Notes

สายลม แห่งชีวิต

ย้อน กลับไปเมื่อซัก 10กว่าปีที่แล้ว ณ.หมู่บ้านชาวประมงเล็กๆแห่งหนึ่ง
ที่ซึ่งชาวบ้านเรียกขานกันว่า ช่องแสมสาร
ลุงสำเริง ไต๋กง เรือลำเล็กๆ ที่คอยพานักดำน้ำหน้าใหม่ออกไปผจญภัย ที่สุดขอบทะเล
กับทุกครั้งที่ผมนั่งดู แกถอนสมอ ผูกเชือกเรือ และก็ดูทิศทางลม
เป็นอยู่อย่างนั้นหลายๆครั้ง ในใจก็นึกอยากจะช่วยลุงแก แต่ก็ยังทำไม่เป็น
จนกระทั่งถึงวันนึง
ผม จึงเอยปากบอกแกว่า "ลุงสอนผมหน่อย"
เท่านั้นแหละครับ ผมขอให้สอนหน่อยเดียว หมายถึงสอนหน่อยเดียวก็ได้
แต่ลุงแกดันให้ผมทำซะทุกอย่าง ตั้งแต่หัวเรือ ยันท้ายเรือเลยที่นี้
แกอ้างว่า "อยากเป็น ต้องทำ ไม่ทำไม่เป็น"
จากวันนั้น ถึงวันนี้10กว่าปีแล้ว ถึงลุงจะเลิกขับเรือไป แต่ผมก็ยังลากแกมาทำหน้าที่เป็น เลขาฯ
ในเวลาที่ผม ออกเรือไปสอนดำน้ำ นักเรียนใหม่ ทุกครั้ง
เราจะขอคำปรึกษา เรื่องลมเรื่องคลื่น กระแสน้ำ และจุดจอดเรือจากแกเสมอ

แน่นอน ว่า10กว่าปีมานี้
ผมได้วิชา ดูคลื่นดูลมจากลุงแก มาไม่น้อย จะออกเรือไหวหรือไม่ไหว
จุดกำบัง คลื่นลมต่างๆ ลุงพูดเสมอว่า " ทะเลก็เหมือนผู้หญิง ตามอารมณ์ยาก" จริงครับ
บทจะดี ก็ดีแสนดี เรียบสงบ ใสอย่างกับกระจก บทจะร้าย ก็สุดบรรยายเหมือนกัน
แต่จะทำอย่างไรได้ ในเมื่อ ลม กับ ทะเล เค้าเป็นของคู่กัน
ผมเคยถามแกว่า
ถ้าลุงไม่มีเครื่องมือเดินเรือเลย แล้วจะไปยังไง
แกตอบว่า "ไปอย่างที่พ่อของพ่อของพ่อ สอนเอาไว้"
พ่อหัดให้ดูทางคลื่น ทางลม มุมแสงแดด เกาะแก่ง ดวงดาว ทุกอย่างเป็นครูได้หมด
แล้วสอนผมบ้าง ได้มั้ยลุง

-
บทที่1 ลมทะเล
ในอ่าวไทยตอนบน
ยามถึงฤดูหนาว ลมหนาวพัดมาจากจีน เราเรียก" ลมใน"บางคนเรียนลม" ตะโก"ลมนี้ไม่แรง
พัดเอาความแห้งแล้ง หนาวเย็นมาจากจีนตอนบน ทำให้น้ำทะเลในอ่าวไทย และอันดามันใสน่าเล่น
พอถึงหน้าร้อน ก็เปลี่ยนเป็น " ลมว่าว" พัดมาทางอีสาน บ้านเฮา คือทิศตะวันออกเฉียงเหนือ
นำความร้อน อบอ้าว มาสู่ประเทศไทยของเรา
และเมื่อฤดูกาลเปลี่ยนแปลง
ก่อนจะเข้าหน้าฝน จะมีลม" ตะเภา"(มาจากคำว่า ลมสำเภา) พัดมาทางตะวันออกเฉียงใต้
ลมนี้ในอดีตโบราณ จะพัดพานำเรือสำเภาสินค้ามาจากประเทศจีน ตลอดเส้นทางมีการจอดแวะค้าขาย
ตามเมืองท่าสำคัญ เช่นจันทบุรี จนถึง กรุงศรีอยุธยาฯ
สร้างแหล่งขุดค้น ทางโบราณคดีใต้น้ำ มากมายในปัจจุบัน ตลอดเส้นทางเดินเรือในอดีต
เมื่อเข้าหน้าฝนเต็มที่แล้วกลายเป็นลม" สลาตัน" ลมนี้แรงอันตรายเป็นลมพายุที่มาทางตะวันตกเฉียงใต้
นำความชื้น จากท้องทะเลสู่แผ่นดิน ทำให้สยามเป็น อู่ข้าว-อู่น้ำ มาแต่อดีต
และก่อนจะหมดหน้าฝน ในช่วงท้ายๆฤดู จะมี " ลมตก" พัดโชยๆเข้ามา จากทิศตะวันตกตรงๆ
ลมนี้ก่อให้เกิด ฝนไล่ช้าง หรือ ฝนทิ้งทวนสุดท้าย ตกหนักแต่สั้นๆ
จนเมื่อฤดูกาล หมุนเวียนไปครบวาระ ลมหนาวจากจีน ก็จะแผ่ตัวลงมาอีกครั้ง

-
ขยายความ เพิ่มเติม ถ้าเป็นทะเลฝั่งอันดามัน ช่วงในอ่าวพังงา-กระบี่ใน
จะมีลมที่เรียกว่า " หวะป่า" สืบถามจากคนเก่าแก่ ได้ความว่าน่าจะมาจากคำว่า "แหวกป่า"
เพราะพัดมาทาง ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ แหวกป่ายาง ป่ามะพร้าวเข้ามา
ลมนี้จะแรงมากๆ แต่พัดกระหน่ำในช่วงสั้นๆ
คนเรือหางยาว แถวอ่าวนาง เกาะห้อง เกาะปอดะ กลัวกันมาก เพราะขับเรือได้ยาก
ทะเลเป็น โหลน ในภาษาถิ่น
(โหลน คือ ช่วงคลื่น ขนาดใหญ่ ที่ยังไม่ก่อตัวตั้งสูง เหมือนคลื่นหัวแตก ควบคุมเรือเล็กได้ยาก)
เพิ่มเติม อีกนิดสำหรับ ลมหนาว ชาวบ้านในอ่าวไทยตอนล่าง
แถว ชุมพร-เกาะเต่า กับเรียกว่า " ลมพัทยา" คือ ทิศทางของลมพัดมาจากทางพัทยานั้นเอง
ส่วนชาวเรือ ฝั่งอันดามันเรียก ลมหนาว อันเดียวกันนี้ว่า " ลมหัวนอน"
คือพัดมาทางทิศหัวนอน
ชาวเรือทางภาคใต้ มีความเชื่อที่จะหันหัวนอน ไปทางทิศเหนือ
ภูมิปัญญาของชาวบ้าน แต่ในละท้องถิ่น สะท้อนวัฒนธรรม ความเป็นอยู่ ความเชื่อ
ประยุกต์เพื่อ เอาตัวรอด ทำมาหากินเลี้ยงครอบครัว
หากวันนี้ธรรมชาติได้เปลี่ยนแปลงไปแล้วจริงๆชาวบ้านเหล่านี้ จะปรับตัวและเอาตัวรอดได้หรือไม่
ฤดูกาล ของชาวประมง หมุนเวียนส่งผ่านความรู้ จากรุ่นสู่รุ่น
จนกระทั้งถึงวันนี้ วันที่โลกของเราร้อนขึ้นมาก
ลุงสำเริง จันทร์หนู แกบอกผมว่า "ลุงก็ไปไม่เป็นเหมือนกัน"

วันที่ลงบทความ: 2011-07-05 11:10:55