Notes

OSMANLI KÜLTÜR MEDENİYET 8. VİDEO GENEL TEKRAR VE BOŞLUK DOLDURMA
1. Osmanlı'da Hükümdarın Yasama Yetkileri :
Ferman(Padişah emridir, Padişah emri verir katipleri yazar), İrade-i Seniyye, Hatt-ı Hümayun(Padişahın bizzat kendisi yazar), Berat(Memur terfi/atama belgesi), Yasakname, Adaletname, Amanname, Kanunname
*Mühimme : Divan kararlarının tutulduğu defter

2. Osmanlıda hükümdarın yargı yetkisi : Müsadere(Devletin haksız kazanç sağlayan memurun malına el koyma hakkı), Kulluk Hakkı (Padişahın devşirmelerin canlarını sorgusuz sualsiz öldürme yetkisi)

3. Şehzadenin tahta çıkma törenine : "Cülus" denir. Bu törenle Padişah olan şehzade Yeniçerilere "Cülus Bahşişi" dağıtır.

4. Tahta çıkacak padişahın kılıç kuşanma merasimi Eyüp Sultan Camii ve Türbesinde gerçekleşir.

5.Hükümdarın unvanlarından "Hümayun" kutlu olan anlamına gelir.

6. Hükümdarın sembollerinden "Tıraz" kaftan, "Hilat" hediyeler bütünü demektir.

7. Ordunun başında sefere gitmeyen ilk padişah 2. Selim'dir.

*8. Devletin haksız kazanç sağlayan ya da yetkilerini kötüye kullanan kişilerin mal varlıklarına el koyma hakkına "Müsadere" denir.

9. Şehzade sancaklarından en önemlileri :
a. Tahtgah-ı Kadim :Amasya
b. Dar'ül Mülk-i Kadim : Manisa

10. Enderunda yer alan odalar :
a. Has Oda
b. Hazine Odası
c. Kiler Odası
d. Seferli Odası
e. Doğancılar Odası (Hükümdarların av hayvanlarından sorumlu olanların bulunduğu oda)
f. Büyük oda
g. Küçük oda

11. Birun'daki saray hizmetlilerinden 4 birim :
-Altı Bölük Halkı,
-Müneccimbaşı,
- Müteferrika,
-Çeşnigir.

12. Padişah adına sefere katılan Vezir-i Azam ; "Serdar-ı Ekrem ünvanı alır.

13. Sadrazam sefere çıkarsa İstanbul'un yönetiminden Sadaret Kaymakamı (Kethüdası) sorumlu olur.

14. Türk ve Müslüman olma şartı aranan Divan-ı Hümayun üyesi Kazasker'dir.

15. Padişah ve mutlak vekili sadrazam dışında ferman çıkarma yetkisi "Defterdar" a aittir.

16. Elçilerin kabul edildiği ve ulufe dağıtılan divan Galebe divanıdır.

17. İstanbul sorunları Çarşamba divanında görüşülürken, şeri ve örfi davalara Cuma divanında bakılırdı.

18. Reis'ül Küttab'a bağlı kalemler:
-Beylikçi Kalemi,
-Amedi Kalemi,
-Ruus kalemi
-Tahvil Kalemi,
-Teşrifatçılık
-Vakanüvislik

19. Osmanlıda Yönetici Sınıfa "Beraya" denir ve Beraya üç sınıftan oluşur; Seyfiye, İlmiye, Kalemiye

20. Yönetici-sınıf eşleştirmesi :
İpucu : Seyfiye (Ehl-i Seyf, bu adamlar ya asker ya yönetici ya da her ikisi) , İlmiye (Alimler sınıfı, Bu adamlar hukukçu, eğitimci veya dini görevli ) , Kalemiye ( Memur sınıfı, bürokrat -Bürokrasi burada geçerli)
a. Subaşı-> Seyfiye
*b. Kazasker -> İlmiye (Müderris ve Kadıları atar. Bir nevi Milli Eğitim Bakanıdır aynı zamanda Kadıların şikayet edilebildiği bir Temyiz mahkemesidir.)
c. Muhtesip -> Kalemiye
d. Kassam -> İlmiye : Kassam Miras Hukukçusudur. Kadılar Tereke yani miras defteri tutar. Kişi ölünce Kassam bunu pay eder.
e. Muid -> İlmiye : Muid, müderris yardımcısıdır.
f. Nişancı -> Kalemiye :Nişancı iç ve dışişleri bakanıdır.
g. Kaptan-ı Derya -> Seyfiye : Kaptanı derya deniz kuvvetleri komutanı
h. Defterdar -> Kalemiye
ı. Kapan Emini -> Kalemiye
j. Şeyhülislam -> İlmiye :Şeyhülislam İlmiye sınııfının lideridir diyebiliriz.

*21. 1864 Vilayet Nizamnamesine göre Taşra Teşkilatını küçükten büyüğe göre sıralayınız.
Köy -> Nahiye (1871) -> Kaza -> Sancak -> Vilayet

*22. Aşağıdaki eyaletleri salyaneli- salyanesiz - imtiyazlı olarak belirleyiniz.
İpucu : Salyaneliler yıllıklı ve uzak eyaletlerdir. Buralarda İltizam sistemi uygulanır. (İltizam : Bir yerin yıllık olarak kiraya verilmesi oradaki yönetimin Mültezim denen yöneticiye bırakılması )
Salyanesiz : Yakın eyalettir, Tımar sistemi vardır.
a. Hicaz -> İmtiyazlı
b. Mısır -> Salyaneli : Uzak bu yüzden
c. Halep -> Salyanesiz : Anadoluyu içine alır, yakındır, salyanesiz yani tımar sistemi uygulanan bir eyalettir.
d. Musul -> Salyanesiz : Hakkariyi de içine alır, yakındır, salyanesizdir.
e. Bağdat -> Salyaneli : Uzak, Ortadoğuya açılan bir kapıdır. Salyanelidir.
f. Budin -> Salyanesiz :Macaristandadır. Osmanlı kendini Avrupa devleti olarak görür bu yüzden Avrupadaki topraklar ona uzak sayılmaz. Burası Salyanesiz dir.
g. Kırım -> İmtiyazlı : Kırım hanları Osmanlıya yakındır vergi vermez ama asker desteğinde bulunurlar.
g. Yemen -> Salyaneli : Uzaktır, Salyanelidir.

23. Has, Zeamet ve Tımar topraklarını akçe değerlerine göre belirtiniz:
Has Toprak :100 bin akçe üstü
Zeamet Toprak : 20-100 bin arası
Tımar Toprak : 3-20 bin akçe arası

24. Osmanlı Toprak sisteminde yer alan:
Kamuya bırakılmış boş topraklar : Metruk,
Tarıma elverişsiz çöl, bataklık, ölü toprak : Mevat,
Saray kadınlarına ayrılan topraklar : Paşmaklık

25. Kapıkulu Süvarileri (Altı Bölük Halkı)
->Silahdar : Padişahın yanındadırlar.
->Sipahiler : Padişahın yanındadırlar.
-> Sağ/Sol Ulufeciler :Sancakları taşırlar.
-> Sağ/Sol garipler :Hazineyi taşırlar ve korurlar.

26. Osmanlı Ordusu'nda :
-Saray ve köşkleri koruyan askerlere : Bostancı,
- Bekar erkeklerden oluşan birliğe : Azaplar,
-Silahların yapım, onarım ve korunmasından sorumlu birim : Cebeci Ocağı, (Cebehane yani Cephaneden aklımıza gelsin)
- Havan topu ve el bombası yapan birim : Humbaracı Ocağı,
- Orduda haberleşmeyi sağlayan birim : Tatar,
- Gayrimüslümlerden seçilen istihbarat : Martolozlar,
- Gayrimslümlerden seçilen inşaatçılar : Cerahorlar

27. Osmanlı Donanması 4 yerde yakılmıştır :
1. İnebahtı, 2. Çeşme , 3. Navarin , 4. Sinop

28. Dört tane donanma gemisi yazınız :
a. Çektiri, *b. Baştarda, c. Kalite, d. Karamürsel, e. Kalyon (Göke) **(Meb kitabında gökenin resmi var. Bir çeşit gemi)

29. Osmanlı Klasik döneminde ekonominin 3 ana ilkesi :
1. İaşecilik :Ürünün piyasada uygun fiyatlı ve kaliteli olarak bulunması
2. Gelenekçilik : Geleneğe bağlı ürün üretilmesi (Yani tüketilebilecekten fazla üretilmemesi gibi)
3. Fİskalizm :Gelir ilkesi (Gelirleri artır, giderleri azalt)

30. Lonca Teşkilatında :
Ustalık Belgesi : İcazetname,
İş yeri açma ruhsatı :Gedikname
Lonca Yönetmeliği : Fütüvvetname,
Üretim standartlarını belirleyen kurallar : İhtisap kuralları

31. Zanaatkarların orta ve büyük işletmelerde dini ve ekonomik karakterli teşkilatına : "Lonca" denir.

32. Küçük işletmelerin teşkilatına : Hirfet

33. Merkezle idari birimler arasında haberleşmeyi sağlayan, emirleri ileten teşkilata : Menzil Teşkilatı denir.

34. Özel ulaşım ve mal naklini meslek edinen teşkilata : "Mekkari Taifesi" denir.

35. Osmanlıda vergiler (Şeri Vergiler )
a. Müslüman ahaliden alınan toprak vergisi : Çiftresmi
b. Gayrimüslimlerden alınan toprak vergisi : İspenç
c. Koyun ve keçi gibi küçükbaş vergisi : Ağnam
d. Gayrimüslimlerin askere gitmeme karşılığında ödediği can vergisi : Cİzye
e. Müslümanlardan alınan ÜRÜN vergisi : Öşür
f. Gayrimüslimlerden alınan Ürün vergisi : Haraç
g. Evli olup yarım çift toprak eken erkeklerden alınan vergiye : Bennak, bekar çiftçilerden alınan vergiye ise : Mücerret denir.

36. Osmanlıda Örfi Vergiler :
a. Olağanüstü durumlarda alınan vergi : Avarız,
b. Boğazlardan geçiş vergisi : İzn-i Sefine
c. Tazminat vergisi : Bad-ı Heva
d. Savaş harcamalarını karşılamak için hane halkından alınan vergi : İmdadiye seferiye

37. Medreselerde akademik kariyer basamakları :
Softa (Suhte) -> Danışmend -> Muid -> Mülazım -> Müderris

38. Sarayda şehzade okuluna Şehzadegan denir.

39. Medreselerin bozulmasını anlatan kavrama Beşik Ulemalığı denir.

40. Osmanlı Devletinde toplumların DİN üzerinden örgütlenmesine : MİLLET SİSTEMİ !

41. Sosyal Yardımlaşma Kurumları :
a. Yetimler Yurdu : Darüleytam,
b. Dikimevi : Darülmesai, (Kurtuluş savaşında asker kıyafetlerini diken yer, Mehmet Akif Ersoy İstiklal Marşının gelirini buraya bağışlamıştır.)
c. Yoksullar Evi : Darülaceze,
d. İstanbul şehir tiyatroları : Darülbedayi,
e. İstanbul Ü. Devlet Konservatuvarı : Darülelhan

42. Müfredat kitaplarını hazırlayan Bilim Kurulu'na : Encümen-i Daniş

43. Tanzimat Döneminde açılan modern okullar kademeli hale getirilir.
İlkokul: İptidai
Ortaokul : Rüştiye
Lise/Anadolu - Fen Lisesi : İdadi / Sultaniye
Yükseköğretim : Darülfünun

44. 2. Abdülhamit döneminde devletin yönetildiği saray : Yıldız Sarayı

45. Sedefkar Mehmet Ağa'nın yaptırdığı İstanbul'da 6 minareli ilk cami : Sultan Ahmet Cami

46. Ulusal Mimarlık Akımı'nın öncüsü (20 tl nin arkasında resmi var ) : Mimar Kemalettin

47. Anıtkabirin iki önemli mimarı : Emin Onat, Orhan Arda (2. Mimarlık akımının temsilcileri)

48. Hakkaniyet Çemberi : Dünya barışı ADALET le sağlanabilir. Dünya duvarı DEVLET olan bir bahçedir. Devletin düzenleyicisi KANUN dur. Kanun koruyucusu HÜKÜMDAR dır. İktidar sahip olmak için sağlam bir ORDU gerekir. Bu kurumun bakımı için SERVET gerekir. Serveti sağlayabilmek için de HALKA ihtiyacın var. Halkın da huzur ve bolluk içinde yaşaması için ADALETLİ yönetilmesi gerekir.

49. "Büyük Külliyeler Devri" olarak bilinen dönem 2. Bayezid dönemidir.

50. Osmanlı'da ilk Barok Cami : NURU OSMANİYE CAMİ

51. İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne İstanbul Şehremaneti denir. Belediye başkanına : Şehremini denir.

52. İstanbulun diğer adları :
Payi Taht, Dersaadet, Asithane, İslambol, Konstantiniye

53. Osmanlı'da eyaletler :
-> İltizam sisteminin geçerli olduğu yıllıklı eyaletlere "Salyaneli",
-> Tımar sisteminin uygulandığı yıllıksız eyaletlere "Salyanesiz"
-> İçişlerinde serbest dışa karşı merkeze bağlı olan ve gerektiğinde devlete vergi yahut asker veren eyaletlere "İmtiyazlı" denir.

54. İltizam sisteminde açık artırmayı kazanan kişilere Mültezim denir.

55. Osmanlı mahkemelerinde kadıların tuttuğu "Kadı sicilleri içinde bulunan ve ölen kişinin mirasının yazıldığı defterlere : "TEREKE" denir.

56. Divan görüşmeleri "MÜHİMME" defterlerine; tapu kayıtları ise "TAHRİR" defterlerine kaydedilir.