Notes

NASUT

 doğru yazılışı nâsut alemi veya alem-i nasut şeklindedir.
üstünde yer aldığımız alemdir.
madde, mülk ve şehadet alemi olarak da bilinir. lahut alemi'nin zuhurundan, görünüşünden ibarettir.
İnsanlar âlemi ve dünya hayatı. Mahlukiyet.

BERZAH / ERVAH (Ruhlar) / MİSAL (Masal. / Rüya, düş. / Suretten ibaret (âlem).)
(MELEKUT?)

 Görüntüler âlemi.
 Varlıkların kendilerinin değil de sûretlerinin, görünüşlerinin bulunduğu âlem.
 Rüyâda görülen âlem. Dünyada mevcud bulunan bütün eşya ve zuhura gelen bütün ef'âlin (Fiiller, işler.) aynısı ile müretteb (Düzenlenmiş, tertib edilmiş, dizilmiş, yerli yerine konulmuş, sıralanmış.) ve mütekevvin (Hâsıl olan. Mevcud bulunan. Var olan.) olan bir tarzı veya âlem-i ruhâninin bir nev'i.
 Her şeyin suretlerinin bulunduğu âlem.
 Bütün varlıkların ve olayların görüntülerinin yansıdığı madde ötesi âlem.

CEBERUT

Âlem-i azamet ve kudret. Bununla âlem-i esmâ ve sıfât kasdolunur. Muhakkıkların (araştırmacı, tahkik edici) ekserisine göre bu, âlem-i evsattır (ortada). Yâni üstte olan Lâhut âlemi ile altta bulunan melekut âlemi arasındaki âlem. Amiriyyet-i (amir, emredici olmak) umumiyyeyi (genellik) muhit olan berzahtır. Ceberut, ibranice "kudret" mânasındadır).

bu makama:
ceberut âlemi, birinci taayyün (tayin edilme, görünme, ortaya çıkma, belirme, meydana çıkma [meydan yeri?]), birinci tecelli, ilk cevher, hakikat-ı muhammediye, izafî (göreceli, relatif) ruh, külli ruh, muzaf (Bağlı. Katılmış. İzâfe olmuş. Bağlanmış) olan gayb ve kitab-ül-mübin (Hayrı şerri, kötüyü iyiyi ayıran / Açık, besbelli. / Ayân kılan, beyan ve izah eden.) derler. ümm'ül-kitapta (Kitabın anası, esası, özü) her şey toplu görüldüğü halde, kitab'ül-mübinde tafsilâta (Ayrıntılar. / Açıklamalar, izahlar) geçilir. ümm'ül-kitap, zâttır. bu makama: isimler âlemi, ayan-ı (Aşikâr, belli. / Belli, açık seçik.) sabite (Yerinde durup hareket etmeyen herhangi bir şey -zıddı seyyare), mahiyet âlemi ve büyük berzah dahi, derler. bunların hepsi birinci mertebenin ismidir. ama hepsi birer itibarla söylenir; ehli için gizli sayılmaz.

 rahmaniyetin dorduncu kademesidir, melekut aleminin ustundedir, esmalarin bulundugu yerdir. muhyiddin ibni arabi ayan i sabit der buraya. allah'la alem arasindaki bagin saglandigi yerdir. ceberut aleminin olmamasi anlamin kaybolmasina yol acar. idea'ya denk oldugu soylenir bati dusunurlerince ancak idea daha alt kademeye karsilik gelir. (acaba?)
ilimle ceberut alemine cikilamaz, ondan dolayi anlasilmasi akilla degil kalble olur.

LAHUT

 bu makama:
mutlak gayb, lâhut âlemi, hiçbir ölçüye, şekle sığmayan latayyün âlemi, itlak (Kayıtsız, sınırsız, mutlak olma) âlemi, mutlak âmâ, yalnız vücut, mutlak varlık, sırf zat, ümm'ül-kitap, mutlak beyan, engin bir nokta ve gayblerin gaybi... derler. nitekim, kur'ân-ı kerim'de buyuruldu:

«gayb'ın anahtarları onun katında olup, onları ancak o bilir.» (6/59)

yukarıda zikredilen isimler, yalnız bir mertebenin adıdır. dolayısiyle yüce hak, bu makamda tam bir izzet ve her şeye karşı istiğna ile anılır. aslında bu makama: isim, şekil, sıfat ve sıfatlanan sözleri yaramaz; ama, maksadı anlatabilmek için, bazı tabirleri kullanmak icap ediyor. zira, bu makamda zat-i ilahi, her şeyden tenzih edilir. çünkü henüz esma ve sıfat dairesine tenezzül etmemiştir. bütün isimler, yüce hakkın zâtında yokluğa gömülmüş ve istihlâk haline geçmiştir.

şu âyet-i kerimeler, bu manayı anlatır:
«gerçekten allah'ın âlemlere ihtiyacı yoktur.» (3/97)
«insan üzerinden bir zaman geçmedi mi ki; o devirde insan, anılan şey hiç değildi.» (76/1)
«rabbin noksan sıfatlardan münezzehtir; vasfını ettikleri her şeye karşı bir izzete sahiptir.» (37/180)

gelelim hadîs-i şeriflere:
«allah-ü taâlâ öyle bir halde idi ki, onunla beraber olan şey yoktu.»
«gizli bir hazine idim...»

bu âyet ve hadislerdeki cümleler, bu makamın plânını çizer.
ne olursa olsun; yüce hakkın zâtına arif, yani: anlayış sahibi olana değişen bir şey yoktur. evvel zamanda ne idiyse, şimdi de öyledir.

 tüm alemlerin üzerinde yer alan ilahi özün ve mutlak aşkınlığın alemidir. yaradılıştan önceki "sır"rın yer aldığı kavranılmaz alem. gayb.