Notes

Ang Mitsa
Buod
Lumabas sa klase si Placido Penitente. Hindi na siya ang dating mapagtimpi. Gali
t na galit siya. Nais niyang gumawa ng isang libo`t isang paghihiganti. Parang i
binubulong ng kanyang budhi: Placido Penitente, ipakilala mong ikaw ay may karan
galan, na ikaw ay matapang at maginoo. Taga-Batangas ka na ang paglait ay hinuhu
gasan ng dugo.
Nakitang nagdaan ang isang sasakyang kinalulunanan nina Padre Sibyla at Don Cust
odio. Nais niyang habulin ang kura at ihagis sa ilog.
Napadaan sa Escolta. May naraanang dalawang Agustino sa pinto ng basar ni Quirog
a. Ibig pag-uundayan ng suntok. Nagpigil. May naraanang dalawang kadete na nakik
ipag-usp sa isang kawani. Sinagasa niya ito. Tumabi ang mga kadete. Inaalihan ng
hamok si Placido.
Inakala na ni Placidong wala na siyang pagkakataong mag-aral. Aniya sa sarili. H
indi raw kami marunong maghiganti. Dumating na sana ang lintik at nang makita ni
la.
Naratnan ni Placido sa bahay na kanyang tinutuluyan ang kanyang ina si Kabesang
Andang. Kararating nito mula sa Batangas. Sinabi ni Placido na di na siya mag-aa
ral. Naghinagpis ang ina. Nakiusap sa anak. Nagpaalam si Placido sa ina. Ginala
nito ang Sibakong, Tundo, San Nicolas, Sto. Kristo. Mainit pa ang ulo. Nguni`t n
akaramdam ng gutom. Naisipang umuwi. Inakalang wala na sa bahay ina`t nagtungo n
a sa kapitbahay upang makipangginggi. Mali siya. Naroon pa ang ina. Naghihintay.
Ipinakiusap daw ni Kabesang Andang sa prokurador ng Agustino na iayos ang sulira
nin ni Placido sa nakagalit na Dominiko. Ayaw ni Placido. Tatalon daw muna siya
sa ilog Pasig o magtutulisan bago mag-aral na muli. Nagsermon uli ang ina ukol s
a pagtitiis. Di na kumain muna, muling umalis ang binata. Nagtungo sa daungan ng
mga bapor. Inisip niyang magtungo sa Hongkong, magpayaman at kalabanin ang mga
prayle.
Ginabi siya sa paggagala. Walang natagpuang kaibigan. Napatungo siya sa perya. N
akita niya si Simoun. Sinabi niya dito ang nangyari sa kanya at ang hangad niyan
g pasa- Hongkong. Napatulog siya sa mag-aalaha.
Isinama ni Simoun si Placido sa kanyang karuwahe. Pag-karaan ng pagtakbo ipinati
gil ang sasakyan. Bumaba sina Simoun at Placido. Nakita nina Placido sina Isagan
i at Paulita na namamasyal. Nainggit si Placido. Kinainisan sina Simoun at Isaga
ni. Anya: Sa ganyan lamang mapapakinabangan. Nagpatuloy ng paglalakad sina Simou
n at Placido hanggang sapitin nila ang isang bahay na munti pagawaan ng mga pulb
ura na pinangangasiwaan ng dating guro sa San Diego. Inatasan si Simoun na pakip
agkitaan ng guro ang tenyente at ang kabo ng mga militar, gayundin si Kabesang T
ales. Nagtanong ang guro sa di pa nila kahandaan. Ani Simoun: sapat na sina Kabe
sang Tales, ang mga naging kabinero at isang rehinameyento ng mga kawal. Kung ip
agpapaliban ay baka patay na si Maria Clara. Tumalima ang dating guro.
Dalawang oras na nag-usap sa bahay ni Simoun ang magaalahas at ang binata bago u
muwi sa kaserahan si Placido.
Nang mapag-isa ang mag-aalahas ay nagtalo ang loob ni Simoun. Sinurot siya ng bu
dhi dahil bahagi siya ng kabulukang nais niyang puksain. Waring nakita niya ang
anyo ng kanyang ama at ng kay Elias na tumututol sa kanyang ginawa. Ngunit umili
ng siya. Kung ako`y tumulad sa inyo ay patay na ako, aniya. Gumawa ako ng masama
upang mabigyang daan ang mabuti. Nilalagnat noon si simoun.
Kinabukasan ay buong bait na nakikinig si Placido sa nangangaral na ina. Hindi t
umututol sa mungkahi nito. Ipinayo na lamang sa ina na bumalik na sa lalawigan k
aagad dahil kung malaman daw ng prokurador na naroon si Kabesang Andang ay hihin
gian pa ito ng regalo at pamisa.