Notes

ในด้านการเมืองการปกครอง อุดมการณ์ประชาธิปไตยซึ่งเริ่มจากสมัยกรีกที่ส่งเสริมให้ประชาชนตระหนักถึงสิทธิ หน้าที่ และความรับผิดชอบต่อรัฐนับว่ามีความสำคัญเป็นอย่างยิ่งถือเป็นแม่แบบของระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย ทั้งยังก่อให้เกิดระบอบกษัตริย์ภายใต้รัฐธรรมนูญอีกด้วย ที่ยกย่องกษัตริย์เป็นพระประมุขของประเทศแต่ให้อำนาจการปกครองและบริหารประเทศแก่ประชาชน ส่วนโรมันก็มีชื่อเสียงในเรื่องการรักสิทธิ เสรีภาพส่วนบุคคล และการมีระเบียบวินัยของสังคมกฎหมายสิบสองโต๊ะของโรมันได้ให้ความยุติธรรมแก่พลเมืองทุกชนชั้นอย่างทัดเทียมกันและเป็นแม่แบบของการออกประมวลกฎหมายในนานาประเทศทั่วโลก ส่วนงานศิลปะแขนงต่างๆ ของกรีก-โรมัน ก็ถือเป็นต้นแบบในงานสร้างสรรค์ทั่วโลก รวมทั้งอาคารสถานที่คฤหาสน์ พระราชวัง โบสถ์วิหารที่มีให้เห็นกันทั่วไปที่ยังคงนิยมรูปแบบสถาปัตยกรรมกรีก-โรมันอยู่จนถึงปัจจุบัน

ในสมัยกลาง แม้ว่าช่วงเวลาระหว่างการล่มสลายของจักรวรรดิโรมันใน ค.ศ. ๔๗๖ จนถึงการฟื้นตัวของเมืองในคริสต์ศตวรรษที่ ๑๑ แสงของอารยธรรมตะวันตกจะริบหรี่ลงเพราะเกิดจากการรุกรานของพวกอนารยชนจนแทบมืดสนิทนั้น แต่เมื่อยุโรปฟื้นตัวขึ้นอีกครั้ง การสร้างสรรค์ความเจริญและอารยธรรมของยุโรปก็รุดหน้าอย่างรวดเร็ว เมืองในสมัยกลางของยุโรปได้กลายเป็นแม่แบบของเมืองในปัจจุบัน ทั้งได้รูปแบบและการจัดระบบการปกครองแบบเทศาภิบาล มีการเก็บภาษีจากชาวเมือง การจัดการป้องกันตนเอง มีการจัดตั้งธนาคาร การจัดตลาดนัด การกำหนดวันที่ ๑ มกราคม เป็นวันขึ้นปีใหม่ และอื่นๆ รวมทั้งการเกิดชนชั้นกลางและการสร้างค่านิยมของชนชั้นกลางที่เน้นบทบาทและหน้าที่ที่มีต่อสังคม เช่น การเสียภาษีอากรเพื่อนำรายได้ไปบริหารและป้องกันเมือง ตลอดจนการใฝ่การศึกษาจนก่อให้เกิดมหาวิทยาลัยขึ้น อีกทั้งยังมีการสร้างมหาวิหารกอทิกที่มีลักษณะโดดเด่นเฉพาะและพัฒนามาจากรูปแบบสถาปนาโรมัน และ ถ่ายทอดสู่นานาประเทศทั่วโลกพร้อมกับการเผยแผ่คริสต์ศาสนาซึ่งเป็นที่ยอมรับกันตั้งแต่ต้นคริสต์ศตวรรษที่ ๔ ในสมัยจักรวรรดิโรมัน

อิทธิพลของอารยธรรมตะวันตกเป็นที่ประจักษ์มากขึ้นในคริสต์ศตวรรษที่ ๑๖ เมื่อยุโรปก้าวเข้าสู่ยุคแห่งการค้นพบและการสำรวจ และการปฏิรูปศาสนา ทำให้ชาวคริสต์มีทางเลือกที่จะปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ของนิกายโรมันคาทอลิกที่เน้นพิธีกรรมและยกย่องให้สันตะปาปาเป็นผู้นำสูงสุดในคริสจักร หรือนิการโปรเตสแตนต์ที่มุ่งการมีศรัทธาหรือความเชื่อ และยึดถือพระคัมภีร์ไบเบิลเป็นหลักปฏิบัติสูงสุด มีการจัดตั้งอาณานิคมและสถาบันการค้าขึ้นทั้งในทวีปเอเชียและทวีปอเมริกา เกิดการแข่งขันกันในการขยายอำนาจของชาติตะวันตกและการเกิดลัทธิพาณิชยนิยมและการปฏิวัติทาวการค้าซึ่งทำให้ช่องว่างระหว่างคนรวยกับคนจนขยายตัวมากขึ้น ส่วนอารยธรรมและภาษาตะวันตก ได้แก่ ภาษาสเปน โปรตุเกส อังกฤษ และฝรั่งเศส ก็ได้รับการเผยแพร่อย่างกว้างขวางรวมทั้งสัตว์ เช่น ม้า วัว ลา และพืช เช่น ส้ม ข้าวโอ๊ต และผลเบอร์รี่ เป็นต้น อีกทั้งการเผยแผ่คริสต์ศาสนานิกายโรมันคาทอลิกและโปรเตสแตนต์ก็ใช้มิชันนารีและวิธีการรุนแรง ขณะเดียวกันก็มีการละเมิดวิถีชีวิตของคนท้องถิ่นจนถึงขั้นเช้าทำลายอารยธรรมดังที่เกิดขึ้นกับชนพื้นเมืองในทวีปอเมริกา นอกจากนี้ ชาวยุโรปยังได้นำเชื้อโรคต่างๆ เช่น โรคไข้ทรพิษ โรคมาลาเรีย และโรคหัด ไปติดชาวพื้นเมืองจนเกิดการล้มตายจำนวนมากอีกด้วย

นับตั้งแต่คริสต์วรรษที่ ๑๗ เป็นต้นมา ได้เกิดการเปลี่ยนแปลงในยุโรปหลายด้าน ได้แก่ การปฏิวัติวิทยาศาสตร์ การปฏิวัติอุตสาหกรรม การปฏิวัติทางภูมิปัญญาในยุคภูมิธรรม และการปฏิวัติฝรั่งเศส ซึ่งล้วนแต่ปูทางให้ยุโปก้าวสู่การเป็นผู้นำของโลกการปฏิวัติวิทยาศาสตร์ทำให้สังคมตะวันตกก้าวหน้าด้านเทคโนโลยีและวิทยาการต่างๆ มากกว่าดินแดนอื่นๆ ของโลก

ส่วนการปฏิวัติอุตสาหกรรมก็ทำให้ยุโรปเปลี่ยนแปลงจากสังคมเกษตรกรรมเป็นสังคมอุตสาหกรรมที่ทันสมัย ประชาชนมีการกินดีอยู่ดีทำให้เศรษฐกิจแบบทุนนิยมขยายตัวอย่างมากและคนจนถูกอัดเอาเปรียบมากยิ่งขึ้น ขณะเดียวกันก็เกิดลัทธิสังคมนิยมที่พยายามสร้างความทัดเทียมทางด้านเศรษฐกิจ ต่อมาในปลายคริสต์ศตวรรษที่ ๑๙ เกิดลัทธิจักรวรรดินิยมใหม่และการล่าอาณานิคมโพ้นทะเล ซึ่งมีผลต่อการขยายตัวของตลาดการค้าและการย่ำยีอำนาจอธิปไตยของประเทศที่อ่อนแอกว่า การเผยแพร่วัฒนธรรมและภาษาตะวันตกและความเชื่อในคริสต์ศาสนาทั้งนิกายโรมันคาทอลิกและนิกายโปรเตสแตนต์ให้กว้างขวางยิ่งขึ้น

ในคริสต์ศตวรรษที่ ๑๘ ยังเป็นยุคของการเรียกร้องสิทธิ เสรีภาพ และความเป็นธรรมของนักปรัชญาเมธี (philosophe) ในยุคภูมิธรรมที่นำไปสู่การปฏิวัติอเมริกัน ค.ศ. ๑๗๗๖ และการปฏิวัติฝรั่งเศส ค.ศ. ๑๗๘๙ ของชนชั้นกลางเพื่อความเป็นประชาธิปไตยตามแนวทางของเสรีภาพ ความเสมอภาค และภราดรภาพต่อมายังนำไปสู่การเกิดลัทธิชาตินิยมที่ชนชาติเดียวกันต้องการรวมดินแดนของตนให้เป็นชาติขึ้นหรือกำจัดอิทธิพลของต่างชาติออกไป

ในคริสต์ศตวรรษที่ ๒๐ มหาอำนาจยุโรปได้เกิดความขัดแย้งกันในด้านผลประโยชน์และการพยายามจัดระเบียบโลกตามความต้องการของแต่ละประเทศจนเกิดสงครามโลกครั้งที่ ๑ (ค.ศ. ๑๙๑๔-๑๙๑๘) และสงครามโลกครั้งที่ ๒ (ค.ศ. ๑๙๓๙-๑๙๔๕) หลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ สิ้นสุดลง ได้มีความพยายามจัดตั้งองค์การระหว่างประเทศขึ้นเพื่อเสริมสร้างสันติภาพและความร่วมมือของโลก โดยเฉพาะองค์การสหประชาชาติ (United Nations) ซึ่งยังคงมีบทบาทต่อประชาชาติในปัจจุบัน นอกจากนี้ ผลของลัทธิสังคมนิยมที่ต้องการสร้างสังคมแห่งความเสมอภาคที่ปราศจากชนชั้นก็ก่อให้เกิดการปฏิวัติรัสเซีย ค.ศ. ๑๙๑๗ ทำให้รัสเซียเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นระบอบคอมมิวนิสต์เป็นประเทศแรกของโลก และได้ขยายตัวจากยุโรปไปสู่ดินแดนต่างๆ ของโลกในเวลาต่อมา ขณะเดียวกันสหรัฐอเมริกาก็เริ่มมีบทบาทในการเมืองโลกมากขึ้น

ในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ ยุโรปต้องสูญเสียสถานภาพการเป็นมหาอำนาจอันดับหนึ่งของโลก และถูกแบ่งแยกออกเป็นยุโรปตะวันตกที่มีการปกครองในระบอบประชาธิปไตย และยุโรปตะวันออกปกครองในระบอบคอมมิวนิสต์ อย่างไรก็ดี ประเทศยุโรปตะวันตกได้วางแผนพัฒนาตัวเองไปสู่ความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันเพื่อรักษาความเป็นประเทศผู้นำโลกไว้โดยจัดตั้งสหภาพยุโรปหรืออียู (European Union : EU ) ขึ้นใน ค.ศ.๑๙๙๓ ในปัจจุบันก็เป็นแม่แบบให้แก่สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หรืออาเซียน (ASEAN ก่อตั้งใน ค.ศ. ๑๙๗๖) ในการรวมตัวเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันด้วยการสร้างความเข้มแข็งในด้านเศรษฐกิจของภูมิภาคของตนโดยมีการจัดตั้งเขตการค้าเสรีแห่งอาเซียนหรืออาฟตา (AFTA) และมีการประกาศกฎบัตรอาเซียน (ASEAN Charter) ขึ้นใน ค.ศ. ๒๐๐๙ ที่จังหวัดเพชรบุรี ประเทศไทย