Notes

Rozdział I
Teoretyczne podstawy badań

1.1 Znaczenie wzroku w życiu człowieka
1.2 Anatomia i fizjologia narządu wzroku
1.3 Ograniczenia wynikające z braku zdolności widzenia
1.4 Funkcjonowanie psychospołeczne dzieci
1.5 Wiedza jako uzasadnione przekonanie

1.1
Znaczenie wzroku w życiu człowieka.

Wiele ludzi uważa wzrok za najważniejszy ze zmysłów. W końcu większość informacji (jak stwierdzili naukowcy, a¿ 80%) dociera do nas w³aœnie przez narz¹d wzroku. Dziêki niemu mo¿emy przede wszystkim dostrzegaæ piêkno otaczaj¹cego nas œwiata. Oczy dostarczaj¹ nam informacje o barwach, kszta³tach, ruchu czy odleg³oœciach.
Ze wzglêdu na to, ¿e wszystkie procesy psychiczne s¹ zintegrowane ze sob¹ i wzajemnie na siebie oddzia³ywuj¹ wartoœæ wzroku wykracza poza sferê poznawcz¹. T.Majewski podaje w jakim zakresie mo¿na rozpatrywaæ ogólne znaczenie wzroku w ¿yciu cz³owieka, a wiêc:
-w zakresie procesów poznawczych;
-dzia³alnoœci praktycznej;
-orientacji przestrzennej;
-sfery emocjonalnej jak i komunikowania siê z otoczeniem.(T. Majewski, Psychologia niewidomych i niedowidz¹cych, PWN, Warszawa 1983, s.9).
Narz¹d wzroku zajmuje najwy¿sze miejsce w pocesach poznawania rzeczywistoœci. Wed³ug J. Rothschild'a (za: T. Majewski, s.11) znaczenie wzroku w procesie percepcji u osob z brakiem zaburzeñ w obrêbie zmys³ów wynosi ok 80-84%. Procesy poznawcze pozwalaj¹ na tworzenie w umyœle obrazów otaczaj¹cej rzeczywistoœci. Cz³owiek gromadzi i magazynuje w pamiêci informacje o przedmiotach, zjawiskach i zwi¹zkach pomiêdzy nimi, a nastêpnie wykorzystuje w dzia³aniu. Jest to mo¿liwe dziêki analizatorom, które odbieraj¹ bodŸce p³yn¹ce z zewn¹trz. Poprzez dzia³anie bodŸców w œwiadomoœci cz³owieka powstaj¹ wra¿enia, które odzwierciedlaj¹ jedynie cechy przedmiotów czy zjawisk np. barwê czy kszta³t. Jeœli mówimy o odtworzeniu ca³ego przedmiotu czy zjawiska mamy na myœli spostrze¿enie, czyli po³¹czenie ró¿nych wra¿eñ, dzia³aniem na wszystkie zmys³y cz³owieka. Cz³owiek spostrzega otoczenie jako zjawisko statyczne jak równie¿ dynamiczne, które podlega zmianom, znajduje siê w ruchu. Nie mo¿na zapomnieæ równie¿ o wa¿nej roli wzroku w procesie czytania i pisania, bez którego opanowanie tych czynnoœci nie by³oby mo¿liwe.(T. Majewski, Psychologia niewidomych i niedowidz¹cych, PWN, Warszawa 1983, s.9-12).
Cz³owiek poznaje oraz zmienia otaczaj¹c¹ go rzeczywistoœæ. Tworzy jej nowe elementy, dostosowuje j¹ do swoich potrzeb. Wykazuje ró¿ne fomy dzia³alnoœci, a warunkiem tego s¹ posiadane przez niego umiejêtnoœci. W³aœciwe dla wykonywania nabytych umiejêtnoœci jak i zdobywanie tych nowych jest wspó³dzia³anie i koordynacja analizatorów, w szczególnoœci kinestetycznego i wzrokowego. T. Majewski wymienia funkcje wzroku w dzia³alnoœci praktycznej:
-funkcja orientacyjna, czyli dostosowanie zachowania do zmian, które zachodz¹ podczas wykonywania czynnoœci;
-funkcja kieruj¹ca, a wiêc przebieg wykonania czynnoœci;
-funkcja, która kontroluje przebieg i efekt realizacji aktywnoœci.
Nie tylko T. Majewski dostrzega i¿ wzrok pe³ni g³ówn¹ rolê w wykonywaniu jak i kszta³towaniu nowych ruchów i czynnoœci. Jak pisze I. W. So³owjowa (za: T. Majewski) "g³ównym kontrolerem i regulatorem ruchów jest analizator wzrokowy". Proces kszta³towania ruchu sk³ada siê z kilku etapów. Analizator wzrokowy pe³ni ogromn¹ rolê w pierwszym etapie. Jest to zapoznanie siê ze wzorem - modelem ruchu lub zespo³em skoordynowanych ruchów, które cz³owiek ma opanowaæ. Najczêœciej w zdobywaniu nowych umiejêtnoœci praktycznych korzysta siê z obserwacji i naœladownictwa, a sprawny narz¹d wzroku umo¿liwia pokonywanie trudnoœci w wykonywaniu okreœlonych ruchów i czynnoœci.
Wzrok ma szczególne znaczenie tak¿e w orientacji przestrzennej i poruszaniu siê. U osób widz¹cych pe³ni on pierwszorzêdn¹ funkcjê, inne zmys³y stanowi¹ role pomocnicze. Przede wszystkim chodzi tu o bodŸce wizualne (wzrokowe), które s¹ warunkiem do samodzielnego i bezpiecznego przemieszczania siê. Dziêki nim cz³owiek potrafi lokalizowaæ przedmioty, zjawiska, ustalaæ kierunek i odleg³oœæ od siebie. Poprzez jedno wejrzenie otrzymuje on ca³kowity obraz otoczenia wraz ze szczegó³ami, który pozwala na odpowiednie dobranie kierunku oraz unikanie przeszkód na drodze. Sta³a wzrokowa obserwacja zapewnia mu tak¿e poczucie bezpieczeñstwa.
Trzeba tak¿e wspomnieæ o funkcji wzroku w sferze emocjonalnej jak i komunikowaniu siê. W powstawaniu emocji zwi¹zanych ze zmys³ami wzrok pe³ni dominuj¹c¹ rolê. Ka¿dy bodziec wizualny posiada zdolnoœæ wywo³ywania emocji. Powstawanie emocji poprzez wra¿enia wzrokowe mog¹ mieæ charakter ujemny jak i dodatni np. dostrzeganie zjawisk przyrody, dzie³ sztuki, które warunkuj¹ przyjemne doznania.
Jeœli chodzi o ostatni aspekt, jakim jest komunikacja powinno siê zaznaczyæ i¿ zmys³ wzroku w mowie dŸwiêkowej jest tak samo wa¿ny jak i zmys³ s³uchu. Spostrzeganie elementów mowy niewerbalnej, gestykulacji, mimiki, wyrazu twarz, postawy warunkuj¹ pe³ne znaczenie przekazywanym s³owom i tym sam¹ poprawn¹, zrozumia³¹ komunikacjê. (T. Majewski, Psychologia niewidomych i niedowidz¹cych, PWN, Warszawa 1983, s.12-15).


1.2
Anatomia i fizjologia narządu wzroku
W. Z. Traczyk Fizjologia czlowieka w zarysie wyd lekarskie PZWL Warszawa wydanie VII

Układ wzrokowy składa się z:
-gałki ocznej, która odbieraja wrażenia wzrokowe;
-dróg wzrokowych, które przewodzą bodźce wzrokowe
-ośrodków wzrokowych w korze mózgu, w których obraz jest przetwarzany.

W budowie narządu wzroku wyróżnia się również:
-aparat ochronny oczu, czyli oczodół, powięzie oczodołowe, powieki, spojówki i narząd łzowy
-aparat ruchowy oczu, czyli mięśnie gałkoruchowe oraz więzadła.

Gałka oczna składa się z trzech błon:
-zewnętrznej błony włóknistej (twardówka i rogówka)
-środkowej naczyniowej (tęczówka, ciało rzęskowe, naczyniówka)
-wewnętrznej czyli siatkówka.

Funkcje poszczególnych części oka:
-twardówka - zewnętrzna ochronna tkanka oka nadaje kształt gałce ocznej, chroni wewnętrzne części oka przed mechanicznym uszkodzeniem;
-rogówka - zasłania w przedniej części oka tęczówkę i źrenicę niczym szkiełko zegarkowe. Jest to najsilniej załamująca światło część oka.
-tęczówka – odpowiada za kolor oczu oraz osłabienie siły światła, jakie wpada do oka
-ciało rzęskowe-leży poza tęczówką i jest drugą w kolejności strukturą załamującą światło. Jej kształt przez długi okres życia jest zmienny – może ona mniej lub mocniej uwypuklać się (dzięki skurczowi mięśnia rzęskowego), a więc załamywać promienie świetlne z różną mocą. Dzięki temu widzimy wyraźnie zarówno odległe jak i bliskie nam przedmioty.
-naczyniówka
-siatkówka
-ciało szkliste
-soczewka


http://www.mojeoczy.pl/zdrowe-oczy/budowa-oka/, dostęp 04.02.2014r.

budowa,wlasnosci widyenia,roydyielcyonsc wzroku, percepcja barw