Notes

Tunr< Drxizciilr< Tnnir-ii
ultlr$ilii
t)
*
Turkqe'ye Qeviren: Selim ASLANTAI
Tonr bibliyogrotyo iqin nrokolenin Ingilizce
oslrno bokrnrz: H INALCIK,'Gelibolu',
Encyclopoedio of lslom,
1l Prof.Dr. Holil iNALCIK
OSMANLI DEN|Z USSU GEL|BOLU*
Qonokkole Bofiozr'nrn Avrupo yokosrndo bir yerlegim merkezi olon Gelibolu,
Osmonlr doneminde bir deniz ussu ve kopton-pogonrn ikometgohrydr. ismi
Yu nonco Ko I liopolis, Ko lliou pol is veyo Ko llipol is'ten gelmektedir. 7 00 I 1 300'lere
doQru Anodolu Turkleri kendileri iqin bir yerlegim merkezi olorok Gelibolu ile
ilgilendiklerinde, burosr Bizons'rn Tiokyo'doki en buyuk ve en iyi tohkim edilmig
kolelerinden biri ve 72011320'lere dolru ise tum Bizons dononmosr iEin bir us
konumundoycr.TO4ll304-5 krgrndo Bizons hizmetindeki Kotolonlor Gelibolu'yo
yerlegtirilmiqlerdi. Liderleri Roger de Flor oldriruldCIgunde Kotolonlor isyon edip
ussu ele geEirdiler ve tohkim ettiler. Ece Holil'in onderliginde 500 kcdor Turk,
Korosi'den gelip bu Kotolonloro kotrldrlor ve Moydos'u (Ecedb6d) ele geEirdiler.
Turkler, Trokyo'do Kotolonlor ile birlikte ycptrklorr okrnlordon sonro Anodolu'yo
donmek istemigler, oncok Bizonslrlor'rn soldtrtlonndon (70911309) doloyr iki yrl
suresince Gelibolu'do konoklomok zorundo kolmrglordr. 731/133 i veyo
73211332 yrlrndo Aydrnoglu Umur Bey, dononmosr ile Gelibolu'yo bogorrsrz bir
soldrrr yoptr. Bu soldrrr esnosrndo LozgollLozu (?) kolesini ele geEirnreyi ve
yo$molomoyr boqormrgtr. Enveri bu kolenin limondo olduQunu soylerken
(Dust0rndme, ed., M. Holil
[YinonE],
ist., 1928,25-26), Lemerle, bunun
civordo kuEuk bir kole oldu$unu belirtiyor (PLemerle, L'6mirot d'Aydtn,
Byzonce et l'Occident, Poris, s. 69-70).
73211352'de Kcntokuzen'in muttefiki Osmonlrlor, Suleymorr Poqo konrutostndo
Gelibolu'nun kuzeyindeki Qimpe
(Tzympe, Cinbi, Umurbeylu) kolesini iqgol
edip Gelibolu'nun Tiokyo bo!lontrsrnr kestiler. Gugln kaleler uzerindeki boskryr
surdurmek igin Osmon|lor, Yokup Ece ve Gozi Fozrl'rn kumondosr oltrndo
buroyr, bir uc holine getirdiler. Bizonsltlor, Turklerin elindeki bu bolgeyi
rugvetle sotrn olmoyo Eolrqtrklorr srrodo 7 Sofer 755 gecesil2 Mort 1354'de
meydono gelen giddetli bir deprem Gelibolu kolesinin ve civortndoki kqlelerin
ln,Tunr DrNizcidr TaniHi
rt!rilrttt
-/ ")'
-ft,
-r
surlortnrn yrkrlmostno sebep oldu. Osmonlrlor, hemen Gelibolu'yu ve duvorlcrr
yrkrlmrg olon di$er koleleri iggol ettiler. Suleymon Pogo, koleyi tomir ettirip
Anodolu'don getirilen Turkleri Gelibolu'do isk6n etmeye boqlodr. Gelibolu'nun
iggoli, Osmonlrlorrn Avrupo'do yerleqip kclmolorrnr mumkun hale getirdi.
Suleymcn Pogo, Gelibolu'yu Tiokyo'doki fetihler iqin bir us olorck kullondr ve
Gelibolu, Rumeli'deki ilk Pogo Sonco$r merkezi oldu. Suleymon Pogo'nln
75811357'de olumunden sonro $ehzode Murod (doho sonro 1362'de Sulton l.
Murod) Lolosr $ohin
ile birlikte onun yerine geEti. Tohrir koyttlorr, onun
Gelibolu'doki soroyrndon bohsetmektedir (BOA Topu def. No.67, s.428). l5
Zilhicce767l23 Alustos 1366'do Sovoy Duku Vl. Amodeo bir HoE|
dononmosr ile birlikte Gelibolu'yo soldrrorok ele geEirdi ve HoEhlor, Gelibolu'yu
l5 $ewol 768114 Hoziran 1367'de Bizonslrlor'o teslim ettiler. 77311371
yoztndo, N. Cydones, Gelibolu'nun geri verilmemesini rsrorlo soyluyordu. Fokot
sonugto, Osmonlr yordrmrylo Bizons tohtrnr ele geEiren lV Andronikus,
sultonrn boskrsrno boyun eldi ve Osmonlrlor l4 Rebi'ul-ohir 77Bl 3 Eylol
1376'do koleyi geri oldrlor.
l. Murod'tn (1362-.|389) soltonott suresince Gelibolu Osmcnlr ordulorr iEin her
zcmon bir geEiq noktosr oldu. Ayrrco Osmonlr Dononmosr iEin onemli bir us
holine getirildi. 79111389'do l. Murod drJqmono korgr horeketi srrosrndo
orduyu burodcki dononmcnrn koruyucululu oltrndo Rumeli'ye geEirdi ve Yonrq
Bey'i Anodolu ile olon bollontrsrnr korumok iEin Gelibolu'do brroktt.79011388'de
Venedik, Osmonlrloro gozdo!r vermek igin Gelibolu oErklonno bir dononmo
gondermigti. GerEekte l4 ve 15. yuzyrllor boyunco Bo$oz geEigini engellemek
ve Gelibolu'doki Osmonlr dononmosrnt yok etmek, HoElr plonlorrnrn iki temel
omocr olmugtur.
Geniglemeci siyoseti iEin Gelibolu'nun hoyoti onemini Eok
iyi kovroyon l.
Boyezid (.|389-1402), tomomen horop durumdoki hisorr yeniden inqo ettirdi
ve buyuk kcdrrgolorrn borrnobileceli limonr guElu bir kule ile berkitti. l.
Bcyezid'in goyesi Bo{ozr kontrol oltrndo tutmoktr (Ducos, Turkge Eeviri, V
Mrrmrro$lu, 9). 80611403 Clovijo, Gelibolu'do buyuk bir tersone ve nhtrmlor
gormug ve kolenin oskeri birliklerle dolu oldugunu, limondo bir kopru
bulundulunu ve koprunun bir ucundo uE kotlr bir kule bulundu$unu, bu
kulenin limonr korudulunu igoret etmigtir. 82511422'de Gelibolu'yu ziyoret
eden G. De Lonnoy surlortn drgrndo "gok buyuk bir qehir", sekiz kuleli bir hisor
ve limonr korumok iEin geniq mukemmel dort koge bir kuleden bohsediyor.
t
"'l
{ ri *l' ..
)-, );
f
ll
f' o,'
j'r-JL
. i.v
Resinr 30 Piri Reis herito
roo l!TUnr Drruizciilr TrrniHi
ilittii{
Limon, deniz torofrndo yoprlmrg bir duvorlo korunmoktoydr. Bu duvordo
kodrrgolorrn limonc girigi igin zincirsiz kuguk bir geEit vordr. 87911475 torihri
Gelibolu tohrir defterinde "Birgoz-i Gelibolu' kulesi, koleden oyn zikredilmiqtir.
O zomon Birgoz'do 42 kiqilik bir gornizon vordr. Bunlordon dokuzu timarlr ve
33'u ul0feli idi. Bu kulenin ust bolumleri 1920'de yrkrlmrgtrr. 106911659'do
Evliyd Qelebi, Geliboluyu oltrgen biEiminde, yontmo toqton 70 (?) kulesi olon
guglu bir kole olorok tosvir ediyor (Seyohotn6me, V 3.|5).
Gelibolu'nun guElu bir kole ve deniz ussu olmcsr ve dononmonrn
guElendirilmesiyle, l. Boyezid, Bo$oz uzerinde tom bir kontrol kurocolrnr ve
yoboncr gemileri Gelibolu'do durdurorok onlorr denetlemeye ve geEig hckkr iEin
ucret odemeye zorloyobilece$ini dugunuyordu. Fokct Venedik, serbest gegig
hokkr igin sovogmo koronndoydr. Muttefiki Mocoriston ile birlikte Venedik, hem
deniz ussunu hem de Osmonlr dononmcsrnr yok etmeyi plonlomoktcydr (F.
Thiriet, R6gestes, no: 88l ve no: 896 belgeler). Aslrndo, Osmonlr Dononmosr
Eok guElu soyrlmozdr (17 kodrrgo). Bu dononmo cncok Venedik doncnnrosl
denizde olmodr!r zomon, bonndrQr Gelibolu ussunden qrkobiliyor, Ege'deki
ticori gemilere ve Venedik kolonilerine soldrrobiliyordu. Osmonlr Doncnmosr, l.
Boyezid'in istonbul kuqotmosrndo ciddi bir gekilde Venediklilerin istonbul'o
yordrm getirme girigimlerinin on0nu kesmiq olmosrno ro$men 1399'do
Moregol Boucicout'un Gelibolu onunden geEigine engel olomodr. Osmonlrlcr'rn
Ankoro yenilgisinden (804/1402) sonro Venedik, Gelibolu'yu ele geEirmeyi
toscrlodr (Thiriet, ll, 1070,1078). Ancok plonrnr totbik edemedi. Emir
Suleymon doneminde Osmonlr tehdidi devom ediyordu. O derecede ki
Venedik ticori gemilerinin Boloz'dan gegiglerinde onlorr korumok iEin
yonlorrndo sovog gemileri gondermeye nrecbur koldr. 81211409do Emir
Suleymon, Anodolu yokosrndo Lopseki'de, oslrndo Anodolu'doki rokiplerine
korgr bir korumo tedbiri olorok dugundugu Emir Suleymon Burkozu'nu inqo
ettirdi. Osmonlr gehzodeleri orosrndoki mucodele devom ederken, Venedik
Bizons'rn Gelibolu'yu geri olmo umudunu destekledi ve kendisine Boloz'don
serbest geEig hokkr veren Muso Qelebi
ile bir onlogmo yoptr. Fokct B17ll414'de
Venedik, Sulton l. Mehmed ile bu onlogmoyr yenilemeye muvoffok olomodr.
Gelibolu, Venedik-Osmonlr iliqkilerinin ternel onloqmozlrk konusu holine geldi.
818/.l4.l5'de Gelibolu'do uslenmig bir Osmonlr dononmosr, Ege'deki Venedik
kolonilerine soldrrdr!rndo, Pietro Loredono komutosrndoki Venedik dononmost,
Gelibolu onunde gorundu ve Limondon Erkon Osmonlr Dononmosr'nr yok etti
(l Rebi'ul-chir 819129 Mcyrs 1416). TorihEi Mokriz?, Venediklilerin 12 gemi ele
geEirdiklerini (Venedik koynoklorrno gore
,|4,
Dukos'o gore 27) ve 4000
Muslumonrn oldcirtildugr-inden bohsediyor (Es-snl0k li-mo'rifeti'd-duveli'l-Mul0k,
MS, ist., Fotih 4380, fol., 66o). Bu boqorryo ro!men Venedik, Bolcz'rn
kontrolunu tom olorok ele geEirmeyi bogoromodr ve ticori gemilerini korumo
geregi devam etti.82211419 borrg muzokereleri suresince Venedik her qeyden
Eok Gelibolu'don serbest gegig hokktnr elde etmek ve gegiq ucretinden muof
olmok iEin Eobo horcodr. Bizons'rn Venedik'e teslim ettili Selonik igin yopr{on
82611423-83411430 Osmonlr Venedik sovoqrndo, Venedik'in soldrrrlort temelde
Gelibolu'yu hedef cldr. Venedik ticori gemileri Osmonhlor torofrndon ele
geEirilmigti. Silvestro Mocenigo kumondosrndoki Venedik dononmosr iE limono
bir soldrrr yoptr, Mocenigo kopru uzerindeki engeli yrkrp iE limcno girmesine
ro!men geri Eekilmek
zorundo kcldr. Venediklilerin goyesi Osmonh Dononmostnt
bir kez doho yoketmekti. Bu donemde ll. Murod'rn emriyle Lopseki'deki Emir
Suleymon Burkozu yrkrldr. Qunku
ll. Murod bu kolenin dugmonlor toroftndon
iggol edilebilece!inden Eeki niyordu.
82411421'de ll. Murod ve omcosr Mustofo orostndc tcht iEin mucadele
Srrosrndo, Bizons muzokere yoluylo Gelibolu'yu geri olmo umuduno koprldr.
Fokot ne ll. Murod, ne de Mustofo bu onemli ussun kontrolunden
vozgegme$e rozr degildi. ll. Mehmed dorreminde Venedik ile 868
krgrndo/1 463-64 uzun sovog potlok verdiginde, Qonokkole Boloz'rndo birbiri
korgrsrndo Kilid el-bohr ve Kole-i Sultoniyye odrylc iki guElu kole ve bir tersone
nl
rorTrlnr Drr.rizcir-ir
Elll$!
ingo edildi. Ayrrco, istonbul'do, Kodrrgo Limonr'ndo bir tersone ycprldr.
Bununla berober 921115.l5'de HoliE'de buyuk bir us ve tersone inqo edilinceye
kodor Gelibolu, imporotorlulun boglrco limont ve deniz ussu olmoyo devom
etti. Girit sovo$r srrosrndo (1645-1669) Venedik dononmosr, Qonokkole
Bofozr'nr kontrol oltrndo tutmoyo Eolrgtr. Bunun uzerine Bo$oz'do Ege giriginde
korqrhkh Seddu'l-bohir ve Kum Kolesi (Hokcniyye ve Sultoniyye olorok do
bilinen) yoprldr. Evliyd Qelebi'ye gore, boylece Gelibolu eski strotejik onemini
koybetmig ve bir iE-el holine gelmigtir.
Osmonlrlor, Gelibolu'yu 1354'de ilk defo cldrklorrndo, ust srnrfo mensup Rum
nufusu gemi ile istonbul'o koEtrlor. Gelibolu'yu terk etmeyenler Eski Gelibolu ve
Kozludere koyu yokrnrndoki yerlegim yerlerinde koldrlor. 87911474 tarihli tohrir
defteri, Gelibolu Rumlorr'nrn kurekgiyon ve zenberekEiyon olorok iki temel
cemoot geklinde orgonize olduklorrnr gosteriyor; zenberekgiyondon 35 kigilik
bir grup kole, 22 kigi ise kule hizmetindeydi. Bunun otesinde 95 Rum, gemi
yoprmr ve tomiri ile ussun bokrmr iEin forklr cemootler iqinde orgonize edildiler.
Bunlordon bozrlorrno gunluk yevmiye odeniyordu. Dilerleri horoE, ispenge ve
ovorrz-i divdniyye vergilerini odemekten muof tutuldulor. 925115.|9 torihli tohrir
defteri, bu cemootlere mensup kigilerin tomomrnrn Muslumon olduklorrnr
gosteriyor. Aynr deftere gore Rumlo4 oltr mohollede yogryorlordr. Hoymone
olorok koydedilen 80 Rum, beg cemootten mutegekkildi. Muhtemelen bunlor
Gelibolu'yo yerleqmek iEin gelen goEmenlerdi.
Ele geEirildikten sonro Gelibolu, tipik bir Osmonlr gehri olorok geliqti. Forklr
tarihlerdeki nufusun durumu, tohrir defterlerine gore goyledir;
TaaiHi
!11!
87911475
92411518
r 009/r 600
39 mohollede I095 hone
55 mohollede I305 hone
58 moholle (bunlorrn dordu Hrristiyon, biri Yohudi)
Her moholle, genellikle comii yoptrron kiginin odrnr togrmoktoydr: Bu kigilerin
golu oskeri yo do ilmiye srnrfrno mensuptulor (ornelin, Hoson Pogc, Soruco
Pogo, Ahmed Be!, Hocr Dizdor, $eyh Mehmed, Ali Fokih, Mutevelli Hoqkodem
v.b.) bczrsr tuccordr (KeEeci Hocr, Veled-i Krlobdonct, Hocc Homzo). Hoo Hrdrr
comiinin kurucusu muhtemelen Suleymon Pogo ile Rumeli'ye geEen Hocr
Hrdrr'drr. Evliyo Qelebi'ye gore kendi zomonrndo iE hisordc, iki koth 300'e yokrn
ev bulunmoktoydr. $ehrin surlorrnrn drgrndo (temel binolcr bctryo dofru olmok
uzere) yoklogrk yedi-sekiz yuz kodor iki koth guzel bino mevcuttu. 19. Yuzyrlrn
oftolorrndo nufus, 12-17 .00O civonndoydr.
Bir topu defteri koydrno gore, ll. Mehmed'in soltonot yrllonnrn sonundo belli bogh
binolor gunlordr:
'l.Dukkon,
homom vokrflorr ile Eski Comi diye de bilinen Gozi Hudovendigcr (1.
Murod) Comii
2.Emir Suleymon'rn yokrnr Koroco Bey Comii ve z6viyesi, odr mezor kitdbesinde
Gozi Koroco diye yozrlr
3.84011436'yo kodor Rumeli beylerbeyi olon Soruco Pogo'nrn ismini togryon
Soruco Pogo Medresesi ve im6reti, Soruco Pogo'nrn bu gorevden olrnmosrndon
ve Gelibolu'yo surgun edilmesinden sonro onun 847 krqrno/1443 kodor Gelibolu
soncok beyi oldufu gor0l0yor. Soruco Pogo'nrn Gelibolu'doki vokfiyesinde, bir
bezzoziston, bir kervonsoroy, 96 dukkon, bir homcm ve iki mezboho koyrtlrdrr.
4.Hds Ahmed Bey Comii ve z6viyesi. ll. Murod'rn hizmetinde bulunon H6s
Ahmed Beyin vokfiyesi $ewol 863/Agustos 1459 torihlidir. Onun vakrflorr
orosrndo birkog dukkon, erozi, Gelibolu iskelesinde bir kervonsoroy vordrr. ll.
Murod'rn temlik ettigi bu mulkler, doho sonro 856/1 452'de ll. Mehmed ve
886/l 48.|'de ll. Boyezid torofrndon mukorrern6melerle teyid edilmiqtir.
5.Bolobon Pogo Medresesi vokfiyesinde oynco bir homcm ve dukk6nlor koyrtlrdrr.
6.Guyegu (g0vey-domot) Sinon Poqo zdviye ve turbesi. Sinon Pogo ll.
,0, l$Tunr DrNizcir-ii< Tr.Hrrii
irlili;i
Boyezid'in klz kordeqi Ayge Hotun'un kocosr olup, Anodolu Beylerbeyi olorok ll.
Boyezid'in tohto geEmesinde rol oynomrgtrr. 90711501'de Rumeli Beylerbeyi
olon Sinon Poqo doho sonro olumune kodor Gelibolu'nun idorecisi ve kopudon
olmugtur. Kolrnttlorr bugun mevcut olon zdviyesi 896/1491 yrlrndo ingc edilmiqtir.
Evliy6'nrn zomonrndo, Turbesi ziyoret yeriydi.
Kendi gelirleriyle oyokto duron bu ve benzeri dini kuruluglor, honlor, pozorlar,
homomlor ve dukkonlor, Gelibolu'nun, Osmo nlr i mporotorlu!u'nun boglrco
gehirlerinden biri olmosrnr soglomrgtrr. Bu geligme, ll. Murod'rn soltonotr
strostndo ogrk bir biEimde goze Eorpmoklo birlikte doho sonroki donemlerde
bir oro kopton olon Mesih Pogo, Ahmed Pogo'nrn (94111534) comileri gibi
onemli eserler ingo edilmigtir. Evliyd Qelebi, Gelibolu'don 164 comii, tekkeleri
ve zdviyeleri, 14 im6reti, 900 diikk6nr ve 8 homomr olon buyuk bir gehir
olorok ovgu ile bohsediyor. ZdviyelerdenYoztcrzode Mehmed ve Mevlevi
tekkeleri meghurdur.
Ddr'ul-muc6hidin olorok bilinen ve n0fusunun onemli bir oronrnr okrncrlorrn
olugturdulu Gelibolu,l6.Yozyrlo kodor imporotorlulun boqlrco deniz ussu ve
tersonesi olmoyo devom etti. 87911474 tohrir defteri, denizcilerin, i - kodrrgolor,
2- golyotolor, 3- koylklor ve 4- ot gemileri reis ve ozebleri qeklinde dort
cemootten olugtuklorrnr gosteriyor. Her cemoot birkoE boluge oyrrlmrqtr.
Kodrrgo cemooti 92 bolukten oluguyordu. Birincisi, kcpudonr do iEeren 7
mehter ve 5 goyri-Muslim kumi (Lotince comes, Rumco komis kodrrgo kole
kurekEileri suboy monosrnodrr, Kumiler, go$unluklo goyri Muslim, Rum veyo
Cenevizlidir) iEermekte idi. Bolnge bir kopudon (reis) ve bir ser-odo bcgkonlrk
ediyordu. Di$er boluklerin her biri benzer gekilde bir reis, bir ser-odo, bir kumi
ve ozeblerden meydono gelmekteydi. Azebler ve reisler Muslumondr. ("Frenk
ilyos" isimli bir reis, muhtemelen donme idi). Kodrrgc cemooti 1 1 12 kigiydi; 92
bol0kten olugon bu cemoot bize, o zomondo 92 kodrgontn mevcut oldulunu
gosteriyor. Golyoto cemootinde 5 b6luk, koyrk cemoqtinde I I bdliik vordr.
925115,|9 torihli defterde kodrrgo cemootinde 93 boluk oldulunun ve
orgonizosyonunun pek oz bir de$igime u!rodrgrnr goruyoruz.97311565 Molto
seferi srrosrndo yeni bir tersonenin yoprmrno boglcndr.
At gemileri cemootinin 59 reisinden dokuzu civordo Eiftlik sohibiydiler,
kolonlor ul0feliydi. Bunlor sodece sefer esnosrndo hizmet gornrekteydiler.
92511519'do doho srkr bir gekilde devlet hizmetine girdiklerinde tomomr ul0feli
olmuglordrr. lBl honede oturon ozeblerin hizmete Eo$nldrklorrndo qehrin
koloyco gidebilecekleri mohollelerinde yogodrklorr koydedilmigtir. $ehirde ve
Moydos ve Kirte gibi Rum koylerinde, dononmoyo hizmet korgrlrlrndo vergiden
m0of Hristiyon kurekgiler yogomoktoydr.
.ot.
.lJ
Fr
)
.'
t
'.i
l'
ir
,

Resirn 3l Piri Reis horito
*l ro:I i-lhK L;'t-Nlr-elLrtr
lrtfl
Bu denizcilerden bogko kole gornizonundo gorevliler vordr. 87911475'de
bunlorrn soyrsr ve durumlorr gu gekildedir: 56 kigiden 27'si timorh 29'u ul0feli idi;
kulede 42 kiqiden 9'u timor|, 33 ul0feli idi. Moncrnrk yo do kolenin bokrmrndo
hizmet goren Hristiyon cemootine mensup kigilerin soyrsr 60-65 kodordr.
ilk Acemi Oglonlor Ocolr Gelibolu'do kuruldu. 16. Yuzyrldo bunlorrn soyrsl
400-500 kiEi olup Gelibolu ve Qordok orosrndoki nokliyot iginde hizmet
veriyorlordr.
Ozellikle, 15. yuzyrldo Gelibolu, Miholig-Bigo-Lopseki/Qordok (Bursc yolu)
uizerinden ve Rumeli orosrndoki ticcret yolunun en onemli geEit noktostydt,
Floronsolrlcr, Burso'don oldrklorr ipe$i, Gelibolu uzerinden Edirne, Fogo ve
Roguso yoluylo itolyc'yo togryorlord,. itolyon gemileri pomuk ve mele mozrsrnl
Gelibolu'do yukluyorloril. 87911475 defter koyrtlorrndo Gelibolu'doki "Frenk"
oilelerinin soyrsr beg iken 92511529'do 8'e Erkmrgtr. Yokloqrk oynr donemde
istonbul'don gelen l5 Yohudi oilesi ticoret yopmok moksodrylo Gelibolu'yo
yerlegmigti. ll. Mehmed devrinde Gelibolu'do Venedik ticcrethoneleri
fooliyetteydi.
istonbul'un olrnmosrndcn once Gelibolu'do Osmonlr impcrotorlu!u'nun bcqlrco
gumruklerinden biri bulunmoktoydr. ll. Mehmed devrinde Gelibolu gumru!u
mukoto'osr istonbul gumrugune dohildi. Eceovost'don Tekfur Dolr'no kodor
butCIn limonlordon toplonon gumruk gelirleri cyrr bir vergi birimi (mukotoo) idi.
880/l 475'