Notes
Notes - notes.io |
''Hariciler
Haricîlik, İslam dininde bir siyasi mezhep olarak Hicri ilk yüzyılda ortaya çıkmış ve asırlardır kendini değişik şekillerde sergileyen bir hareket. İslâm dünyası içerisinde %2'lik bir kısmı oluşturmaktadır. Tarihte Haricîler'in en aşırı fırkalarından olan Ezarika'nın ana görüşleri itibariyle İslam'dan çıktığını kabul ettikleri ve kendilerinden olmayan diğer Müslümanları tekfir ile ithâm ederek öldürdükleri bilinmektedir. Günümüzde ise Haricîler içerisinde en ılımlı kol olarak bilinen İbadiyye'nin sadece çoğunlukta oldukları bölge olan Umman Sultanlığı (tahmini %70) ile nüfusun azınlığını teşkil ettikleri Cezayir, Tunus'un Cerbe adası, Zanzibar ve Tanzanya'nın bazı muhitlerinde yaşamakta oldukları bilinmektedir.Öte taraftan "Umman İbadileri" kendilerinin Haricîler'in bir dalı oldukları savını kabul etmemektedirler.
'Ortaya Çıkışı
Kaynaklar Haricîliğin çıkışının Peygamber Muhammed döneminde olduğunu belirtir. Muhammed'e arkadaşlık etmiş olan Abdullah b. Zu'l-Hüveysıra'nın sonradan Haricîlerin liderliğini yapmış olan Hurkus b. Züheyrle aynı kişi olması muhtemeldir.Sahih olduğuna inanılan rivayetlere göre Abdullah b. Zu'l Huveysıra et-Temimi "Adil ol! Zira bu paylaştırma Allah'ın rızasının gözetildiği bir paylaştırma değildir" demiş, bunun üzerine Muhammed üzüntüsünü de belli ederek "Ben adil olmayayım da kim adil olsun!" cevabını vermiştir. Bu davranışı üzerine Muhammed'den kendisini öldürmek için izin isteyenlere yine Muhammed engel olmuştur.
'Görüşleri
Haricîlerin büyük bir kısmının sünnet ve hadisle sabit birçok hükme itiraz ettikleri bilinmektedir. Kaynaklar, az veya çok olduğuna, korunmuş veya korunmamış olduğuna bakılmaksızın hırsızın elinin kesileceğini iddia ettiklerini, recmi ve mest üzerine meshetmeyi Kur'an'da olmadığı gerekçesiyle reddettiklerini söyler.
Ayrıca Haricî ekollerinden Ebu Ismail el-Batihi ve takipçileri "sabah bir rekat ve akşam bir rekatın dışında namaz yükümlülüğü yoktur" görüşüne sahiptirler.
''Şiilik
Şiilik bir islam mezhebi. Sünnilik'ten sonra gelen ikinci büyük mezheptir ve İslam dünyası içerisinde %25'lik bir kısmı oluşturur. Şiilik sözcüğü, Câferîlik ile eş anlamlı olarak kullanılabilmektedir, hâlbuki Şiîlik veya Şiâ hilâfet veya imamet sorununda tarihsel olarak "Ali'ye yandaş olan kişiler" anlamına gelmektedir. Başlangıç dönemindeki bu ayrılık daha sonraki devirlerde kendi kavramsal ve teolojik alt yapısını oluşturarak mezhepleşmiştir.
Kolları
Zeyd’îyye (Beşçiler)
Zeydîler, Muhammed'den sonra İmamların sıralamasının şu şekilde olduğuna inanırlar: Ali el-Mûrtezâ, Hasan bin Ali, Hüseyin bin Ali, Ali bin Hüseyin (Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn), Zeyd bin Ali.
Daylam ve Taberistan bölgesinde 864 yılından 928 yılına kadar hüküm süren Alavîler adındaki devlet, tarihte kurulmuş olan ilk Zeydî devletidir. Tarihte değişik Zeydî inançları ortaya çıkmıştır. Günümüzde Zeydîler en yoğun olarak Yemen'de yaşamaktadırlar.
İsmâ‘il’îyye (Yediciler)
İsmâ‘ilîler'e göre, İmâmet sıralaması şöyledir: Ali el-Mûrtezâ, Hasan bin Ali (Nizârîler'e göre İmâm değildir), Hüseyin bin Ali, Ali bin Hüseyin (Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn), Muhammed el-Bakır, Cafer es-Sadık, İsmâil bin Câ'fer el-Mûbarek, Muhammed bin İsmâ‘îl eş-Şâkir.
İsmâ‘ilîler'in "İmâmet" konusunda değişik inanca sahip farklı kolları ve inanç grupları vardır. Yediciler ve Karmatiler'e göre İsmâil bin Câ'fer el-Mûbarek'in son İmâm olduğuna inanılırken, Mustali fıkhında Yirmibirinci İmâm olan "Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım" gayba halinde saklanan son imâmdır. Nizârîler olarak bilinen İsmâilî grupları ise, imâmetin İsmâil bin Câ'fer el-Mûbarek'in soyundan gelen kişiler ile günümüze kadar devam ettiğine inanırlar. Tarihte Fâtımîler ilk İsmâilî devletidir. İsmâ‘ilîler, Safevîler dönemine kadar, dünya Şiiliğin çoğunluğunu oluşturmaktaydı. Günümüzde İsmailîler sayıları çok fazla olmamakla birlikte özellikle Hindistan, Pakistan, İran, Afganistan, Tacikistan coğrafyalarında ve Suriye'de yaşamaktadırlar.
İsnâ‘aşer’îyye (Onikiciler) ve On İki İmâm[değiştir | kaynağı değiştir]
Onikiciler, Safevîler döneminden beri Şiiler arasında çoğunluktadırlar. Onikici olan birçok inanç bulunmaktadır. Bunların en yaygını Câferîlik mezhebidir. Bunun dışında Nusayrîlik, Anadolu Aleviliği, Bektaşîlik, Ehl-i Hak, Malang, Nurbakşî tarikatı vs. gibi inanışlar da On ikicidir. Ama Câferîler, Câferîlik mezhebinden başka hiçbir mezhebin Şii olduğunu kabul etmez. Diğer on ikici inanışların ve yedici inanışların İslam dışı olduğuna inanır. Şii mezhebi olan Zeydî Mezhebi'ni Müslüman saymakla beraber "hak" bir mezhep olmadığına inanırlar.
Oturanlar: Hasan, Ali ve Hüseyin, sağı ve solunda ayakta kalan ise Kerbela Hadisesi'nde ölen Abbas bin Ali (Kaçar dönemi hat sanatı eseri, 19. yüzyıl)
On İki İmam
Ayrıca bakınız: On İki İmam
Ali bin Ebu Talib (600–661), "Emir ül-Mü'minin" olarak da bilinir
Hasan bin Ali (625–669), Hasan al Mücteba olarak da bilinir.
Hüseyin bin Ali (626–680), Husayn al Şehid, Şah Hüseyin veya Husayn al Şaheda olarak da bilinir.
Ali bin Hüseyin (658–713), Ali Zeynel Âbidin olarak da bilinir.
Muhammed bin Ali (676–743), Muhammed el-Bakır olarak da bilinir.
Cafer bin Muhammed (703–765), Cafer-i Sadık olarak da bilinir.
Musa bin Cafer (745–799), Musa el-Kâzım olarak da bilinir.
Ali bin Musa (765–818), Ali er-Rıza olarak da bilinir.
Muhammed bin Ali (810–835), Muhammad el-Cevad veya Taki olarak da bilinir.
Ali bin Muhammed (827–868), Ali Naki veya El-Hâdî olarak da bilinir.
Hasan bin Ali (846–874), Hasan el-Askeri olarak da bilinir.
Muhammed bin Hasan, Muhammed Mehdi olarak da bilinir. Şii inancına göre halen kayıptır (Gaiba) ve kıyamet yakılaşınca ortaya çıkacaktır.
Câferîliğin öğretisi
İman'ın Şartları
Tevhid : Allah´ın Bir oluşu
Adalet : Allah´ın adil oluşu
Nübüvvet:Allah´ın tüm insanlığa dini öğretmek için mükemmel ve yanılmaz 124 bin peygamber atadığı.
İmamet (Liderlik): Allah´ın insanlığa rehberlik edecek belirli liderler (12 Masum İmam) atadığı
Mead (Kıyamet, Hüküm Günü): Allah´ın kıyamet günü insanları dirilteceği, mizan, hesap, sırat, Cennet, Cehennem'in hak olduğu inancı.
İslam'ın Şartları (Furû el-Dîn)
Namaz: Günde 5 kez ezan ile icra edilen ibâdet
Oruç: Ramazan ayında oruç tutmak. Şiilik'te günbatımı, güneşin tam batımı anlamına geldiği için Sünnilerinkine göre iftar vakti bir miktar gecikir.
Hac: Mekke'de, Kabe bölgesinde Hac ibadetinin gereklerini yerine getirmek. Şiîlere göre Hac sadece Kâbe'ye yapılır. Şiilik'te Hac bittikten sonra Medine'deki Muhammed'in ve imamların mezarları ziyaret edilir. Bunun dışında Necef'teki Ali Türbesi ve Kerbela'daki Hüseyin Türbesi, Onikicilik'te Meşhed'deki İmam Ali Rıza Türbesi gibi türbeler ziyaret edilir. Ancak Şiilik'te, "Hac vazifesi yerine getirildikten sonra Peygamberin ve İmâmların kabirleri de ziyaret edilmelidir" diye bir şart yoktur. Şiîler, Peygamber'in veya İmamlar'ın kabirlerine yapılacak olan ziyarete de Hac demezler.
Zekat: Fakirlere dağıtılmak üzere belirli gelir grubuna sahip insanların gelirinden yaptığı yardım.
Hums: Gelir ve ganimet mallarının beşte birini belirlenen yerlere vermek, mesela fakirlere ve seyyidlerin fakirlerine vermek.
Cihad: Allah adına mücadele etmek. Cihad iki türlüdür. İlki insanın yaşamının her aşamasında iyiyi yerine getirmek adına nefsiyle verdiğidir ki buna "Büyük Cihad" denir. İkincisi de "Küçük Cihad" denilen kişinin dışında olan kötülüklerle mücadelesidir.
Emr-i Bil Maruf: İyiliği emretmek,
Nehyi Anil Münker: Kötülükten sakındırmak,
Tevella: Ehl-i Beyti ve onların takipçilerini sevmek,
Teberra: Ehl-i Beyt'in düşmanlarından kişinin tüm ilişkisini kesmesi.
Dağılım
Şiiler, İslam dinine mensup 1,5 milyar insanın, yaklaşık olarak 200 milyonunu temsil ederek, İslam âleminin %16'sını oluşturmaktadırlar. İran, Azerbaycan, Bahreyn, Irak ve bir olasılıkla Yemen'de nüfusun çoğunluğunu ayrıca Lübnan'ın da önemli bir kısmını oluşturmaktadırlar [kaynak belirtilmeli].
Şiilik, İran'ın %89'u, Azerbaycan'ın %85'i, Irak'ın %60-%65, Yemen, Bahreyn, Katar, Türkmenistan, Türkiye'nin %10'u ve Lübnan'ın %65'i Şii nüfustur. Ayrıca Suudi Arabistan'ın %15'i, Pakistan'ın %20'si ve Afganistan'ın %19'u Şiidir. Ayrıca AB ülkelerinde 10 milyona yakın, Amerika kıtasına dağılmış 20 milyon üzeri, Afrika'da sadece Nijerya'da 4-6 milyon Şii olduğu tahmin edilmektedir.
Türkiye'de çoğunluk sırasına göre Alevîler, Câferîler ve Nusayrîler yaşamaktadırlar.
|
Notes.io is a web-based application for taking notes. You can take your notes and share with others people. If you like taking long notes, notes.io is designed for you. To date, over 8,000,000,000 notes created and continuing...
With notes.io;
- * You can take a note from anywhere and any device with internet connection.
- * You can share the notes in social platforms (YouTube, Facebook, Twitter, instagram etc.).
- * You can quickly share your contents without website, blog and e-mail.
- * You don't need to create any Account to share a note. As you wish you can use quick, easy and best shortened notes with sms, websites, e-mail, or messaging services (WhatsApp, iMessage, Telegram, Signal).
- * Notes.io has fabulous infrastructure design for a short link and allows you to share the note as an easy and understandable link.
Fast: Notes.io is built for speed and performance. You can take a notes quickly and browse your archive.
Easy: Notes.io doesn’t require installation. Just write and share note!
Short: Notes.io’s url just 8 character. You’ll get shorten link of your note when you want to share. (Ex: notes.io/q )
Free: Notes.io works for 12 years and has been free since the day it was started.
You immediately create your first note and start sharing with the ones you wish. If you want to contact us, you can use the following communication channels;
Email: [email protected]
Twitter: http://twitter.com/notesio
Instagram: http://instagram.com/notes.io
Facebook: http://facebook.com/notesio
Regards;
Notes.io Team