Notes

Adam Mickiewicz
Gatunki:
POWIEŚĆ POETYCKA-GRAŻYNA,KONRAD WALLENROD
BALLADA
DRAMAT ROMANTYCZNY-DZIADY
EPOPEJA-PAN TADEUSZ
POEMAT-ODA DO MOOŚCI

Sonet – kunsztowna kompozycja poetyckiego utworu literackiego, która złożona jest z 14 wersów zgrupowanych w dwóch czterowierszach rymowanych zwykle abba abba i dwóch trójwierszach . Pierwsza zwrotka zwykle opisuje temat, druga odnosi go do podmiotu wiersza, a tercyny zawierają refleksję na jego temat.

Sonety krymskie to cykl 18 utworów wydanych w 1826 roku w Moskwie, w tomie pod tytułem Sonety. Stanowią one owoc podróży Mickiewicza na Krym w roku 1825. Poeta mieszkał wówczas w Odessie, gdzie został zesłany po procesie filomatów. Poeta już wcześniej, podobnie jak inni romantycy, zainteresował się tematyką Wschodu. Podczas pobytu w Petersburgu zajmował się literaturą i kulturą krajów arabskich. Wyprawa na Krym była więc konsekwencją fascynacji Mickiewicza orientem.

Dramat romantyczny – typ dramatu ukształtowany w okresie romantyzmu w opozycji do poetyki dramatu klasycystycznego.
Cechy:

• otwarta kompozycja
• brak łańcucha przyczynowo-skutkowego
• sceny stanowią autonomiczne całości, luźno ze sobą związane - luźna,
• fragmentaryczna kompozycja (kompozycja wyspowa)
• całość spina główny bohater, który jest tajemniczą postacią
• fantastyczna i realistyczna motywacja wydarzeń
• brak zasady stosowności
• brak zasady jedności stylistycznej (różne style)
• zerwanie z zasadą trzech jedności
• synkretyzm rodzajowy i gatunkowy (liryczne monologi, pieśni; epickie opowieści bohaterów) pozwala prezentować sprzeczne racje i poglądy, ukazuje dysonans,
• dysharmonię świata
• łączenie patosu z groteską
• obecność scen zbiorowych
• wizyjność
• oniryzm
• kontrast
• szekspiryzm
• są to utwory niedostosowane do wystawienia na deskach teatru
Epos narodowy, epopeja narodowa – utwór literacki o istotnym znaczeniu dla danego narodu. Określenie to przyznawane jest zwykle jednemu dziełu literatury narodowej, które według materiałów historycznych czy tradycji ma najwierniej oddawać charakterystyczne dla epoki rysy narodu lub jego warstwy, osiągając jednocześnie wysoki stopień artyzmu. (Pan Tadeusz)

Mesjanizm- Jest to specyficznie polska filozofia o tendencji do tworzenia spekulatywnych systemów metafizycznych z jednej strony i reformowania świata przez filozofię z drugiej. Także powszechny pogląd, że Polacy jako naród posiadają wybitne cechy osobowości, które w sposób szczególny wyróżniają ich spośród narodów świata. Jako taki ma wiele narodowych odpowiedników w innych krajach. (Dziady III) Przykładem mesjanizmu w III cz. Dziadów jest Widzenie księdza Piotra, scena, w której padają bardzo ważne słowa, określające istotę polskiego mesjanizmu: “Polska Chrystusem narodów”.

PROMETEIZM: W III cz. Dziadów, w scenie Wielkiej Improwizacji, Konrad zmaga się nie tylko z samym sobą, ale występuje nawet przeciwko Bogu. Tak więc Wielka Improwizacja jest interpretowana jako wyraz buntu przeciw Bogu, wzniesionego w imię ludzkości.

Orientalizm to inaczej zainteresowanie światem Bliskiego i Środkowego Wschodu. Twórcy romantyczni zachwycali się kulturą i tradycją arabską, perską, japońską i chińską. Świat ten urzekał twórców romantycznych tajemniczością i barwnością, pozwalał uciec od smutnej rzeczywistości. Orientalizm przejawiał się w opisach egzotycznych krajobrazów, w akcji umieszczonej np. w haremie tureckiego baszy, w opisach wschodnich obyczajów. Często służył jako maska, ukrywająca właściwe treści przed cenzurą.

Ludowość-Na kształt cyklu w dużej mierze wpłynęły ludowe wierzenia, obyczaje, podania. Wynika to z romantycznego zafascynowania ludowością. To ona była źródłem, z którego czerpał Mickiewicz pomysły na tematy swych utworów. Wątki, które w głównej mierze pochodziły z „wieści gminnej”, pozwoliły na przedstawienie nie tylko samych bohaterów, ale także świata ich uczuć, wewnętrznych przeżyć, ich relacji z naturą, a także jej wpływu na losy człowieka.Pojęcie romantycznej ludowości możemy rozpatrywać na dwojaki sposób: pierwszym znaczeniem jest wprowadzenie do twórczości literackiej motywów zaczerpniętych z ludowości, kolejnym zaś jest dążenie do zgromadzenia i spisania, możliwie najwierniejszego, tekstów i obyczajów ludowych. (Ballady)