Notes

Bizancjum

Po upadku Cesarstwa Zachodniego na wschodzie udało się zachować ciągłość władzy cesarskiej i instytucji oraz obronić granice przed najazdami plemion barbarzyńców. Z czasem Cesarstwo Wschodnie zaczęto nazywać Bizancjum, a stolicę – Konstantynopol (jedno z najwspanialszych i najbogatszych miast średniowiecza) – Nowym Rzymem.

Jeden z jego cesarzy – Justynian I Wielki – pragnął przywrócenia dawnej potęgi Rzymu
i odzyskania ziem w całym basenie M. Śródziemnego. Dokonał tego za swego panowania, ale po śmierci zdobyte przez niego tereny znowu zostały utracone.

Powstanie Islamu

Mahomet – prorok – zapoczątkował religię muzułmańską, czyli islam.

Za oficjalny początek islamu uznaje się rok 622 (VII wiek), kiedy to Mahomet w wyniku prześladowań musiał opuścić Mekkę i udał się do Medyny.

W 632 roku umiera Mahomet. Przywództwo po nim przejmują kalifowie, którzy w imię dżihadu – czyli wojny w obronie wiary i nawracania niewiernych – prowadzili wiele walk
i podbojów. I tak w połowie VII wieku zdobyli ziemie, które utworzyły Imperium Arabskie:

– imperium perskie,

– ziemie Bizancjum na Bliskim Wschodzie,

– tereny od Indii aż po Morze Śródziemne,

– północną Afrykę,

– część Półwyspu Iberyjskiego.

Sztuka i nauka Arabów były bardzo dobrze rozwinięte, ich rozwój przypada na czasy od VII do XI wieku.

–Byli założycielami Domu Mądrości, w którym tłumaczono na język arabski dzieła Ptolemeusza, Arystotelesa, Hipokratesa.

–Zbudowali obserwatorium astronomiczne i bibliotekę.

– Byli twórcami takich dzieł poetyckich oraz baśni jak Księga tysiąca i jednej nocy.

–W sztuce stosowali arabeski, czyli wzory roślinne i geometryczne.

– Mieli dobrze rozwiniętą sztukę miniaturowych obrazków przedstawiających portrety władców, sceny bitew czy ważnych uroczystości.

– Byli budowniczymi wspaniałych meczetów i pałaców, czego przykładem jest meczet w Mekce czy świątynia Kaaba, również znajdująca się w Mekce.

Frankowie i Karolingowie

Frankowie – jedno z plemion germańskich osiadłych na terytoriach dzisiejszej Belgii. Frankowie i ich władca Chlodwig z Merowingów przystąpili do systematycznego zdobywania Galii, a pod koniec V wieku panowali już na dużym terytorium w dorzeczach Renu i Sekwany. Jego polityka miała na celu zjednoczenie ziem, które zamieszkiwali Frankowie.

Chlodwig, aby zapewnić sobie poparcie duchowieństwa, a także chrześcijan, którzy zamieszkiwali Galię, w 496 roku przyjął chrzest. Oznaczało to, że Frankowie mogli prowadzić wojny przeciwko tym plemionom germańskim, które uznawali za innowierców, ponieważ wyznawały one arianizm.

Pierwszym faktycznym władcą z dynastii Karolingów był majordom Karol Młot (686–741 r.), który w 732 roku w bitwie pod Poitiers powstrzymał napływ islamu do Europy Zachodniej. Pepin Krótki, w 751 roku odsunął od władzy Childeryka, ostatniego władcę z dynastii Merowingów i sam zasiadł na tronie.

Rok 768 – umiera Pepin Krótki, na tronie zasiada jego syn Karol Wielki.

Rządy Karola Wielkiego były pełne wojen, które prowadził, między innymi z:

– ludem Awarów na Wschodzie,

– germańskimi plemionami Sasów, które zmusił do przyjęcia chrześcijaństwa,

– ludem Longobardów, którzy zagrażali Państwu Kościelnemu.

W 800 roku w Boże Narodzenie przez papieża Leona III został koronowany cesarzem. Uznano go wtedy za spadkobiercę Imperium Rzymskiego.

Za panowania Karola Wielkiego powstały szkoły kościelne, w których uczono siedmiu sztuk wyzwolonych: gramatykę łacińską, retorykę, dialektykę, arytmetykę, geometrię, astronomię oraz muzykę. A w IX wieku przez kancelarię cesarską Karola Wielkiego została wypracowana minuskuła karolińska, inaczej zwaną karoliną. Był to rodzaj wyraźnego średniowiecznego pisma, które stosowano w kodeksach i różnego rodzaju dokumentach.

Ottonowie

W 843 roku trzej synowie Ludwika Pobożnego: Karol Łysy, Lotar i Ludwik Niemiecki, na zjeździe w Verdun podzielili między siebie cesarstwo, podpisując traktat, tak zwany Traktat z Verdun. Dzielnice, na które podzielili Imperium Karolingów, z czasem stały się odrębnymi państwami; były to: Niemcy, Francja i Włochy.

Otton I (912–973 r.) – książę Saksonii, pochodził z dynastii Ludolfingów, w 936 roku w drodze elekcji został wybrany na króla Niemiec. Pod jego przywództwem dawne cesarstwo Karolingów odzyskało siłę i blask. Jego sukcesy to między innymi:

– odparcie ataków Węgrów,

– podporządkowanie sobie nowopowstającego państwa czeskiego; Otton I był żądny władzy, chciał panować nad światem chrześcijańskim.

– 962 rok– Otton podbija Włochy, papież koronuje go na cesarza.

Otton III (980–1002 r.) – został królem po śmierci swojego ojca Ottona II w 983 roku, miał wtedy 3 lata; dopiero w 995 roku przejął pełnię władzy nad państwem.

Celem Ottona III było utworzenie uniwersalnego państwa, w którego skład miały wchodzić cztery równoprawne prowincje: Germania, Galia, Rzym i Słowiańszczyzna. Uniwersalizm miał polegać na obowiązywaniu jednej dla wszystkich mieszkańców religii– chrześcijaństwa. Miał być jeden świecki król, a papież miał mu tylko pomagać w sprawach religii.

Plany te jednak nie zostały spełnione, ponieważ książęta niemieccy, którym groziła utrata niezależności, wystąpili przeciwko Ottonowi III. Plany utworzenia uniwersalnego imperium przekreśliła śmierć Ottona w 1002 roku
Papiestwo i cesarstwo

W średniowieczu stanowiska kościelne i związane z nimi dobra materialne nadawane były przez władców świeckich. Duchowni otrzymywali, oprócz tytułów i wysokich urzędów państwowych, majątki ziemskie. Zarówno tytuły, jak i majątki duchowni przekazywali później swoim dzieciom.

W X wieku we Francji powstało założone przez benedyktynów opactwo w Cluny. Zakonnicy chcieli bowiem naprawić obyczaje i odbudować religijność poprzez oddzielenie spraw duchowych od świeckich. W opactwie tym obowiązywały surowe reguły zakonne, a bracia benedyktyni zajmowali się głównie modlitwą i pracą. Działania te doprowadziły do powstania grupy duchownych, która gotowa była do walki o przywrócenie dawnej świetności Kościoła.

Gerbert z Aurillac (940–1003 r.) był jednym z członków utworzonej przez duchownych grupy. W 999 roku został on wybrany na papieża i przyjął imię Sylwester II. Dzięki zmianom, które ci duchowni wprowadzili, Kościół na początku X wieku zaczął odzyskiwać dawną świetność.

Druga połowa XI wieku, na tronie papieskim zasiada Grzegorz VII. W 1075 roku wydaje Dyktat papieski, w którym zawiera swój własny program reform; piętnuje w nim:

– symonię, czyli sprzedaż stanowisk kościelnych,

– łamanie celibatu przez duchownych,

– zawieranie przez duchownych małżeństw.

W Dyktacie tym wystąpił też przeciwko mianowaniu biskupów przez władców świeckich. Uznał, że tylko papież może nadawać inwestytury.

Grzegorz VII chciał uznania nadrzędności władzy kościelnej nad świecką.

Cesarz Henryk IV sprzeciwiał się temu, żeby Kościół był niezależny od państwa i świeckiego władcy. Wraz z biskupami niemieckimi chciał unieważnić wybór Grzegorza VII na papieża, ale mu się to nie udało. W odwecie papież rzucił na niego klątwę, zaczęli się obracać przeciwko niemu możnowładcy, Henryk zaczął tracić władzę.

W 1122 roku – kończy się konflikt między cesarstwem a papiestwem, cesarz i papież podpisują w Wormacji konkordat (zwany wormackim), który mówi, że inwestytury nadaje papież. Od tego momentu papiestwo i Państwo Kościelne zaczęło zyskiwać coraz większe znaczenie i wpływy.