Notes

ötenazinin taanımı

Ötanazi kelimesi köken bilimsel olarak eski Yunan’dan gelmektedir.Kavramın etimolojisine bakarsak ötanazi, “eu:güzel” ve “tanasium:ölüm”
kelimelerinin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Bu sebeple güzel ölüm, iyi
ölüm, rahat ölüm, kolay ölüm, ıstırapsız ölüm,tatlı ve acısız ölüm gibi
anlamlara gelecek şekilde kullanılmaktadır.Ötanazi, ölümün kaçınılmaz olduğu ve tıp biliminin imkânları ile iyileştirilmesi mümkün olmayan veya dayanılmaz acılar içinde olan kişinin tıbbi yollarla öldürülmesi veya tıbbi yardımın kesilerek ölüme terk edilmesi halidir. Aynı nitelikte ancak daha çok tıbbi bir tanıma göre ötanazi, hastaların tolere edilemeyen ıstıraplarını sona erdirmek amacıyla öldürücü bir ilacın medikal yoldan uygulanmasıdır. Bazı tanımlarda ise ötanazi acıma/merhamet yüzünden adam öldürme (mercy killing) veya birisini dayanılmaz ıstıraplardan kurtarmak için öldürme şeklinde tanımlanmıştır.

ötenazinin türleri

Ötanazi kavramı gerek tıp biliminin gerekse hukuk biliminin inceleme
konusudur. Ötanazi kavramı çeşitli disiplinler bakımından inceleme konusu
yapılmış olup bu kavramın felsefi,etik ve sosyolojik boyutları da
bulunmaktadır.Dolayısıyla hukuki boyutu ile ötanazi kavramını ele alırken
diğer kavramlarla arasındaki farkı ortaya koymak zorunludur. Ancak bu
ayrıma geçmeden önce bu kavramının türleri üzerinde durmak ve buna göre
hukuki inceleme yapmak gerekmektedir.
Aktif-Pasif Ötanazi Bakımından
Aktif Ötanazi: Ölümü sağlayan tıbbi yöntemlerin doğrudan kullanılmasıdır. Başka bir ifade ile doktorun derin bir sedasyonu takiben ani ve ağrısız ölüm yapacak nitelikteki ölümcül doz ilacı uygulayarak hastanın hayatına son vermesidir. Aktif ötanazide hasta hekimin aktif eylemi sonucu ölür. Hekim hastanın yaşamını sonlandıracak uygulamayı bizzat gerçekleştirir, yani etkin bir rol üstlenir. Aktif ötanazide hareketin niteliği de önemlidir. Bu hareket silahla ateş etmek veya bıçaklamak değil, hekimlik uygulamaları sırasında gerçekleştirilebilecek bir hareket olmalıdır.

Pasif Ötanazi: Doğrudan olmayan, eylemsizlik ile gerçekleştirilen ötanazi olup, hastanın yaşamını sürdürmesi için gerekli olan yaşam desteğinin çekilmesi veya verilmemesi halidir. Hayati fonksiyonları tıbbi yöntemlerle sürdürülen bir kimseye uygulanan tedavinin kesilmesi, gastrostomi tüpünün çekilmesi, hastanın ömrünü nispeten uzatacak tedaviye başlanmaması veya başlandıktan sonra durdurulması vb. gibi durumlar pasif ötanaziye örnek olarak verilebilmektedir.

ÖTANAZİNİN YASAL BOYUTU
Dünyada istemli aktif ötanaziyi tanıyan ilk yasa (Ölümcül Hastaların Hakları Yasası) Avustralya Kuzey Bölgesi’nde 1995 yılında çıkarılmıştır. Ancak yapılan itirazlar üzerine Avustralya’daki bölgeli devlet
biçiminin Kuzey Bölgesi’ne böyle bir yasayı çıkarma yetkisi vermediği gerekçesiyle 1997 yılında Avustralya Senatosu 38’e karşı 34 oyla bu
yasayı yürürlükten kaldırmıştır. (1, 3, 4)
Günümüzde aktif ötanaziyi yasal olarak kabul eden Hollanda,
Belçika ve Lüksemburg dışındaki ülkeleri incelediğimizde; ötanazinin
yasal boyutuyla ilgili olarak ülkeler iki grupta incelenebilir:
1. Ötanazinin yasada açıkça tanımlandığı ülkeler: Bu ülkelerde
ötanazi eylemi istek üzerine adam öldürme şeklinde tanımlanarak diğer öldürme eylemlerinden daha hafif cezalandırılmaktadır. Buna örnek olarak İsviçre ve Almanya verilebilir.
2. Ötanazinin yasada açıkça tanımlanmadığı ülkeler: Bu ülkelerin ceza yasalarında ötanazi eylemi belirtilmemektedir. Yapılan işlem
eylemin gerçekleşme şekline göre “adam öldürme” başlığı altında değerlendirilmektedir. Bu duruma ülkemiz de dahil olmak üzere İngiltere, Fransa, Kanada gibi bir çok ülke örnek olarak verilebilir. (1-4, 14)

V. Türk Ceza Hukukunda Ötanazi
TCK’da ötanazi ile ilgili özel bir hüküm yoktur. Ötanazi kişinin
hayatına son vermeyi gerektirdiği için kasten adam öldürme suçu
sayılmakta, hakim cezayı hafifletici sebepleri göz önüne almakta ve
fail buna göre cezalandırılmaktadır.
Türkiye’de, aktif ötanazi, kasten adam öldürme suçu olarak kabul edilmektedir (TCK m. 81), oysa hekimin tehlike hali olmasına rağmen, diğer bir deyişle hastanın öleceğini öngörmesine rağmen hastanın talebi üzerine tedaviyi sona erdirmesi, taksirle adam öldürme suçunu oluşturmaktadır.52 Kasten adam öldürme müebbet hapis cezasını gerektirirken, taksirle adam öldürme 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası gerektirmektedir.

SONUÇ
AİHM’ si önüne gelen davalarda somut olayın niteliklerine göre
karar vermekte ve yaşama hakkının ölme hakkını da içermediği görüşüne katılmaktadır. Ben de ötanazinin bir hak olmadığı görüşündeyim. Haklar özellikle vatandaş olan herkese verilmektedir, oysa ötanazi her devlet tarafından kabul edilmeyen edilse de hastanın belirli şartları taşıması suretiyle ölmesine iç hukukta kanunlarla icazet verilebilen bir vaka’ dır. Ve ötanazi bir haksa herkese uygulanmalıdır, daha
doğrusu uygulanabilmelidir. Hakların kısıtlanması, verilmemesi istisna iken ötanazinin uygulanması istisnadır. Ayrıca ötanazi evrensel bir
hak değildir, kabul edilip edilmemesi ülkelerin iç hukuk düzenlemelerine bırakılmıştır. Fakat yaşam hakkı evrensel bir haktır, kanunlarla güvence altına alınmıştır. İHEB’nin 3. maddesi, BM Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi’nin 6. maddesi, AİHS’in 2. maddesi ve AB Temel
Haklar Şartı’nın 2. maddesi herkesin yaşam hakkı olduğunu söyleyerek bu hakkı garanti altına almıştır.
Bir an için ötanazinin hak olduğunu düşünsek bile, ötanazi yaşama hakkından vazgeçmek olduğuna göre kişiye sıkı sıkıya bağlı olmalıdır deriz. Bu durumda irade dışı ötanazi getirilen ölçütlere uymaz.
Şayet insan, sübjektif haklara sahipse onu ancak bir topluluğun
üyesi olduğu zaman elde edebilir ve orada ( toplumda ) bir hukuk kuralına boyun eğmek vardır; çünkü bütün toplumun varlığı, üyelerini
etkisi altında tutan kuralların varlığı halinde ortaya çıkar.53
Her birey hayatını yönlendirme hakkına sahiptir. Bütün iradi eylemlerin amacı vardır.
Özgürlük sanki ışığa tutulmuş, ışığı renklere bölen bir prizmadır;
herkes ona bakarak kendi açısından gördüğü rengi veya renkleri tasvir
eder.54 Özgürlük, sübjektif bir hak olarak, dilediği gibi serbest davranmak serbestisi değil; fakat bireyin sosyal dayanışma olgusuyla mümkün olabilen en iyi işbirliği içinde, benliğini olabildiği ölçüde geliştirmenin, bütün bireylere yüklediği bir yükümlülüktür.55 Bu tanımdan
yola çıkarak diyebiliriz ki; özgürlük her şeyi yapabilmeye muktedir
olma hakkı değildir.