Notes

17. YÜZYIL KLASİK TÜRK ŞİİRİ: SEBK-İ HİNDİ'YE DOĞRU
TANIMI VE DİĞER ADLARI:
-Sebk edebi terim olarak “ibarenin tarz ve tertibi” anlamındadır.
“Sebki-i Hindi” tamlaması,“Hind’e ait ibarenin tarz ve tertibi yani Hint üslubu, Hint tarzı ya da Hint yolu”anlamına gelmektedir.
-Hindistan coğrafyasında geliştiği için Sebk-i Hindî denilmiştir.
SEBK-İ HİNDİ'NİN ORTAYA ÇIKIŞININ SEBEPLERİ:
-Hindistan’daki Hint ve Türk yöneticlerin başta şiir olmak üzere güzel sanatlara yaklaşımı Sebk-i Hindî’nin gelişimini etkileyen sebepler arasında sıralanır.
-Hindistanlılar, Farsça sayesinde İslam'ı tanımışlardır. Hindistan’a yerleşen İranlı şairler Farsçanın Hindistan’da yayılmasını sağlamışlardır. Hint ve İran kültürlerinin karışımı neticesinde şairleri tarafından Farsça şiirler yazılmıştır.
-Fars edebiyatı, Hindistan’daki altın çağını Türk hanedanlarının egemenliğinde yaşamıştır. Bu da tarihsel olarak İran’da Safeviler, Hindistan’da Babürlüler dönemlerine rastlar.
ŞİA BASKISINDAN KAÇIŞLA BİRLİKTE FARS ŞİİRİNİN SEYRİ:
- İran’da Safevilerin hüküm sürdüğü dönemde şair üzerinde dinî ve siyasi bakımdan büyük baskı olmuş ve bu baskılardan bunalan şairler İran’dan kaçarak Hindistan’a gitmiştir.
-Hindistan’daki Hint-Türk hükümdarları, devlet adamları, şairlere sahip çıkmıştır. Hindistan’a göç eden şairlerin buradaki kültür ve edebiyatla tanışıp kaynaşması sonucunda edebiyatta yeni bir üslup ortaya çıkmıştır.
İRAN, İSFEHAN, VE İFRATİ:
-Sebki-i Hindî tek koldan değil üç koldan gelişmiştir. Bu kollar; İran Kolu, Isfahan Kolu ve İfrat Kolu olarak isimlendirilmiştir.
-İran Kolu, İran’da ortaya çıkıp İran ve Hindistan’da yayılan üsluptur. Isfahan Kolu, İran’dan Hindistan’a göçen şairlerce oluşturulmuştur. İfrat Kolu ise Hindistan’da yetişen şairlerce oluşturulmuştur.
-Sebk-i Hindî, Türk şairler arasında ilgi görür ama İranlı şairler tarafından zamanla terk edilmiş, Hindistan’dan gelen yabancı tarz olarak değerlendirilmiştir.
SEBK-İ HİNDİ'NİN TÜRK EDEBİYATINA ETKİSİ:
-Türk edebyatı ile ilgili çalışmalarda Hint üslubunun izlerinden ilk bahseden, Fuat Köprülü’dür.
-İran’da doğup Hindistan’da gelişen ve Afganistan’da kabul gören Sebk-i Hindî, 12. yüzyıldan itibaren Anadolu’da gelişen Türk edebiyatını da etkilemiştir ve pek çok şair bu üslupla şiirler yazmıştır.
SEBK-İ HİNDİ'NİN ÖZELLİKLERİ:
-Hint üslubunda sözden çok anlama önem verilmiştir. Anlam, iç içe geçmiş ve derindir. Şiirde anlaşılması güç anlamlar vardır.
-ıstırap şiirin temel konularından biridir.
-Şiirin konusu insanın dış dünyasından dünyasından iç âlemine yönelmiştir.
SEBK-İ HİNDİ'DE MAZMUNLAR VE TASAVVUF:
-Şairler, hem eski mazmunları gelişitirip farklı boyutlara taşımışlar hem de yeni mazmunlar bulmuşlardır.
-Şiirlerde tasavvuf oldukça geniş bir şekilde yer alır. Şairler ruhlarındaki ıstırapları dindirmek için tasavvufa yönelmişlerdir.
HİND ÜSLUBUNUN ÜSLUBU: MÜBALAĞA VE TEZAD:
-Anlatmak istediğini daha kolay anlatabilmek için edebî sanatlara sıkça başvurmuşlardır. Mübalağa ve tezat yoğun kullanılmıştır.
-Şairler, mübalağa ve tezat sanatının yanı sıra istare, kinaye, hüsn-i tahlil gibi anlamla ilgili sanatları da sıkça kullanmışlardır.
SEBK'İ HİNDİNİN DİL ÖZELLİKLERİ:
-Dil ince, nazik ve süslüdür.
-Şiirde özellikle Farsça uzun zincirleme tamlamalar kullanılmıştır ama dil sadedir.
SEBK-İ HİNDİ VE NAİLİ:
-Gazelleriyle meşhur olmuş bir şairdir. Gazeller onun edebî şahsiyetini en iyi yansıtan şiirlerdir.
-Şiirlerinde Sebk-i Hindî’nin hemen bütün özellikleri görülmektedir.
NAİLİ'NİN DİLİ VE ÜSLUBU VE ISTIRAB:
-Zincirleme tamlamalar, az sözle çok şey anlatma, ince, nazik ve süslü bir dil onun şiirinin yapısını oluşturur.
-Istırap, onun şiirlerinde en önemli konudur. Sıkıntı içinde geçen hayatı, hırsları, zayıf bünyesi, hassas ruh yapısı, gurbet acısı ve tasavvufta ilerleyememenin sancısı onun ıstırap şair olmasında etkili olmuştur.