Notes

Postać historyczna to postać, która istniała gdyż potwierdzają to źródła historyczne.

Utwór historyczny to utwor o roznych wojnach, bitwach i innych wydarzeniach historycznych. jest odmiana powiesci ,np ''POTOP'', ''OGNIEM I MIECZEM''
Utwor wspolczesny to utwor opowiadajacy o wydarzeniach ktore dzieja sie teraz ., w danym czasie


Rzeczownik – samodzielna składniowo i semantycznie odmienna część mowy nazywająca rzeczy, obiekty, miejsca, osoby, czynności, organizmy, zjawiska, pojęcia abstrakcyjne. Rzeczownik w języku polskim pełni funkcję głównie podmiotu w zdaniu, może też pełnić funkcję dopełnienia, okolicznika, przydawki lub orzecznika.

Wyrazy bliskoznaczne-
inaczej synonimy. Są to wyrazy o takim samym lub podobnym znaczeniu. np. ciekawy -[synonim] interesujący

Mianownik (M.) Kto? Co?
Dopełniacz (D.) Kogo? Czego? (nie ma)
Celownik (C.) Komu? Czemu? (się przyglądam)
Biernik (B.) Kogo? Co? (widzę)
Narzędnik (N.) Z kim? Z czym? (idę)
Miejscownik (Ms.) O kim? O czym? (mówię)
Wołacz (W.) O! (witaj/witajcie)

np.
L. Pojedyncza L. Mnoga

M. przyjaciel przyjaciele
D. przyjaciela przyjaciół
C. przyjacielowi przyjacielom
B. przyjaciela przyjaciół
N. (z) przyjacielem (z) przyjaciółmi
Msc. (o) przyjacielu (o) przyjacielu
W. przyjacielu! przyjaciele!

W formach odmiany wyrazów wyróżniamy dwie części fleksyjne: temat i końcówkę. Końcówką nazywamy zmieniającą się w trakcie odmiany końcową część wyrazu, tematem - część pozostałą po odrzuceniu końcówki, np.
dom-Ø, mał-y
dom-u, mał-ego
dom-owi, mał-emu
dom-Ø, mał-y
dom-em, mał-ym
dom-u, mał-ym
Niektóre formy odmiany nie mają końcówki, co oznaczamy za pomocą znaku Ø (końcówka zerowa).

W odmianie niektórych wyrazów (np. dom, piszę) tematy nie zmieniają się. W wielu jednak wypadkach tematy, podobnie jak i rdzenie wyrazów pokrewnych, występują w nieco różniących się postaciach. Oboczności te polegają na wymianach samogłosek i spółgłosek, np.
sen-Ø, sn-u, śni-e (e : Ø, s : ś, n : ń),
wół-Ø, woł-u, wol-e (ó : o, ł : l),
biorę, bierzesz (o : e, r : rz).

Przykłady wymian samogłosek:
o : e, np. piorę : pierzesz, anioł : aniele,
a : e, np. świat : świecie, kwiat : kwiecie, umiał : umieli,
o : ó, np. głowa : głów, szkoła : szkół, boję się : bój się,
ą : ę, np. dąb : dębu, męka : męce, będę : bądź,
e : Ø, np. sen : snu, pies : psa, kawka : kawek.

Przykłady wymian spółgłosek:
k : c, np. ręka : ręce,
g : dz, np. noga : nodze,
k : cz, np. stłukę : stłuczesz,
g : ż, np. mogę : możesz,
r : rz, np. piorę : pierzesz,
ch : sz, np. mucha : musze,
ł : l, np. oczodół : oczodole,
z : ź, np. gazda : gaździe,
t : ć, np. tata : tacie,
s : ś, np. sosna : sośnie,
b : b’, np. żaba : żabie,
w : w’, np. wiara : wierze.

Archaizm – wyraz, konstrukcja składniowa lub związek frazeologiczny, który wyszedł z użycia.

Liczebnik – część mowy określająca liczbę, ilość, liczebność, wielokrotność lub kolejność. Niektóre liczebniki (np. główne, porządkowe) odmieniają się przez przypadki i rodzaje. Łączy się z rzeczownikiem, określając go. Podlega deklinacji.

Jest to połączenie przyimka i rzeczownika, zaimka rzeczownego, przymiotnika, liczebnika, a także przysłówka.
Mama poszła do banku po pieniądze.
Po południu przyjdę do was.
Św. Franciszek Asyżu odwracał się od bogatych; przemawiał do ubogich.
Proszę, żebyś przyszedł koniecznie po drugiej.
Związałaś się z tym człowiekiem za szybko.

Przysłówek – nieodmienna część mowy określająca czynności, stany oraz inne cechy. Występuje przeważnie z czasownikiem, przymiotnikiem lub innym przysłówkiem. Pełni funkcję okolicznika lub orzecznika. Ze względu na funkcję składniową do przysłówków należą także zaimki przysłowne.