Notes

DİVAN ŞİİRİ GENEL ÖZELLİKLERİ
-"Sanat icin sanat." anlayışı egemendir.
-Ağır sanatlı bir dili vardır.Söz sanatlarına önemli verilmistir.
-Temel nazım birimi beyit,ölçüsü aruzdur.
-Şiirde bütün güzelliğe değil parca güzelliğine önem verilir.
-Tam ve zengin kafiye kullanılmıştır.
-14.yy da Hoca Dehhani ile başlamış,Tanzimat ile bitmiştir.

=>Diva edebiyatı nazım bicimleri bentlerle ve beyitlerle kurulur.
BEYİTLERLE KURULAN NAZIM BİÇİMLERİ
#GAZEL
~İran edebiyatıyla edebiyatımıza girmiştir.
~Beyitlerle yazılır.Beyit sayısı 5-15 beyit arasındadır."aa-xa-xa-xa" uyaklıdır.
~Aşk,güzellik konularında yazılmıştır.
~Gazellerde din,tasavvuf ahiret hakkında hikmetler işlenmiş,buna göre de rindane,hikemi,âşıkhane gibi isimler almıştır.
~İlk beyite matla,son beyite makta denir.Matladan sonraki beyit daha güzel yazılırsa "hüsn-i matla",maktadan önceki beyit daha güzel yazılırsa"hüsn-i makta" denir.En güzel beyit "beytül gazel" dir.Şairin mahlasının geciği beyite "mahlas beyit "denir.Beytler arasıda anlam birliği olan gazelere "yek ahenk gazel" denir.

#KASİDE
~Din ve devlet adamlarını övmek in yazıla şiirlerdir.
~Beyitlerle yazılır.Beyit sayısı 31-99 arasındadır."aa-xa-xa-xa-xa" uyaklıdır.
~6 bölümden oluşur:
Nesib/teşbib:Kasideye giriş bölümüdür.13-20 beyit arasıdır.Tasvirlere yer verilir.
Girizgah:Nesib bölümünden methiyeye geçiş bölümüdür.
Methiye:Asıl övünün yapıldığı bölümdür.
Tegazzül:Arada gazel söylenmesidir.
Fahriye:Şairin kendini övdüğü bölümdür.
Dua:Övülen kişiye dua edilir.

#MESNEVİ
~Her beyitin dizeleri kendi arasında uyaklıdır.
~Aruzun kısa kalıbıyla yazılır.
~İran edebiyatına özgüdür.Yer ve zaman belirsizdir.
~Mesnevide ilk dikkat çeken olay masalımsı anlatımıdır.
~Betimlemeler gerçek dışıdır.Kahramanlar olağanüstüdür.

#KITA
~Yalnız ikinci ve dördüncü mısraları kafiyeli ve iki beyitik naziık bicimidir.
~Kafiye düzi "xa-xa" şeklindedir. Beyitler arası anlam birliği vardır.

#MÜSTEZAT
~Gazelin özel biçmidir.Uzun mısralara kısa bir mısra eklenerek yazılır.
~Eklenen bu kısa mısralara ziyade denir.Asıl cümleyi tamamlar.

BENTLERLE KURULAN NAZIM BİÇİMLERİ
#TEK DÖRTLÜKLER
1)Rubai:Kendine özgü ölçüsü olan dört mısralık bağımsız bir nazım biçimidir."aaxa" uyaklıdır.İran edebiyatından edebiyatımıza girmistir.17.yy şairlerinden Azmizade Haleti ustasıdır.
2)Tuyuğ:Kafiye düzeni "aaxa" şeklindedir.Yalnız Türk edebiyatında görülür.

#MUSAMMATLAR
1)Dörtlükler
a)Murabba:aaaa-bbba-ccca uyaklıdır.Son dizelerin nakaratlı olmasına murabba-ı mütekerrir,son mısra her kıtada farklıysa murabba-ı müzdevic denir.
b)Şarkı:Aşk,sevgi,içki konulu şiirlerdir.aaaa-bbba-ccca uyaklıdırTekrarlanan dizeye nakara denir.Türk edebiyatına özgüdür.En güzel örneklerini Nedim,ilk şarkıyı Naili Kadim yazmıştır.Şarkının ücüncü mısraına mian denir.
c)Terbi:Gazelin beyitlerinin üstüne başkası tarafından aynı ölçü ve kafiyede ikişer dize eklenerek yazılan murabbalardır.Başa eklenen iki dizeye zamime denir.

2)Beşliler
a)Muhammes:İlk bendin 4.-5.veya 5. mısraları bent sonunda tekrarlanıyorsa muhammes-i mütekerrir,tekrarlanmıyorsaa muhammes-i müzdevic denir.
b)Tardiye:Muhammesin özel bicimidir.Mef'ûlû mefâ'ilûn fâulûn kalıbıyla yazılır.Temel kafiye 5.mısradadır.
c)Tahmis:Gazelin üstüne aynı ölçü ve kafiyede üçer dize eklenmiş muhammesdir.
d)Taştir:Tahmiste üste eklenen 3mısra araya eklenir.

3)Altılılar
a)Müseddes:aaaaaa-bbbbaa-ccccaa uyaklıdır.
b)Tesdis:Gazelin beyitleri üstüne üç yerine aynı ölçü ve kafiyede dört mısra eklenmesidir.
TERKİBİBENT:Bentlerle kurulur.Bentlerin herbirine terkiphane denir.Bentlerin son beyitine vasıta beyti denir.Genel hayattan,talihten yakınılır.
TERCİİBENT:Bentleri birbirine bağlayan vasıta beyitleri her bendin sonunda tekrarlanır.Allah'ın kudreti evrenin sonsuzluğu anlatılır.

NAZIM TÜRLERİ
Tevhit ve münacaat:Allah'ın varlığını ve birliğini yücelten şiirlerdir.
Naat:Peygamberimize övgü şiirleridir.En ünlü olan Fuzuli'nin Su Kasidesi'dir.
Mersiye:Ölen bir kişinin arkasından yakılan ağıttır.
Methiye:Övgü şiirleridir.
Fahriye:Şairin kendini övdüğü şiirlerdir.
Tehzil:Ünlü bir şiire yazılan aynı ölçüyle alaylı bir şiirdir.
Hicviye:Elestiri şiiridir.Nef'i bilinen iyi hiciv şairidir.
Nazire:Şairin bir şiire aynı ölçü ve uyakla benzerini yazmasıdır.