Notes

2008-2009 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI ORDU ANADOLU LİSESİ 11. SINIF DİL VE ANLATIM DERSİ 2. DÖNEM 1.YAZILI SORULARIDIR
ADI SOYADI: ALDIĞI NOT:
SINIF VE NO: TARİH:

“Artık var olmayan şeyleri büyük bir özlemle kim bilir kaç kez anmışızdır (….) Kimi zaman, yalnızca geçmişte kalan şeylerin değerini anlıyabiliyormuşuz gibi geliyor bana (….) Kültürümüzün ayırılmaz ögeleri gün geçdikçe yokolmaya yüz tutuyor (….) tarihsel yapılar, müziğimiz, bize özgü yemekler (….) Eskiden bilinen birçok olağanüstü yiyecek de unutuluyor artık (….)hemde bir daha hiç yenmemek, tadılmamak üzere.”
1. Yukarıdaki paragrafta parantezle gösterilen yerlere uygun noktalama işaretlerini koyunuz.( 10 puan )
Cevap: (.) (.) (:) (...) (;)


2. Yukarıdaki paragraftaki yazım yanlışlarını düzeltiniz. ( 10 puan )
Cevap: anlıyabiliyormuşuz - anlayabiliyormuşuz ; ayırılmaz- ayrılmaz; geçdikçe- geçtikçe;
yokolmaya- yok olmaya; hemde- hem de;



3. Aşağıdaki tabloda verilen eserlerin türlerini ve yazarlarını yazınız. ( 20 puan )
ESER TÜRÜ YAZARI
Günlerin Getirdiği DENEME Nurullah Ataç
Beş Şehir DENEME Ahmet Hamdi Tanpınar
Afak-ı Irak GEZİ YAZISI Cenap Şahabettin'in
Çankaya ANI (Hatıra) Falih Rıfkı Atay
Ömer'in Çocukluğu ANI (Hatıra) Muallim Naci

4. Aşağıdaki cümlelerdeki anlatım bozukluklarını düzelterek cümlenin doğru biçimini yazınız. ( 10 puan )
a) Sakatlığı iyileşen Nihat sahalara döndü.
Cevap: "İyileşen" sakatlık değil Nihat'tır. "Sakatlığı geçen Nihat sahalara döndü ." denmeliydi.



b) Meclis'te % 4,4 olan kadın milletvekili oranını % 30'lara çekmek istiyoruz.
Cevap: Nicelikle ilgili kullanıldığında "çekmek", "azaltmak" anlamındadır: Bu cümle, “Meclis'te % 4,4 olan kadın milletvekili oranını % 30'lara yükseltmek istiyoruz." şeklinde bitirilmeliydi.



5. “Bu direk doğru dururdu; geldiler, onu eğri duran direk haline getirip, öylece bırakıp gittiler. Bu ekibi kim buraya yönlendirdi ise, onu şahsen şefine şikâyet edeceğim.” Cümlesini “akıcılık ve duruluk” açısından değerlendirerek; akıcı ya da duru değilse sebebini yazınız. ( 10 puan )
Cevap: Cümlede “direk-doğru-dururdu-eğri-duran-getirip-şahsen-şefine-şikayet” gibi sözcüklerde “d, r ve ş” seslerinin kulak tırmalayıcı tekrarı ve fazla sözcük kullanılması, akıcılığı bozmuştur. “Bu direk doğruydu, geldiler eğriltip gittiler. Onları şikâyet edeceğim.” denebilirdi. Böyle bir anlatım hem akıcı hem durudur.

6. “Mektuptan açılmış talihim, bir tane daha geldi. Öteki gibi değil bu. Bir kere yazan gizlemiyor kendini, kim olduğunu söylüyor: İsmet Zeki Eyüboğlu adında bir genç. İstanbul Bilim Yurdunda yani Üniversitesinde okuyormuş. Sonra da benimle eğlenmiyor, alaya almıyor beni, över gibi gözüküp alttan alta iğnelemeğe kalkmıyor. Çıkışıyor bana, çıkışıyor ya, haklı olarak çıkışıyor. Eski yazılarımı, şu Öz Türkçe yazılarımı beğenirmiş, yenilerine sinirleniyor, şöyle diyor: Geçen günkü Nokta dergisinde Ulus’tan aktarılmış bir yazınızı okudum. Ne çok üzüldüm bilseniz!” Sözden Söze / Nurullah Ataç
Yukarıdaki metnin türünü yazınız. ( 10 puan )
Cevap: Söyleşi

7. Aşağıdaki cümlelerde parantezle belirtilen yerlere yargılar doğru ise “D” yanlış ise “Y” yazınız. ( 10 puan )
a.( D ) Makale; daha uzun yazılır, kesin bir yargı ve kanıtlamaya gider. Buna karşılık, fıkra; kısa, etkili ve dokunaklı bir sonuca varmak amacını güder.
b.( D ) Gazete ve dergilerin fıkra yazarları; günlük olayları, özel bir görüşle inceleyip eleştirerek ya ciddî ya da güldürücü bir dille, sohbet biçiminde okuyucularına düşüncelerini aktarırlar.
c.( D ) Edebî mektuplarda, mektubun yazıldığı dönemin edebiyat ve düşünce olayları yer alır.
d.( Y ) Söyleşilerin en önemli özelliği, yazarın samimi, içten bir ifade tarzını ortaya koymamasıdır.
e.( Y ) Gezi yazısında görülenler genellikle üçüncü kişinin ağzından yani anlatılır.


8. "Eğer mümkün olsaydı karşınıza anadan doğma çıkardım. Bu kitapta Elimden geldiğince size beni anlattım. Bana hak vermenizi ya da yargılamanızı istemiyorum" diyen bir yazarın kitabı hangi türdedir.
Cevap: Denemedir( 5 puan )






9a. Gençlerimize kimi yazarları ya da yapıtları örnek göstererek “Böyle bir üslupta bu tarzda eserler meydana getirin.” demek bence doğru değildir. Böyle bir şeyi kabul etmesi için insanın kendini inkâr etmesi gerekir. Çünkü her yazarın kendine özgü bir anlatım tarzı, anlatım tekniği vardır. Bunların tamamını özümsemek kolay mıdır? Bu sebeple her genç yazar bazı kriterler belirleyerek kendi üslubunu oluşturmalıdır.
Bu parçanın anlatımında, aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır? ( 3 puan )
A) Örnekleme B) Tartışma C) Açıklama
D) Öyküleme E) Karşılaştırma

9b. Solgun yüzlü adam çayını içerken, bir korkusunu şöyle anlatır: “Hoş bir korku, nemli ve küflü; ama yine de hoş.” Adam kahvehaneden çıkar, deniz kenarına doğru yürür. Durup deniz kenarındaki kadına ve çocuğa bakar. Yüzündeki çizgiler yumuşar, dudağına düşük bir kıvrım oturur. Bu arada açıktaki gemilerin hiçbirinin kendisini beklemediğini bilir. Bugüne kadar nasıl yaşamışsa, bundan sonra da öyle yaşayacaktır.
Bu parçanın anlatımında, aşağıdakilerin hangisinden yararlanılmamıştır? ( 3 puan )
A) Görsel öğelerden
B) Duyu aktarmasından
C) Somutlaştırmadan
D) Karşıtlıklardan
E) Amaç-sonuç ilişkisinden

9c. Tiyatroyu, sinemayı, televizyonu birlikte seyredersiniz, internete birlikte girersiniz, birçok şeyi birlikte yaşarsınız; ama kitabı yalnız başınıza okursunuz. Üstelik sizin okuduğunuz kitapla diğerinin okuduğu aynı kitap bile değildir. Aynı sayfaları bambaşka gözlerle okursunuz. Bu yüzden bir tür olarak edebiyat, sanatlar içinde eskime hızı en ağır olanıdır.
Bu paragrafın konusu aşağıdakilerden hangisidir? ( 3 puan )
A) Edebiyatın öteki sanatlardan daha eski olduğu
B) Okuma alışkanlığının yaygın olmadığı
C) Edebiyatın konusunun insan olduğu
D) Edebiyatın teknolojiden en uzak sanat olduğu
E) Edebiyatın hiçbir zaman değerini yitirmeyeceği

9d. Elbette bir yazarın kendisini herhangi bir şekilde sınırlandırmasından yana değilim; fakat bu ülkedeki insanların büyük bir bölümü sıkıntılar içinde alt düzeyde yaşıyor. Bunu görmezlikten gelemem. Senin “verili öykü anlayışı” dediğin son dönemin kentsoylu yaşantısına dönük özel buhranların, ikili ilişkilerin edebiyatı, gittikçe bu coğrafyadan uzaklaşmaya başlamışsa, buna bir karşı seçenek oluşturmayı görev bilirim doğrusu. Çünkü bu ülke üç beş ildeki televizyon yaşantısından oluşmuyor sadece. Köylerimizde, varoşlarımızda trajedi bitmedi henüz.
Bu parçada yazar, aşağıdakilerin hangisinden yakınmaktadır? ( 3 puan )
A) Öykülerde konuların sınırlanmayıp her şeyin anlatılmasından
B) Öykülerde kentsoylu insanların anlatılıp diğerlerinin sorunlarına sırt çevrilmesinden
C) Yazarların kolaya kaçıp tamamen ticari getirisi olan konulara yönelmelerinden
D) İkili ilişkileri anlatan öykülerin sanatın ilerlemesini ve gelişmesini engellemesinden
E) Öykülerde sadece konuya önem verilip dil ve üslubun arka plana itilmesinden

9e. Süzüyor ufukta bir kızıl yeri
İçi karanlıkla dolu gözleri
Alnında akşamın ince kederi
Sessizliğin sırrı dudaklarında
Bu dizelerde aşağıda verilen ses olaylarından hangisi yoktur? ( 3 puan )
A) Ünsüz türemesi
B) Ünlü daralması
C) Sert ünsüz yumuşaması
D) Ünsüz benzeşmesi
E) Ünlü düşmesi




Süre: Bir ders saatidir.
Uyarı: Puanlamada noktalama imla ve anlatım da dikkate alınacaktır.
Puanlama: Her sorunun yanında belirtilmiştir. BAŞARILAR
ALPASLAN YÜCEL
Türk Edebiyatı- Dil Ve Anlatım Öğretmeni