardan müdahale ederek ideal bir hayat yaşamanızı sağlayabilseydiniz. şimdi bile aklınıza geldiğinde boktan hissetmenize neden olan saçma sapan ayrıntıları silip atabilseydiniz. bu belki söylenememiş bir söz, belki verilememiş bir tepki, belki de ortama aksettirilemeyen aura olur. böyle binlerce saçma sapan şey birike birike ne hale gelmiş. resmen ilmek ilmek dokumuşsunuz.

ya siz ne salak insanların karşısında ne salak durumlara düşmüşsünüz be!
ulan iletişimin en temel ilkelerini yerine getirecektin sadece. evde kah yastık yumruklayıp kah hayallere dalacağına gidip sonucunu düşünmeden çok ufak bir şey yapacaktın, olup bitecekti. şimdi, hayatın her saniyesinde ayrıntıları kaçıra kaçıra değişiğin biri oldun çıktın. halbuki sende ne potansiyel vardı, değil mi? bak bakalım etrafına. millet yaşıyor, üzüntünün de sevincin de tadını çıkarıyor, gezip tozuyor, hayatına yenilik katıyor. hakikaten nasıl yapıyorlar tüm bunları ya? tebrik ediyorum!
işte tüm bunları ben de düşünüyorum. ne de olsa sf' nin getirdiği o muhteşem iç muhasebe yeteneğine ben de sahibim. kimse bilmese de böyle bir yeteneğe sahip olmak bana gurur veriyor.
neyse... benim yaptıklarım, yapacaklarımın teminatıdır. bu nedenle gelecekte de değişeceğimi sanmıyorum. bir sene ilaç tedavisi gördüm. şans eseri karşıma terapi alma fırsatı çıktı ama doğal olarak (!) gitmedim. daha fazla da uğraşacak durumum yoktu.
sözün özü, hiçbir şeyin değişmemesine rağmen ben artık sosyal fobili değilim. çünkü kabullendim.