Notes

toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin sağlığa etkisi

Toplumsal cinsiyet, kadın ve erkek arasındaki farklılıkların toplumsal düzlemde kurulmuş
yönlerine dikkat çekmektedir. Toplumsal cinsiyet bağlamında yapılan çalışmalar, toplumlarda
geçmişten günümüze kadar gelmiş toplumsal cinsiyete ilişkin kalıpların, özellikle kadını olumsuz yönde
etkilediği bilinmektedir (Zeybekoğlu Dündar, 2012).

Cinsiyet rollerinin oluşumu anne karnında başlar, bebeklik dönemi ve aile yaşantısıyla birlikte
şekillenmeye başlar, okul-iş yaşamı ve kanunlarla da pekişir, böylece öğrenilen bu kalıplar, değişmez
yargılara dönüşür. Başka bir deyişle; insan dişi veya erkek cinsiyetiyle doğar, ancak yetiştirilirken,
sosyalleşme süreci ile toplumun cinsiyetlerine özgü beklediği roller çerçevesinde kız veya erkek çocuk
olmayı öğrenerek büyürler (Terzioğlu ve Taşkın, 2008)

Toplum tarafından erkek için uygun olduğu
düşünülen davranışlar erkeksi, kadınlar için uygun olduğu düşünülen davranışlar ise kadınsı (feminen)
olarak adlandırılır (Akın, 2007).

Toplumsal cinsiyette eşitlik denildiğinde, fırsatları kullanma, kaynakların ayrılması ve
kullanımında, hizmetleri elde etmede bireyin cinsiyeti nedeniyle ayrımcılık olmaması/yapılmaması
ifade edilmektedir (Akın, 2007).

Cinsiyet kalıp yargıları, önyargıları ve ayrımcılığının günümüzde, eskiye kıyasla azaldığı ama
yeni şekilleriyle sürdüğü belirtilmektedir. Kuşkusuz günümüzde klasik şekilleriyle de görülmektedir;
örneğin kadınların daha duyarlı ama erkeklerin daha atılgan oldukları inancı hala vardır, kadınların ya
da erkeklerin belirli işlerde başarılı olmayacaklarına ilişkin önyargılar ve buna bağlı uygulamalar hala
vardır fakat günümüzde bunların şekil değiştirmiş ya da gizli biçimleriyle karşılaşmak da mümkündür
(Akın, 2007).

Kadın sağlığında toplumsal cinsiyet ayırımcılığının görüldüğü en önemli alan üreme sağlığı
hizmetleridir. Kadınlarımız bugün hâlâ güvenli annelik, jinekolojik sorunlar, infertilite, aile planlaması
vb. konularında üreme sağlığı hizmetlerinden yararlanmada eksik kalabilmektedirler (Şimşek, 2016).

Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin neden olduğu başlıca sorunlardan biri kadına
yönelik şiddettir. Kadına yönelik şiddet aile içinde fiziksel, psikolojik, ekonomik, cinsel şiddet
biçiminde görülebileceği gibi silahlı çatışma durumlarında sistematik tecavüz, cinsel kölelik, gebeliğe
zorlama, gözaltında taciz ve tecavüz, kadınların siyasal yaşama katılmalarının önlenmesi, töre
cinayetleri, kızlık zarı muayenesi, zorla evlendirme, kadın intiharları, işyeri‐sokakta cinsel taciz, kız
gebeliklerin sonlandırılması, kız çocukların ihmali biçiminde de görülebilir.

Zeybekoğlu Dündar, Ö. (2102). Toplumsal Cinsiyet Rollerininin Televizyon Reklamlarına Yansıması. ETHOS,
Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 5 (1), 121- 136.
Terzioğlu, F., Taşkın, L. (2008). Kadının Toplumsal Cinsiyet Rolünün Liderlik Davranışlarına ve Hemşirelik
Mesleğine Yansımaları. C. Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 12 (2),62-67.
Akın, A. (2007) Toplumsal Cinsiyet Ayrımcılığı ve Sağlık, Toplum Hekimliği Bülteni, 26 (2), 1-9.
Şimşek H. Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Kadın Üreme Sağlığına Etkisi: Türkiye Örneği. DEÜ Tıp Fakültesi
Dergisi 2011, 25(2): 119 – 126