Notes

30 maddede tüm YGS Türkçe dil bilgisi püf noktalarını vermeye çalıştım.

Bu tipte benzer yazılar okumak için Maddelerle Konu Anlatımı kategorisini ziyaret etmenizi öneririm. Türkçe, kimya, edebiyat, tarih, sosyal, fizik, biyoloji gibi hemen hemen her dersten konuları hızlı ve pratik şekilde tekrar edebilirsiniz.

1) “–in” tamlayan ekinin yerine bazen “–den” ekinin de kullanılabilir.

2) iyelik eki (sahiplik eki) varsa orada tamlayanı düşmüş isim tamlaması vardır.

3) fiilde çatı denilince: özne (etken, edilgen, dönüşlü, işteş) nesne ( geçişli, geçişsiz, oldurgan, ettirgen) incelenir.

4) sözcüğün türü, görevi, işlevi, çeşidi sorulursa sözcüğün isim
mi, zarf mı, sıfat mı, zamir mi ,edat mı… olduğuna bakılır.

5) bir cümlede kaç tane fiilimsi varsa o kadar yan cümle vardır. (gelen, gideni aratır. > iki tane)

6) bir cümlede fiilimsi varsa o cümle yapı bakımından “girişik birleşik cümle”dir.

7) anlam kayması cümlede verilen zamanla haber kipindeki zaman birbirini tutmuyorsa görülür. anlatım bozukluğuna girmez. (akşamları koşuyor.)

8) birleşik fiiller: iki fiilin birleşmesinden ( öpüver , bakakaldı, yapabildi…), bir isimle bir yardımcı fiilin birleşmesinden ( mutlu olmak, fark etmek, emretmek, etkili kılmak…) ya da deyimin cümlede yüklem olmasıyla (baltayı taşa vurdu) oluşur.

9) kim ve ne soruları özneyi buldurur. edilgen çatılı fiillerde ne sorusunun cevabı nesne değil sözde özne görevini alır. (eve geldi. kim geldi? o> gizli özne . | araba yuvarlanıverdi. ne yuvarlanıverdi? araba özne. | sorular çözüldü. (ne çözüldü? sorular > sözde özne)

10) akıcılık: kusursuz bir bütünlük. duruluk: gereksiz sözcük yoksa. açıklık: yerinde kullanım noktalama vb. yalınlık: sadelik süssüzlük. yoğunluk: zenginlik derinlik. doğallık: içten, yapmacık olmayan. özlülük: kısa öz ayrıntı az ise. özgünlük: taklit olmayan. tutarlılık: çelişmezlik. sürükleyicilik: merak unsuru. objektif: tarafsızlık demektir.

11) ara sözün görevi sorulduğunda aslında cümlenin hangi öğesini oluşturduğu sorulur. (aylin, benim kardeşim, çok zekidir. >özne)

12) bir cümlenin yükleminde, “-me, -ma, -mez, -maz, -sız, -siz” ekleri ya da “yok” , “değil” sözcükler varsa o cümle olumsuzdur.

OKU: Dil Bilgisi Soru Tipleri İçin İpuçları
13) –ki eki hangi sorusuna cevap veriyorsa ve kendinden sonra isim gelmişse birleşik yazılır. (dolaptaki elma çürümüş.)

14) “dolaylı anlatım” ile “dolaylama” farklı kavramlardır. dolaylı anlatım, söylenilen bir sözün değiştirilerek söylenmesidir. (annem eve erken gelmemi söyledi.) dolaylama, tek bir sözcükle anlatılabilecek bir sözcüğün birden çok sözcükle anlatılmasıdır (bu yıl bacasız sanayinin(turizm kastedilmiş) yüzleri güldüreceği söyleniyor.)

15) “için” edatının “-mek için” şeklinde kullanıldığında “amaç- sonuç” ; “-dığı için” şeklinde kullanıldığında “neden – sonuç” bildirir.

16) birleşik fiillerde isim unsuru tek başına kullanılamıyorsa düşüm olmasa dahi bitişik yazılması gerekir. (defetmek, defol, vazgeçmek)

17) sanki, oysaki, mademki, belki, halbuki, çünkü, eğerki, meğerki. sözcüklerindeki ki ekleri her zaman birleşik yazılır.

18) “niçin” ve niçin anldıbına gelen “ne, neden, niye, ne diye” sözcükleri her zaman soru zarfıdır.

19) zarf fiil eklerinden (–ken, – ıp , -ip, -up, -üp, -ince, ınca…) sonra virgül konmaz.

20) eylem + kip + kişi = çekimli eylemdir.

21) bağlaç olan ne….ne olumsuzluk anlamı katar. (ne ders
çalışıyor, ne kitap okuyordu.)

22) zarflar: -kesinlik(mutlaka, elbet, asla), -yineleme(ikide bir, bir daha, yine), -olasılık(bakarsın, belki, ola ki, sanıyorum), -yaklaşıklık(aşağı-yukarı, hemen hemen, -üleştirme(…..er…..er, ….ar …..ar), -sınırlama(artık, ancak), -yeryön(ileri, geri, beri, doğru, içeri, dışarı, aşağı, yukarı), -miktar(en, daha, pek, çok, az, biraz, kadar, denli, gibi, fazla), -gösterme(işte) olarak ayrılır.

23) “bu paragrafın ana düşüncesi nedir?, bu paragrafta hangisi vurgulanmıştır?, bu paragrafta anlatılmak istenen nedir?” soruları bize ana düşünceyi sorar. cevabı için kendimize “bu metin hangi amaçla yazıldı?, yazar bize ne demek istedi?” sorularını sorarız.

24) isim fiil ekleri: -ma, -ış, mak sıfat fiil ekleri: -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş zarf fiil ekleri: -ken, -alı, -madan, -ince, -ip, arak, -dıkça, -e…..e, -r……-mez, -casına, -meksizin, -dığında (bir fiile isimfiil eki gelmiş sözcükler artık isimdir> okumak onun en büyük uğraşıydı.)

OKU: Sosyal Fulleten Notlar - Tarih | PDF
25) cümledeki yargı sayısı= çekimli eylemlerin, eylemsilerin ve ekeylem alarak yüklem olmuş ad soylu sözcüklerin toplamıdır.

26) anlatım biçimleri: 1-öyküleme 2-tartışma 3-açıklama 4-betimleme; düşünceyi geliştirme yolları: 1-tanımlama 2- karşılaştırma 3-örneklendirme 4-tanık gösterme 5-sayısal verilerden yararlanma 6-benzetme

27) ilgi zamiri olan ki: (cebimdeki [sıfat yapan ki] para düştü. cebimdeki [ilgi zamiri] düştü. > kamyonun lastiği. kamyonunki)

28) geçişli (onu) fiillere kılış fiili, geçişsiz olan ve hareket bildirenlere durum fiili, geçişsiz olup kendiliğinden olanlara oluş fiili denir.

29) anlatım bozukluğu sorularında a) cümlenin dil bilgisi kurallarına uygun olup olmadığına,
b)ortak öğelerden kaynaklanan bir yanlışlığın olup olmadığına,
c)tamlama yanlışlarına,
d)yan cümlenin yüklemi ile asıl yüklemin çatı uyumuna,
e)sözcüğün cümlede doğru yerde kullanılıp kullanılmadığına,
f)bir sözcüğün yanlış anlamda kullanılıp kullanılmadığına,
g)sözcükler ya da düşünceler arasındaki anlam çelişkisine,
h)cümlenin duru, akıcı, açık olup olmadığına ve gereksiz sözcük olup olmadığına ,
i)özne- yüklem uyumuna bakılır.

30) büyük ünlü uyumuna kalınlık incelik (a, ı, o, u > a, ı, o, u e, i, ö ü > e, i, ö, ü) ; küçük ünlü uyumuna düzlük yuvarlaklık ( a, e, ı, i > a, e, ı, i o, ö, u, ü > u, ü ya da a, e [gelirse üstteki kurala döner]) denilebilir ve türkçe bir sözcüğün 1. hecenden sonraki hecelerinde o ve ö harfleri bulunmaz

eylem geçişli mi geçişsiz mi diye soru gelirse,

ne? kimi? neyi? sorularına cevap veremezlerse yüklem geçişsizdir:

şakir denizde yüzüyor.
fırtına üç gün sürdü. geçişsiz eylemler genelde oluş bildirirler.

şimdi geçişlilere bakalım,
ne? kimi? neyi? sorularına cevap verebilirlerse yüklem geçişli oluyor:

kar yolları kapadı.
hep seni düşünüyordum.

* fırtına, üç gün sürdü. (geçişsiz)

* tepsiyi fırına sürdü. (geçişli)

* karlarda geziyoruz. (geçişsiz)

* kırları geziyoruz. (geçişli)