Notes

Лабановіч з'яўляецца чалавекам, які разважае пра сваё жыццё, шукае шляхі да лепшай долі, мяняе месца жыхарства і адлучэнне ад людзей, правярае сябе. Ён нязменна шукае верную дарогу для свайго народа, нягледзячы на ​​ўсе цяжкасці.

Амаль адразу Лабановіч сустракаецца з хатовицкім папом Кірылам і абмяркоўвае з ім пра тое, як трэба глядзець на мужыка. На думку папа мужык сам вінаваты ў сваім лёсе. Але Андрэй і не згаджаецца і сцвярджае, што мужык - чалавек працы. У сваёй неадукаванасці і адсталасці народ не вінаваты. Таму ён бярэцца за навучанне і дзяцей, і дарослых.

Яшчэ малады настаўнік прыйшоў у сваю першую школу з мэтай дапамагчы з адукацыяй свайму народу. Прычым ён не толькі вучыў, але і вучыўся сам. Лабановіч не саромеўся пераймаць досвед у звычайных сялян. Ён мае зносіны з непісьменнымі сялянамі як з роўнымі, не ганарыцца імі, ніколі іх не крыўдзіць.

Сціплы, сумленны і патрабавальны да сябе, Лабановіч надзвычай прынцыповы ў адносінах да панямонскіх інтэлігентаў, якія здрадзілі сваёй справе, духоўна збяднелі, загразлі ў ціне мяшчанства, абывацельшчыны, карцёжных гульняў, п'янак.

Бачачы амаральнасць панямонскай інтэлігенцыі, несправядлівасць улад у адносінах да сялян, Лабановіч часта задумваўся над складанымі праблемамі жыцця, ставіў перад сабой спрадвечныя філасофскія пытанні: што такое жыццё? у чым сэнс чалавечага жыцця? у чым прызначэнне асобы як грамадскай адзінкі? Думаючы над гэтымі пытаннямі на працягу ўсёй трылогіі, Лабановіч не знаходзіць пры гэтым поўвага адказу ні на адно з іх. Аднак, нягледзячы на гэта, ён не стаў песімістам, не расчараваўся ў жыцці. Наадварот, ён пачынае ўсведамляць, што для таго, каб здабыць свабоду і шчасце, трэба змяніць увесь лад жыцця. Праўда, як гэта зрабіць, герой твора яшчэ не ведае.

Пасля знаёмства з нелегальнай літаратурай, гутарак з Вольгай Андросавай і Галубовічам усе падзеі сталі ўяўляцца Лабановічу ў новым святле. Ён адчуў вялікую радасць, што спазнаў тую праўду, якой жыў народ і за якую гінулі ў астрогах і на катаргах лепшыя яго сыны. Ён выходзіць на шлях актыўнай рэвалюцыйнай барацьбы, паступова набліжаецца да сваёй мэты — «намацаць галінамі сонца».

Адданы справе, сумленны, Лабановіч гатовы пайсці на самаахвяраванне дзеля справы, за якую змагаецца народ. Самаахвярнасць — гэта таксама важная рыса характару, па якой можна меркаваць аб маральных якасцях Лабановіча. Успомнім эпізод, калі Лабановіч стаіць перад царскім судом. Яго абвінавачваюць у напісанні лістоўкі, аўтарам якой з'яўляўся іншы настаўнік. Лабановіч ведае прозвішча гэтага настаўніка, але таварыша па рэвалюцыйнай справе не выдае, хоць гэта каштуе яму трох гадоў турмы.

Лабановіч — чалавек вялікага інтэлекту, здольны радавацца і хвалявацца, адчуваць хараство роднай прыроды. Любоў да прыроды — адна з самых адметных рыс у яго характары. Яму здаецца, што ў залежнасці ад яго настрою нібы змяняецца сама прырода. Кожную вясну малады настаўнік адчувае радасць ад вечнага абнаўлення прыроды. Аўтар паказвае, што Лабановіч, як і працоўны чалавек, куды глыбей успрымае хараство прыроды, чым роаныя прадстаўнікі мясцовых улад і іх прыслужнікі, якія на прыроду глядзяць як на сродак узбагачэння.

Складаны шлях прайшоў Андрэй Лабановіч. Часамі ён памыляўся, але ніколі не ішоў на кампраміс са сваім сумленнем. Лабановіч быў мужным і непахісным у час суровых выпрабаванняў, з якіх выйшаў з адзінай думкай: «Чалавек павінен жыць для дабра, ён павінен быць карысным людзям».