Notes

KABANATA 38
Si matanglawin ang kilabot ng Luzon. Nilusob nya at sinamsam ang isang bayan sa cavite. Nagpatuloy ang pamiminsala ni matanglawin mula tayabas hanggang pangasinan. Ang mga gwardia sibil ay laging naghihinala sa mga mahirap kaya pinaparusahan nila ang mga ito. Itinali ng mga gwardia sibil ang mga bilanggo at pinaglakad sa initan, walang takip sa ulo at walang mga tsinelas. May may nadarapa ay agad nila itong hinahampas at nadadamay ang ibang mga bilanggo.
"LUMAKAD KAYO, BILIS! " - sigaw ng isang kawal( GUBAN )

"LAKAD MGA DUWAG"- sigaw ni mautang(ALBA)

isang gwardia sibil ang hindi nakatiis sa mga ginagawa ng ibang gwardia sibil sa mga bilanggo

"HOY, MAUTANG HAYAAN MO SILANG MAKALAKAD NG MALAYA! - Carolino(BATARIO)

"ANONG PAKIALAM MO, CAROLINO?" - mautang (ALBA)

"Sa akin ay wala, ngunit akoy nasasaktan para sa kanila dahil silay mga tao lang din at mga PILIPINO!" -Carolino(BATARIO)

"Napaka hangal mo, Carolino. Ginagawa ko iyon para silay matutong lumaban!" Sabay na pinalo ang isang bilanggo -Mautang(BATARIO)

"Malupit kapa sa kastila, Mautang! -isang bilanggo na pinalo ni mautang.

Biglang hinampas ng sunod sunod ni Mautang ang isang bilanggo na sumagot sa kanya.

Kabo: Tigil!


Napahinto ang mga kawal at nagmasid. Nakita nila ang buga ng usok na nagmumula sa itaas. Humigang ang isang punglo at sinundan pa ito ng isa pa. Nagtungayaw ang isang kabong tinamaan. Sinalakay naman ng pangkat ng mga lalaki ang nagtatago sa sa bato. Nakalalamang naman ang mga tulisan. Natakot naman ang mga kawal dahil usok na lamang ang kanilang nakikita.


Kabo: Ano, Carolino! Saan ngayon ang galing mo sa pagbaril!

Tumayo ang isang lalaki at ikinumpay ang hawak na baril.

Kabo: Barilin mo siya!

Tatlong kawal ang sumunod sa utos nguni't ang lalaki'y nanatiling nakatayo.

Napahinto si Carilino dahil waring kilala niya ang taong iyon. Nguni't binantaan siya ng kabo na tatakaran kapag hindi siya nagpaputok. Kaya napilitang magpaputok si Carolino at ang lalaki ay napatalikod at nawala.

May nagtakbuhan naman sa kagubatan at nagsimula ring sumalakay ang mga kawal. May isang lalaki rin tumayo sa bato at ikinumpay ang isang sibat. Pinaputukan siya ng mga kawal at sa pangalawang putok ay lumagapak siyang pasubsob sa bato.

Sumugod naman ang mga kawal at naghanda sa sagupaan. Si Carolino lamang ang mahina sa paglalakad at malungkot dahil sa pag-iisip sa lalaking napatay sa sarili niyang baril.

Nakatagpo ng isang matandang nag-aagaw-buhay ang kawal. Si Carolino na pangalan ay Tabo, anak ni Kabesang Tales ay hindi makapaniwala sa kaniyang nakita. Nakilala niya ang kanyang nuno na si Tandang Selo dahil sa isang pipi at ito'y nagpahayag sa kanya ng kanilang mga pagdurusa at itinuro ang nasa likod ng batuhang iyon.

KABANATA 39 done
Naiwang malungkot mag isa si Padre Florentino matapos ang alis ng kaibigang si Don Teburcio upang mag tago sa pag aakalang sya ang ang tinutukoy na darakpin sa ipinag bigay na lihim. Umaga ng araw na iyon nakatanggap si padre Florentino ng liham padala galing sa tinyente ng mga guarding sibil dahil hindi malinaw ang nakasaad dito inaakala ng kaibigang si Don Teburcio na siya ang tinutukoy sa liham bagama't ito ay si Simoun.

Ilang araw lang rin at dumating si Simoun sa bayan ng pari na duguan at pagod na pagod bukas palad naman itong pinatuloy ng pari. Sapagkat hindi pa nakakarati sa pari ang kung anong nangyari sa maynila ay inakala nito na may nag hihiganti sa kay Simoun dahil wala na ang Kapitan Heneral. Naitanong ng pari sakanyang sarili kung ano ang sanhi ng mga sugat nito. Mas lalo pang naghinala ang pari na tumakas si Simoun sa mga sibil na umuusig sakanya nanlg makatanggap ito ng telegrama at dahil ayaw ni Simoun na mag padala sa ospital.

Sa isang araw lang din ay darating na ang mga darakip

Iniisip ni Padre Florentino ang ibig sabihin ng pakutyang ngiti ni Simoun nang malaman nito ang laman ng telegramang. Nalimot ng padre ang pagkawalang bahala nito sa pag hingi ng tulong upang mapalaya si isagani. Nalimutan na rin nito ang ginawa ni Simoun sa pag papabilis ng kasal nila Juanito Perez at Paulita Gomez na lubos na dinamdam ni isagani ay limot niya.

Pumasok ang pari sa kwarto ni Simoun nagulat ang pari ng makita nyang wala sa mukha si Simoun ang mga pangutya at pag wawalang bahala nito ay isang lihim na sakit ang nagpapangiwi sa kanyang mukha sa sobrang sakit

"Nahihirapan ba kayo, Ginoong Simoun" saad ng pari (@Marco Batario )

"Kaunti po, nguni't sa loob ng ilang sandali ay matatapos na ang paghihirap ko" saad ng maysakit (@Aguilon JohnMher

"Diyos ko! anong ang iyong ginawa, ano ang ininom ninyo?" (@Marco Batario )

"Huwag kayong mag-alala."
"Ang nagawa ay nagawa na hindi ako dapat mabuhay sa kamay ng ninuman. huwag na niyo sayang pa ang iyong mga oras at isip sapagkat wala nang mangyayari. Malapit na mag gabi at hindi dapat mag-aksaya ng panahon. kailangan kong maipagtapat sa inyo ang aking lihim at dapat ninyong malaman ng lubusan ang aking buhay. Kayo may pananalig sa diyo