Notes

Ticaret sicil kayıtlarına bakarak bir şirketin merkezini öğrenebilirsin. Böylelikle şirketin merkezinin yerleşim yerinde dava açabilirsin.
MADDE 11- (1) Aşağıdaki davalarda, ölen kimsenin (yani murisin) son yerleşim yeri mahkemesi
kesin yetkilidir:
a) Terekenin paylaşılmasına, yapılan paylaşma sözleşmesinin geçersizliğine, ölüme
bağlı tasarrufların iptali ve tenkisine, miras sebebiyle istihkaka ilişkin davalar ile mirasçılar
arasında terekenin yönetiminden kaynaklanan davalar.
b) Terekenin kesin paylaşımına kadar mirasçılara karşı açılacak tüm davalar.
(2) Terekede bulunan bir mal hakkında açılmak istenen istihkak davası, terekenin
yazımı ve tespiti zamanında mal nerede bulunuyorsa, orada da açılabilir.
(3) Mirasçılık belgesinin iptali ve yeni mirasçılık belgesi verilmesine ilişkin davalarda,
mirasçıların her birinin oturduğu yer mahkemesi de yetkilidir.

İstihkak davası: Daha sonra daha detaylı işleyeceğiz ama şimdilik miras mallarında ve haciz edilmiş mallarda açıldığını söyleyebiliriz. Bir malı zilyedinde bulunduran kişi o malın malikidir mantığıyla hareket edersek, ödünç verdiğimiz bir mal ödünç alan kişinin malı sayılır. Ödünç alan kişi ölürse ya da bir borçtan dolayı malları haciz altına alınırsa, bizim ödünç verdiğimiz mal da mirasa girmiş ya da haczedilmiş olur. Bu durumda istihkak davası açılır ve mirasa giren ya da haczedilen malın ödünç alanın olmadığı, bizim olduğu ve geri istediğimiz belirtilir.

MADDE 15- (1) Zarar sigortalarından doğan davalar, sigorta, bir taşınmaza veya
niteliği gereği bir yerde sabit bulunması gereken yahut şart kılınan taşınıra ilişkinse, malın
bulunduğu yerde; bir yerde sabit bulunması gerekmeyen veya şart kılınmayan bir taşınıra
ilişkinse, rizikonun gerçekleştiği yerde de açılabilir.
(2) Can sigortalarında, sigorta ettirenin, sigortalının veya lehtarın leh veya aleyhine
açılacak davalarda onların yerleşim yeri mahkemesi kesin yetkilidir.
...

Riziko: Risk, talihsiz olay demektir. Sigortaladığımız malımız taşınmazsa dava o taşınmazın olduğu yerde, taşınır ise taşınırın zarar gördüğü yerde açılacak işte.

MADDE 16- (1) Haksız fiilden doğan davalarda, haksız fiilin işlendiği veya zararın
meydana geldiği yahut gelme ihtimalinin bulunduğu yer ya da zarar görenin yerleşim yeri
mahkemesi de yetkilidir.
Görüldüğü gibi haksız fiilden gerçekleşen davalarda davanın açılabileceği yer çok fazla.

MADDE 7- (1) Davalı birden fazla ise dava, bunlardan birinin yerleşim yeri
mahkemesinde açılabilir. Ancak, dava sebebine göre kanunda, davalıların tamamı hakkında
ortak yetkiyi taşıyan bir mahkeme belirtilmişse, davaya o yer mahkemesinde bakılır.
(2) Birden fazla davalının bulunduğu hâllerde, davanın, davalılardan birini sırf kendi
yerleşim yeri mahkemesinden başka bir mahkemeye getirmek amacıyla açıldığı, deliller veya belirtilerle anlaşılırsa, mahkeme, ilgili davalının itirazı üzerine, onun hakkındaki davayı
ayırarak yetkisizlik kararı verir.

Haksız fiil sebebiyle de olsa dava arkadaşlığı varsa madde 16'daki gibi çeşitli yerlerde dava açamayız. Madde 7, 1. fıkraya göre dava açılmalıdır. Ortak yetkili mahkeme, haksız fiilin işlendiği mahkemedir.
Davayı ayırmaya, davayı tefrik etmek de denilir.

MADDE 8- (1) Memur, işçi, öğrenci, asker gibi, bir yerde geçici olarak oturanlara
karşı açılacak alacak veya taşınır mal davaları için, orada bulunmaları uzunca bir süre devam
edebilecekse, bulundukları yer mahkemesi de yetkilidir.
Kesin yetki değildir. ikametgâhlarının bulunduğu yerde de açılabilir.
MADDE 9- (1) Türkiye’de yerleşim yeri bulunmayanlar hakkında genel yetkili
mahkeme, davalının Türkiye’deki mutad meskeninin bulunduğu (fiilen oturduğu yer yani) yer mahkemesidir. Ancak,
diğer özel yetki hâlleri saklı kalmak üzere, malvarlığı haklarına ilişkin dava, uyuşmazlık
konusu malvarlığı unsurunun bulunduğu yerde de açılabilir.

Mükabil (Karşı) Dava: Bir dava türüdür. Sahne aynıdır, oyuncular aynıdır, roller farklıdır. Davacı A ile Davalı B varken durum birden Karşı Davacı B ve Karşı Davalı A'ya dönüşür. İşçi, işverininden kıdem ihbar (işten çıkarılma) tazminatı isterken (işçi davacı, işveren davalı konumundayken); işveren de işçi çalışırken benim mülküme zarar verdi/monitörümü kırdı diyip dava açabilir. Böyle olursa davalı işveren karşı davacıya, davacı işçi karşı davalıya dönüşür. Böyle bir durumda iki farklı dava vardır tabii ki, sadece mahkeme eğer kesin yetki bir kararı yoksa, bu dava illa başka bir mahkemede açılmalıdır denilmiyorsa, davaları kendisi incelerken ard arda inceleyecektir.

Yetki Sözleşmesi: Seçimlik yetki durumlarında (kesin yetki olmayan durumlarda), yaptığımız çeşitli sözleşmelerin sonuna bu sözleşmeden doğacak anlaşmazlıklar şu yer mahkemesinde açılacaktır yazabiliriz. Görev konusu üzerinden yetki sözleşmesi yapılamaz.
MADDE 17- (1) Tacirler veya kamu tüzel kişileri, aralarında doğmuş veya doğabilecek
bir uyuşmazlık hakkında, bir veya birden fazla mahkemeyi sözleşmeyle yetkili kılabilirler.
Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça dava sadece sözleşmeyle belirlenen bu mahkemelerde açılır. Yani gerçek kişiler yetki sözleşmesi yapamaz, anca tacir ve kamu tüzel kişileri ile sınırlıdır.
MADDE 18- (1) Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edemeyecekleri konular ile
kesin yetki hâllerinde, yetki sözleşmesi yapılamaz.
(2) Yetki sözleşmesinin geçerli olabilmesi için yazılı olarak yapılması, uyuşmazlığın
kaynaklandığı hukuki ilişkinin belirli veya belirlenebilir olması ve yetkili kılınan mahkeme
veya mahkemelerin gösterilmesi şarttır.

Açtığımız bir davamız yetki veya görev sebebiyle reddedilmişse, reddeden mahkemeye dava dosyalarımızı yetkili ya da görevli mahkemeye göndermesini bize belirlenen süreler içinde istemeliyiz. Verilen süre içerisinde istersek, yetkili ya da görevli mahkemede yeni dava açılmış sayılmaz, reddedilen mahkemede açılan dava devam ediliyor sayılır. Bu durum hak düşürücü süre ve önceki mahkemede dava süresinde alınan bazı kararların geçerliliğinin yeni mahkemede de devam etmesi gibi konularda önemlidir.

Eğer bir mahkeme ben yetkisizim derse ve bizi başka bir mahkemeye yönlendirirse ve biz de "hayır, sen yetkilisin" diyerek istinafa gitmeden yönlendirildiğimiz mahkemeye gidip o mahkeme de ben yetkisizim derse istinafa artık mecburen gidilir, hangi mahkeme yetkilidir, karar verin denilir.
MADDE 21- (1) Aşağıdaki hâllerde, davaya bakacak mahkemenin tayini için yargı
yeri belirlenmesi yoluna başvurulur:
a) Davaya bakmakla görevli ve yetkili mahkemenin davaya bakmasına herhangi bir
engel çıkarsa.
b) İki mahkeme arasında yargı çevrelerinin sınırlarının belirlenmesi konusunda bir
tereddüt ortaya çıkarsa.
c) İki mahkeme de görevsizlik kararı verir ve bu kararlar kanun yoluna başvurulmaksızın
kesinleşirse.
ç) Kesin yetki hâllerinde, iki mahkeme de yetkisizlik kararı verir ve bu kararlar kanun
yoluna başvurulmaksızın kesinleşirse.

Hukuki Yarar/Menfaat: Dava şartıdır. Daha hiçbir şeyimiz ihlal edilmemiş olmasına rağmen ihlal edilebilir diyerek bir dava açılamaz. Bize gerçekten de yararı olmayınca hukuka başvurmamalıyız.
Teminat: Dava şartıdır. Öngörülen yargılama giderleri, daha dava başlamadan davacı tarafından teminat edinir. Kaybeden taraf bu giderleri ödemek ile sorumludur. Eğer davacı kazanırsa teminat iade edilir, eğer davalı kazanırsa ve kaybettiğinden dolayı sinirlenmiş olan davacı dava giderlerini ödemek istemezse, o giderler bu teminat ile karşılanır. Yargılama giderleri; yatırılan harçlar, tebligat giderleri, arabuluculuk ücreti, keşif ücreti, bilirkişi ücreti, vekalet ücreti gibi şeylerdir.










MADDE 84- (1) Aşağıdaki hâllerde davalı tarafın muhtemel yargılama giderlerini
karşılayacak uygun bir teminat gösterilir:
a) Türkiye’de mutad meskeni olmayan Türk vatandaşının dava açması, davacı yanında
davaya müdahil olarak katılması veya takip yapması.
b) Davacının daha önceden iflasına karar verilmiş, hakkında konkordato veya uzlaşma
suretiyle yeniden yapılandırma işlemlerinin başlatılmış bulunması; borç ödemeden aciz
belgesinin varlığı gibi sebeplerle, ödeme güçlüğü içinde bulunduğunun belgelenmesi.
(2) Davanın görülmesi sırasında teminatı gerektiren durum ve koşulların ortaya
çıkması hâlinde de mahkeme teminat gösterilmesine karar verir.
(3) Mecburi dava ve takip arkadaşlığında teminat gösterme yükümlülüğü, bu yükümlülüğün tüm davacılar bakımından mevcut olması hâlinde doğar.
MADDE 85- (1) Aşağıda sayılan hâllerde teminat istenemez:
a) Davacının adli yardımdan yararlanması.
b) Davacının, yurt içinde istenen teminatı karşılamaya yeterli taşınmaz malının veya
ayni teminatla (gayrimenkul rehni yani ipotek) güvence altına alınmış bir alacağının bulunması.
c) Davanın, sırf küçüğün menfaatlerini korumaya yönelik olarak açılmış olması.
ç) İlama bağlı alacak için ilamlı icra takibi yapılmış olması.
MADDE 87- (1) Bir davada verilecek teminatın tutarını ve şeklini hâkim serbestçe
tayin eder. Ancak, tarafların teminatın şeklini sözleşmeyle kararlaştırmaları hâlinde, teminat
ona göre belirlenir.
(2) Teminatı gerektiren durum ve koşullarda değişiklik olması hâlinde, hâkim
teminatın azaltılması, artırılması, değiştirilmesi ya da kaldırılmasına karar verebilir.
Birinci fıkrada hâkimin takdir yetkisi vardır.
MADDE 114- (1) Dava şartları şunlardır:
a) Türk mahkemelerinin yargı hakkının bulunması.
b) Yargı yolunun caiz olması.
c) Mahkemenin görevli olması.
ç) Yetkinin kesin olduğu hâllerde, mahkemenin yetkili bulunması.
d) Tarafların, taraf ve dava ehliyetine sahip olmaları; kanuni temsilin söz konusu
olduğu hâllerde, temsilcinin gerekli niteliğe sahip bulunması.
e) Dava takip yetkisine sahip olunması.
f) Vekil aracılığıyla takip edilen davalarda, vekilin davaya vekâlet ehliyetine sahip
olması ve usulüne uygun düzenlenmiş bir vekâletnamesinin bulunması.
g) Davacının yatırması gereken gider avansının yatırılmış olması.
ğ) Teminat gösterilmesine ilişkin kararın gereğinin yerine getirilmesi.
h) Davacının, dava açmakta hukuki yararının bulunması.
ı) Aynı davanın, daha önceden açılmış ve hâlen görülmekte olmaması (derdestlik yani).
i) Aynı davanın, daha önceden kesin hükme bağlanmamış olması.
(2) Diğer kanunlarda yer alan dava şartlarına ilişkin hükümler saklıdır.
Caiz olması, görev yönünden yanlışlık demek değildir. Caiz olması yargı yolu ile alakalıdır.
A ile Ç arası maddeler mahkemeye ilişkin dava şartları;
D ile F arası maddeler taraflara ilişkin dava şartları;
G ile İ arası maddeler davanın konusuna ilişkin dava şartlarını belirtiyor.
Husumet (dava tarafı) daha çok davanın ilerleyen zamanlarında ortaya çıktığından dava şartı değildir.
Gider avansı dava şartıdır. Dava başında ödenen teminatları belirtir.
Delil avansı dava şartı değildir. Ne zaman ki delilden yararlanılırsa, delilden yararlanan taraf delil avansını öder.
Genel dava şartları yukarıda madde 114'de yazıyor. Ayrıca özel dava şartları da vardır. Kanunda bazı davalar için ek olarak belirlenmiş şartlardır. Mesela arabuluculuğa başvurma zorunluluğu özel dava şartlarındandır.

Kesin yetki ile yetkiyi karıştırma. İlki dava şartı iken ikincisi değildir.

MADDE 115- (1) Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her
aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ileri sürebilirler.
(2) Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar
verir. Ancak, dava şartı noksanlığının giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için
kesin süre verir. Bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmemişse davayı dava şartı
yokluğu sebebiyle usulden reddeder.
(3) Dava şartı noksanlığı, mahkemece, davanın esasına girilmesinden önce fark
edilmemiş, taraflarca ileri sürülmemiş ve fakat hüküm anında bu noksanlık giderilmişse,
başlangıçtaki dava şartı noksanlığından ötürü, dava usulden reddedilemez.
Fıkra üçe şunu örnek verebiliriz. Mesela 17 yaşındaki biri dava açsa, bu dava davacı mümeyyiz küçüktür diye reddedilmelidir ama hâkim olur da bunu fark etmez ve davaya devam ederse, fark ettiğinde ise mümeyyiz küçüğümüz 18'sine basmış olursa davayı reddetmesine gerek kalmaz artık.

Yetki ilk itirazı - tahkim ilk itirazı

MADDE 125- (1) Davanın açılmasından sonra, davalı taraf, dava konusunu üçüncü
bir kişiye devrederse, davacı aşağıdaki yetkilerden birini kullanabilir:
a) İsterse, devreden tarafla olan davasından vazgeçerek, dava konusunu devralmış olan
kişiye karşı davaya devam eder. Bu takdirde dava davacı lehine sonuçlanırsa, dava konusunu
devreden ve devralan yargılama giderlerinden müteselsilen sorumlu olur.
b) İsterse, davasını devreden taraf hakkında tazminat davasına dönüştürür.
...

Davacı A, Davalı B'den bir mal teslimi istiyor. Bahsi geçen mal, dava devam ederken Davalı B'den Davalı C'ye devredilirse; Davacı A isterse davasına Davalı C ile devam eder, isterse de davayı tazminat davasına çevirir ve bu tazminatı Davalı B'den ister. Davayı, Davacı A kazanırsa ve bunu C'yi takip ederken kazanmışsa, dava giderleri hem B hem de C tarafından ödenir, müteselsil sorumluluk vardır. Ama yok, tazminat davasına çevirip kazanmışsa, o zaman müteselsil sorumluluk yoktur, dava giderleri sadece B tarafından ödenir. Bu durumun davacı tarafından olanı da vardır. Onda da aynıları geçerlidir.