Notes

3. selim: nizamı cedit - avrupada daimi elçilikler
2. mahmut: senedi ittifak - yeniçeri kaldırılıyor - ilk nüfus sayımı - takvimi vekayi - posta teşkilatı - osmanlıcılık

Mondros Ateşkes Anlaşması 31 Ekim 1918
Ateşkese rağmen mücadelenin devam ettiği iki yer: Musul ve Medine
Fahrettin Paşa (Çöl Kaplanı) – Medine 3 ay daha savunmada

13 Kasım 1918 İngiltere’nin İstanbul’u işgali

Mustafa Kemal’in Sultan Vahdettin ile görüşmesi
Anadolu’da milli mücadeleyi başlatmak üzere Samsuna gidişi: 19 Mayıs 1919

Amasya Genelgesi:
• Vatanın bütünlüğü ve milletin istiklali tehlikededir (amaç)
• İstanbul hükümeti sorumluluğunu gereği gibi yapamamaktadır (amaç)
• Milletin istiklalini, milletin azmi ve kararı kurtaracaktır (yöntem)
• Erzurum’da bölgesel bir kongre toplanmalı
• Sivas’ta ulusal bir kongre toplanmalı
• İlk defa Milli irade ve demokrasiye vurgu

Erzurum Kongresi, 23 Temmuz 1919 (Bölgesel kongre ama kararları ulusal nitelikte )
• Vatan bir bütündür, birbirinden ayrılamaz
• Milli irade hakim kılınmalıdır
• Gayrimüslim unsurlara ayrıcalık verilmez
• Hükümet meclis-i mebusanı toplamalı ve hükümet işleri meclisin denetimine alınmalı

Sivas Kongresi 4 Eylül 1919 (Ulusal kongre)
• Mondros Ateşkesindeki sınırlar savunuldu
• Misak-ı Milli ana hatlarıyla şekillenmiş oldu
• Manda rejimi kesinlikle reddedildi
• ‘Milli İrade’ gazetesi çıkarıldı

Misak-i Milli’nin kabulü, 20 Ocak 1920:
• Müslüman halkların çoğunluğundaki topraklar --> bölünemez bütün
• Türk Milletinin ulusal sınırları içerisinde bağımsız yaşama yeminidir

Sevr Antlaşması, 10 Ağustos 1920

Dönüm Noktası: İzmir’in işgali (15 Mayıs 1919)

Kuva-yı Milliye’den düzenli orduya
I. İnönü Savaşı
II. İnönü Savaşı
Kütahya-Eskişehir muharebeleri (yenilgi) - Başkomutanlık Kanunu’nun Çıkarılması - Tekâlif-i Milliye Emirleri
Sakarya Meydan Muharebesi
Büyük Taarruz
Mudanya Mütarekesi ve Kurtuluş Savaşının sonlanması

Saltanatın kaldırılması ( 1 Kasım 1922)

Lozan Barış Antlaşması 24 Temmuz 1923
• İtilaf Devletleri: I. Dünya Savaşının galibi - Sevr Antlaşmasında revizyon yapılabilir
• Türkiye: Milli Mücadelenin galibi - Sevr Antlaşması geçmişte kaldı
• Türkiye: egemen bir devlet
• Misak-ı Milli hedefleri büyük oranda elde edildi
• Kapitulasyonlar kaldırıldı
• Yabancılar Türk hukukuna tabii
• Ermenistan ve Kürdistan bahsi kapandı
• Boğazlar uluslararası komisyon denetiminde ve silahsızlandırıldı
• Azınlıklar, (ırk, din, dil farkı olmaksızın) Türk vatandaşı haklarına sahip

İngiliz askerleri İstanbul terketti – 1 Ekim 1923
1914 - 1924 arası Anadolu nüfusu % 30 azaldı
Bulaşıcı hastalıklar: Kolera & Tifüs

Göç
• 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi)
• Balkan Savaşları 1912-13
• 100.000’lerce Müslüman (büyük oranda Türk) mülteci akını
• Nüfus Mübadelesi: Türkiye’deki 900.000 kadar Rum ile Yunanistan’daki 400.000 kadar Müslüman-Türkün mübadelesi

Kentsel nüfus % 25 ten % 18’e düştü
1914’te % 80 Müslüman - 1924’te % 98 Müslüman
1927: Cumhuriyetin ilk nüfus sayımı: 13.650.000 kişi

Meclisin yapısı
• Güçler birliği
• Devrimci bir meclis: Örnek; saltanatı kaldırması
• Etkili siyasi partiler yerine gruplar oluşmuştur
Meclisteki gruplar: Müdafaa-i Hukuk Grubu, Islahat Grubu, İstiklal Grubu, Tesanüt Grubu, Halk Zümresi
• 1. Grup: Müdafa-i Hukuk Grubu; M. Kemalin öncülüğünde - CHF oluyor (9 Ağustos 1923) - Sonra da CHP oluyor.
• 2. Grup: Birinci grup karşıtları (muhalefet grubu)

Ankara – Cumhuriyetin başkenti, 13 Ekim 1923
İstanbul → hilafetin merkezi
Hilafet: Modern Ulus-devlet ile anakronik supra-nasyonal (sınırlar ötesi) müslüman birliği

3 Mart 1924 - 3 Devrim Yasası
• Hilafetin kaldırılması
• Şeriye ve Evkaf Nezaretinin yerine Diyanet İşleri Başkanlığının kurulması
• Tevhid-i Tedrisat – Eğitimin Birleştirilmesi (Medreselerin kapatılması)
Din derslerinin ortaokul (1927) & ilkokullarda (1930) kaldırılması

Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (1921) : Geçiş anayasası hükmündedir. Çünkü Osmanlı Kanun-ı Esasi’nin yürürlüğünü kabul ediyordu.
20 Nisan 1924’te yeni anayasanın kabulü

Muhalefet parti: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (17 Kasım 1924)
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (17 Kasım 1923) Liberal – Adem-i merkeziyetçi (yerinden yönetim)

Şeyh Said Ayaklanması (Şubat 1925)
• Amaç: Bağımsız bir Kürt Devleti kurmak, hilafeti ikame etmek
• Hilafet Kürtleri ve milliyetçileri tutan bir bağdı. Hilafet kaldırılınca, iki millet arasında rekabet arttı.
• Terakkiperver, isyana destek vermek - dini siyasete alet etmek ile itham edildi (3 Haziran 1925’te kapatıldı.)

Mustafa Kemal'e yönelik bir suikast girişiminin ortaya çıkarılması (Haziran 1926 - İzmir)
İddia edilen isim: Kara Kemal - Ömür boyu hapse mahkum – intihar etti

Nutuk, Yeni Türk Devletinin köklerine ilişkin tarihi vizyonunu belirlemiştir

Milliyetçilik: Türk bireylerinde ulusal bilinç duygusunu kuvvetlendirmek
Halkçılık: Batı demokrasi düşüncesinin ülke ihtiyaçları çerçevesinde benimsenmesi. Sınıflardan oluşan bir toplum değil,
Bireylerden oluşup mesleki gruplar halinde örgütlenen bir toplum. Toplumsal rızaya dayalı.
İnkılaplar - Reformların Nihai hedefi: Modernite
Geleneksel, duygusal yönler yerine rasyonel ve modern düşünceler
Yurttaş: Rasyonel - Gelenekçi olmayan - Laik

Ali Fethi Okyar, Mustafa Kemal’in önerisiyle Serbest Cumhuriyet Fırkası’nı kurdu (1930). SCF’nin iktidara ancak cumhurbaşkanıyla çatışarak gelebileceğini kavrayan Fethi Bey bu yüzden SCF’nin feshedildiğini açıkladı.

Sekülarizm (Laiklik): Sadece din ve devlet işlerinin ayrımı değil; Aynı zamanda dinin kamusal alandan uzaklaştırılması/silinmesi geri kalan dini kurumlar üzerinde devlet kontrolünün kurulması

6 prensip (ok) 1937 yılında Anayasaya girdi

Dini merasim giysilerinin görevli olmayanlarca ve görev dışında giyilmesinin yasaklanması (1934)

Büyük oranda tarım ekonomisi
Öşür vergisinin kaldırılması; çiftçiye jest;
Öşürün yerine kentsel nüfusa yüklenen tüketim vergisi
1927-1928 → uzun bir kuraklık dönemi
Sınırlamalar: 1923 Lozan Barış Antlaşması
Yabancı yatırımlar teşvik edildi
1913 ve 1927: Teşvik-i Sanayi Kanunları
Karma Ekonomi destekleniyor

• 1928, İtalya ile saldırmazlık paktı
• 1930, Yunanistan ile dostluk antlaşması
• 1932, Türkiye’nin Milletler Cemiyetine girmesi
• 1934, Balkan Paktını imzalanması (yunanistan, Yugoslavya, Romanya & Türkiye)
• 1936, Möntro Antlaşması: Türkiye boğazların tam kontrolünü elde etti
• 1937, Sadabad Pakt (Türkiye, Irak, İran ve Afganistan)

ATATÜRK INKILAPLARI
Cumhuriyetçilik: Milli egemenliğin hakim kılındığı bir yönetim biçimidir. Basit anlamıyla halkın kendi kendisini yönetmesidir.
• Cumhuriyetin ilanı
• Kadınlara seçme seçilme hakkı verilmesi
• Tbmm nin açılması
• Saltanatın kaldırılması

Milliyetçilik: milleti sevmek, milleti yüceltme amacını benimsemek ve o yolda yürümektir.
• Tbmm nin açılması
• Türk Tarih Kurumunun ve Türk Dil Kurumunun açılması
• Kapütilasyonların kaldırılması
• Kabotaj Kanunun çıkarılması
• İzmir’de İktisat Kongresi’nin toplanması

Halkçılık: Halkın yararına olan onlar arasındaki adaleti eşitliği sağlayan tüm çalışmalardır.
• Türk Medeni Kanunu
• Aşar vergisinin kaldırılması
• Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi
• Soyadı Kanunu'nun Kabulü
• Kılık-Kıyafet Kanunu

Devletçilik: Ekonomik, kültürel ve sosyal kalkınmada devlete düşen görevleri belirlemek.
• Birinci ve ikinci Beş Yıllık Kalkınma Planlarının hazırlanması ve uygulamaya konulması
• Fabrikaların kurulması, demiryollarının yapılması
• Etibank - Denizbank - Sümerbank
• Maden arama enstitüsünün kurulması

Laiklik: Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması, devlet düzeninin dine değil, akla ve bilime dayandırılmasıdır.
• Saltanatın kaldırılması
• Halifeliğin kaldırılması
• Şer’iyye ve Evkaf Vekâletinin kaldırılması
• Tevhidi Tedrisad kanunu
• Kılık kıyafet düzenlemesi
• Tekke ve zaviyelerin kapatılması
• Medeni kanunun kabul edilmesi
• Arap Alfabesi’nin terk edilerek Latin Alfabesinin kabul edilmesi

İnkılapçılık: Çağın gerisinde kalmamak için yapılan her şeydir.