Notes

sosyalizm aslinda ozunde insan zihninin ozgurlesmesidir. insanoglunun yasamak icin temel sartlari olan egitim, saglik ve barinmayi mutlaka saglamayi devletin esas gorevi sayarak, bu tur dertlerden bireyleri kurtarmak isin bir tarafidir. onun otesinde kapitalizmde kisinin ihtiyaci olmayan seyleri ihtiyacmis sanmasi, bunu hayat gailesinin en tepesine koymasindansa, insani potansiyelini gosterecegi zihinsel ozgurluge kavusturabilecek bir dunya ongorur. esas ozgur insan temel ihtiyaclari icin kaygilanmayip enerjisini zevklerine kanalize edebilen insandir.

ayrica insana donuk bir sosyalist anlayisin muhtelif avantajlari vardir. kapitalizmin ozune bakmak icin en ideal ornek olan abd'yi ele alalim. abd sosyal kurumlarinin parcali yapisi, polisin yerellesmesi, merkezi devletin sosyal kaygilarinin az olmasiyla kapitalizmin merkezi olarak dusunulmektedir. iste bu abd'de katrina kasirgasi oldugunda, devlet new orleans sakinlerine "burasi tehlikeli isteyen gitsin" demistir. ama toplu tasimacilik olmadigindan, arabasi olan gitmistir. komsu sehirler "simdi bir suru evsiz, fakir dolusacak" korkusuyla, koprulerden yaya kacmayi yasaklamistir. mala verilen onem yuzunden grup halinde sehirde gezilmesini de polis engellemistir (yagma falan oluyor diye). sonuc daha iki gun onceden sehrin yikilma riski oldugu bilinmesine ragmen cogu fakir siyah olan 2000 kisinin olmesidir. iste dunyanin en gelismis ulkesi olmakla ovunen abd'de mulkiyeti tum degerlerin uzerinde goren, sosyal yatirim yapmayan bir devlet anlayisinin sonucu oradaki vatandaslarini iki gun icinde oradan cikaramayan aciz bir devlet gorunturu vermistir.

ote yandan cok daha fakir durumdaki kuba'yi sosyalizme ornek verebiliriz. kuba uzun yillar diktatorce de olsa nispeten sosyalist degerlerle yonetilmektedir. bircok insan icin fidel castro rezil bir diktatordur, dunyanin en kotu liderlerden biridir. bu elestirilerde yer yer haklilik paylari da olabilir. ama kuba'yi hemen dogu komsusu olan haiti'yle kiyasladigimizda cok daha iyi durumda oldugu gorulur. kuba'da fidel doneminde etnik kavga hic olmamistir. ama abd'nin hegemonyasi altindaki haiti'de abd'nin tarim sirketlerinin tum topraklari kendilerine almasi sonucu kitlik, uzun suren ic savas, demokrasiyle secilmis tek baskana yapilan amerikanci darbe olmustur.

yine kuba bircok sene katrina kasirgasi benzeri kasirgalarca vurulmakta olmasina ragmen olu sayisi 3-5'i gecmez, cunku herkesin yerlesebilecegi siginaklar yapilmistir. ayrica kuba dunya saglik orgutu standartlari'ni tutturabilen tek ulkedir, haiti ise yuzde 80'i aclik sinirinin altinda yasayan bir ulkedir.

amacim kuba'yi yere goge sigdiramamak falan degil. ama yanindaki devasa ulkenin (abd) butun baskisi, ambargosu ve nifak tohumuna ragmen kuba abd etkisindeki haiti'den cok cok daha iyi durumda. bu da dikkat cekici bir durum.

dunya kapitalizmin ve sirketlerin eline birakilmayacak kadar degerli. son yuzyilda dunyadaki dogal kaynaklar gelisen ekonomiyle cilginca somuruldu. cunku hersey serbest piyasaya yani monopollesmis dev sirketlere birakilmis. sirketler dunyanin gelecegini dusunmezler. en iyi ihtimall onlerindeki 5-10 seneyi dusunurler. 1980'lerden sonra buna bir de sadece onundeki birkac ayi dusunen global finans sektoru eklendi. ucuruma dogru giden bir tuketim ekonomisi olusturuldu.

sirketlerin ve serbest piyasanin vahsi kurallarina birakilmis bir dunya cikmaz sokaga goturulmekte. ama bu durum kapitalist liderlerin dunyasinda cok ciddi yer isgal etmez. oysa ki fidel castro'nun konusmalarini dinlerseniz dunyanin gelecegi konusunda kaygilarini duyabilirsiniz. ayni sozleri, bush'un, tayyip erdogan'in agzindan duymaniz imkansiz.

sonucta gunumuzde baska alternatifi yokmus gibi gorunse de kapitalizm yarattigi tekellesme, mafyalasma, etnik catisma, doga katliami, insana insan oldugu icin degil tukettigi kadar deger vermesiyle icinden cikilmaz ve gelecegi olmayan bir sistem. ve dunyayi sonu hic de iyi olmayan bir yola goturuyor. kisa vadede "her sey bitmis, kapitalizmin alternatif yok" gibi gorunse de uzun vadede bunun boyle olmayacagini gormek zor degil. toplumsal donusumlerin cok hizli oldugunu da dusununce ben kapitalizmin son durak olmadigini dusunuyorum. klasik marksist tarifiyle olmasa da daha cevreci ve insan ve canlilara, dogaya donuk bir sosyalizm anlayisin dunyada tekrar toplumsal dayanak bulmasinin kacinilmaz oldugunu dusunuyorum.