Notes

1
00:00:00,048 --> 00:00:03,054
elektrikli araçlar otomobil dünyasında büyük dalgalanmaya sebep oldu.

2
00:00:04,084 --> 00:00:11,136
Bu gürültüsüz,çevreyi kirletmeyen ve yüksek performanslı araçların içten yanmalı araçların pabucunu 2025 kadar dama attırmış olacağı düşünülüyor.

3
00:00:15,016 --> 00:00:22,038
Bu video son zamanlarda dünyadaki en çabuk ivmelenen araç olan Tesla Model S in ardındaki gizli teknolojiyi gözler önüne serecek.

4
00:00:24,064 --> 00:00:29,068
Elektrikli araçların bu üstün performansa nasıl eriştiğini gösterilecek sistemlerin teknolojisini analiz ederek göreceğiz bunlar...

5
00:00:30,014 --> 00:00:32,014
indüksiyon motoru

6
00:00:32,014 --> 00:00:33,022
güç dönüştürücü

7
00:00:33,094 --> 00:00:35,094
lityum ion pilinden güç kaynağı

8
00:00:38,002 --> 00:00:43,046
saydığımız sistemlerin birbirleriyle nasıl senkronize olduğunu mantıksal sırada adım adım analiz ederek göreceğiz.

9
00:00:45,082 --> 00:00:52,106
Tesla aracına güç veren teknoloji 100 yıl öncesinde dahi bilim adımı Nikola Teslanın icadı olan indüksiyon motorudur.

10
00:00:54,052 --> 00:00:58,098
indüksiyon motorunun iki temel parçası vardır bunlar stator ve rotordur

11
00:01:00,096 --> 00:01:02,178
burda motorun yapısal detaylarını görebilirsiniz

12
00:01:07,038 --> 00:01:11,046
rotor kısmı basitce uçlarından halkalarla birleştirilerek kısadevre edilmiş iletken çubuk kümesidir

13
00:01:17,014 --> 00:01:20,082
üç fazlı alternatif akım stator kısmına girdi olarak verilir

14
00:01:21,036 --> 00:01:28,092
sargılardaki bu üç fazlı alternetif akım dönen bir manyetik alan oluşturur. Tesla motor 4 kutuplu bir döner manyetik alan oluşturur.

15
00:01:31,028 --> 00:01:35,035
bu dönen manyetik alan rotor çubuklarındaki akımla etkileşerek onları döndürür.

16
00:01:37,022 --> 00:01:41,038
bir induksiyon motorunda rotor devri herzaman döner manyetik alanın dönüş devrinin arkasında kalır

17
00:01:42,032 --> 00:01:48,046
bir indüksiyon motoru ne fırça nede kalıcı mıknatıs içerir.buna karşın aynı zamanda çok kuvvetlidir.

18
00:01:50,001 --> 00:01:55,660
indüksiyon motorundaki güzellik motorun hızının alternatif akım kaynağının frekansına bağlı oluşudur.

19
00:01:56,019 --> 00:02:01,055
sadece güç kaynağının frekansını değiştirerek tekerleklerinde hızını değiştirebiliriz

20
00:02:03,028 --> 00:02:07,084
bu basit gerçek elektrikli aracın hız kontrolünü kolay hassas ve güvenilir bir şekilde ayarlayabilmemize olanak tanır

21
00:02:08,092 --> 00:02:13,092
motor güç kaynağı olarak hızını kontrol eden değişken frekanslı alternatif akım kontrolcüsü tarafından sürülür

22
00:02:15,001 --> 00:02:18,099
motor devri 0 dan dakikada 18.000 devre kadar çıkabilir

23
00:02:20,046 --> 00:02:24,100
bu elektrikli araçların içten yanmalı araçlara göre en dişe dokunur avantajlarındandır.

24
00:02:27,008 --> 00:02:31,102
bir içten yanmalı motor sadece sınırlı devir aralıklarında verimli güç ve tork üretebilir.

25
00:02:36,074 --> 00:02:41,080
öteyandan bu sınırlı devir mevzusu yüzünden içten yanmalı motorun dönüşünü direk olarak tekerlere aktarmak pekte zekice bir fikir değildir.

26
00:02:45,014 --> 00:02:48,022
sürekli verimli devirlerde kalabilmek için araya bir şanzıman sokulmalıdır

27
00:02:49,064 --> 00:02:53,064
buna karşı indüksiyon motoru herhangibir devir aralığında yüksek verimle çalışabilir

28
00:02:55,008 --> 00:02:58,094
bu yüzden devri regüle eden bir şanzımana elektrikli araçlarda ihtiyaç duyulmaz.

29
00:03:02,008 --> 00:03:05,104
dahası içten yanmalı motor direk döner hareket oluşturmaz.

30
00:03:07,092 --> 00:03:11,100
pistonun doğrusal hareketi dönel harekete çevrilmek zorundadır.

31
00:03:13,048 --> 00:03:16,007
bu mekanik dengeleme için büyük sorun teşkil eder(titreşime sebep olur)

32
00:03:17,008 --> 00:03:21,064
titreşimi söndürmek için ters fazda titreşim üretecek ağırlıklar takıldıgından içten yanmalı motorlar indüksiyon motorları gibi kendi kendine çalışmaya başlayamaz

33
00:03:22,005 --> 00:03:25,089
dahası içten yanmalı motorların güç çıkışı kesintilidir bir ağırlık diski yardımıyla bu düzensiz gücün yumuşatılması gerekir.

34
00:03:26,088 --> 00:03:28,146
bu sorunları çözmek için birçok fazlalık parça gerekir.

35
00:03:30,062 --> 00:03:35,104
fakat induksiyon motorunda hareket direkt dönüş olarak üretilir ve devre göre güç çıkışı dengelidir

36
00:03:36,006 --> 00:03:39,030
içten yanmalı motordaki gereksiz parçalardan indüksiyon motorunda tasarruf edilebilinir.

37
00:03:40,054 --> 00:03:49,082
bu etkenlerin sonucunda indüksiyon motoru doğal olarak hassas motor tepkisi ve yüksek güç ağırlık oranı ile içten yanmalı araçlara göre daha yüksek performans sunacaktır.

38
00:03:52,001 --> 00:03:54,001
fakat motor bu gücü nerden alıyor

39
00:03:55,096 --> 00:03:57,120
tabi ki bir pilden

40
00:03:58,006 --> 00:04:00,006
pil doğru akım üretir

41
00:04:01,000 --> 00:04:05,026
bu yüzden motora girmeden önce bu dogru akım alternatif akıma çevirilmeli.

42
00:04:06,098 --> 00:04:08,098
inverter bu amaçla kullanılır.

43
00:04:09,004 --> 00:04:14,993
bu güç elektroniği aygıtı alternatif akım frekansını kontrol ederek motor hızını kontrol eder.

44
00:04:16,057 --> 00:04:22,152
öteyandan inverter alternatif akımın dalga genliğinide kontrol ederek motorun güç çıktısını da kontrol eder.

45
00:04:24,037 --> 00:04:27,069
bu yüzden inverter aracın beyni gibi davranır.

46
00:04:29,081 --> 00:04:31,132
hadi şimdi pile odaklanalım

47
00:04:34,083 --> 00:04:40,042
bu pilin lityum iyon hücrelerinin aslında gündelik hayatta kullandığımız kalem pillerin benzeri olduğunu gördüğünüzde şaşıracaksınız

48
00:04:43,009 --> 00:04:48,438
bu kalem piller aracı çalıştıracak gücü üretmek için seri ve paralel şekilde kombine olur.

49
00:04:49,639 --> 00:04:53,661
soğutucu glikol sıvısı bu hücrelerin arasındaki metal tüplerden akar

50
00:04:54,008 --> 00:04:56,082
bu teslanin pil teknolojisinde yaptığı temel bir yeniliktir

51
00:04:57,092 --> 00:05:00,095
az sayıda büyük hücre yerine ufak ve çok sayıda hücrelerin kullanılmasıyla

52
00:05:01,072 --> 00:05:03,072
etkili sogutmayi garantilendi

53
00:05:04,001 --> 00:05:10,036
bu, sıcaklık yoğuşmalarını minimize ederek eşit sıcaklık dağılımı sayesinde daha çok pil dolum boşalım döngüsüne imkan verdi böylece pillerin ömrünü uzattı

54
00:05:12,759 --> 00:05:15,188
pil hücreleri sökülüp takılabilir modüller halinde düzenlenir

55
00:05:16,072 --> 00:05:20,080
bu şekilde 7000 hücre içeren toplam 16 tane modül vardır

56
00:05:24,054 --> 00:05:29,057
ısınan glikol aracın önüne yerleştirilmiş radyatörden geçirerek soğutulur.

57
00:05:33,098 --> 00:05:39,156
dahası bu kadar alçak yerleştirilmiş pilin aracın ağırlık merkezini ne kadar aşağıya çekeceğini görebilirsiniz

58
00:05:43,076 --> 00:05:46,158
daha alçak ağırlık merkezi aracın sürüş kararlılığını fark edilir şekilde geliştirir.

59
00:05:49,052 --> 00:05:54,146
zemine yayılmış geniş pil aynı zamanda yandan çapmalarda şasinin yapısal saglamlığına katkıda bulunur.

60
00:05:59,189 --> 00:06:01,258
hadi yeniden teslanın güç aktarma organlarına geri dönelim.

61
00:06:03,066 --> 00:06:07,125
motor tarafından üretilen güç tekerlere dişli kutusuyla aktarılır

62
00:06:10,096 --> 00:06:18,105
daha önceden değindiğimiz gibi Tesla Model S basit tek vitesli basit bir şanzuman kullanıyor çünkü motor geniş devir bandında verimli çalışabiliyor

63
00:06:21,032 --> 00:06:24,034
motor çıktı hızının iki kademede düşürüldüğünü görebilirsiniz.

64
00:06:28,076 --> 00:06:33,118
aynı zamanda geri viteste elektrikli araçta oldukça kolaydır. yapılacak tek şey motorun güç fazlarının sırası değiştirilerek döner manyetik alanın yönünü değiştirmektir.

65
00:06:40,008 --> 00:06:45,094
elektrikli araç şanzumanının tek amacı yoldan kayıp torktan kazanç sağlamaktır

66
00:06:49,002 --> 00:06:51,100
güç aktarmadaki 2. kısım diferansiyeldir

67
00:06:53,051 --> 00:06:55,051
düşürülmüş hız diferansiyele aktarılır

68
00:06:57,048 --> 00:07:03,134
basit açık diferansiyeli görüyorsunuz. fakat açık diferansiyelin çekiş kontrolünde sıkıntıları vardır.

69
00:07:07,018 --> 00:07:12,032
ama neden bu denli gelişmiş bir araç sınırlı kaydırmalı difransiyel yerine açık bir diferansiyel kullanıyor?

70
00:07:12,094 --> 00:07:16,098
çünkü açık diferansiyel daha sağlam ve yüksek tork kaldırabiliyor.

71
00:07:19,006 --> 00:07:25,094
açık diferansiyelin açabileceği sıkıntılar etkili bir şekilde iki yolla çözülebilir 1.seçimli frenleme

72
00:07:27,018 --> 00:07:29,018
2.güç kaynağını kesme

73
00:07:30,078 --> 00:07:34,937
içten yanmalı motorda yakıt kesme konusu ağırlık diski vs yüzünden pek etkili olamıyordu

74
00:07:39,024 --> 00:07:46,053
induksiyon motorundaysa gereksiz ağırlıklar olmadığından elektrik kesildiği anda tekerlerden güç kesilir ve bu yolla çekiş kontrol sağlanabilir

75
00:07:46,084 --> 00:07:51,150
teslada bunlar harika bilgisayar algoritmaları ve sensör ve kontrolcülerin yardımıyla başarıldı

76
00:07:53,002 --> 00:08:00,020
kısaca tesla komplex mekanik donanımlar yerine duyarlı yazılımlar kullanıyor.

77
00:08:01,058 --> 00:08:05,060
elektrikli araçların sadece bir etkili bir şekilde pedalla sürülebildiğini biliyor muydunuz?

78
00:08:08,007 --> 00:08:11,176
bu güçlü rejeneratif fren sistemi sayesindedir

79
00:08:13,004 --> 00:08:18,933
bu devasa bir kinetik enerjinin ısıya dönüşmek yerine elektriğe çevrilerek tasarruf edilmesi anlamına gelir.

80
00:08:20,004 --> 00:08:25,493
elektrikli araçtagaz pedalı bırakıldığı anda rejeneratif fren devreye girer

81
00:08:29,013 --> 00:08:34,802
ilginç olay rejeneratif fren esnasında aynı indüksiyon motoru alternatör olarak iş görür.

82
00:08:38,057 --> 00:08:40,066
burda tekerler indüksiyon motorunun rotorunu çevirir.

83
00:08:43,003 --> 00:08:47,672
zaten indüksiyon motorunda döner manyetik alanın dönüş devrinin rotor hızından az olduğunu biliyoruz

84
00:08:48,061 --> 00:08:54,063
motoru alternatöre çevirmek için rotor hızı manyetik alanın dönüş devrinden yüksek olduğundan emin olunmalı

85
00:08:59,029 --> 00:09:06,030
invertör burda girdi güç frekansını ayarlar bu sayede döner manyetik alan devrini rotor devrinin altında tutarak kritik bir rol oynar.

86
00:09:08,006 --> 00:09:12,077
bu stator sargılarında invertörden gelenden çok daha yuksek bir akımın oluşmasına sebep olur.

87
00:09:15,056 --> 00:09:19,045
üretilen elektrik alternatif akımdan doğru akıma dönüşümü yapıldıktan sonra pile geri depolanabilir.

88
00:09:22,018 --> 00:09:28,347
tekerlerin hareketine zıt yönde bir manyetik kuvvet bu esnada rotora uygulanır bu yuzden araç yavaşlar.

89
00:09:31,007 --> 00:09:36,096
bu yolla aracın hızı tek pedalla sürüş esnasında hassas bir şekilde ayarlanabilir

90
00:09:39,011 --> 00:09:41,610
fren pedalı tam duruş için uygulanabilir

91
00:09:44,075 --> 00:09:48,994
farkedebileceğiniz üzere elektrikli araçlar içten yanmalı olanlara nazaran çok daha güvenlidirler

92
00:09:52,044 --> 00:09:56,893
bakım ve işletim maaliyeti olarak bir elektrikli araba içten yanmalı motoru olana göre oldukça hesaplıdır

93
00:09:57,075 --> 00:10:04,054
Elektrikli otomobilin dezavantajları, gelişmiş teknolojilerin ortaya çıkışı ile aşıldığında, elektrikli otomobiller, geleceğin otomobilleri olacağına dair

94
00:10:07,064 --> 00:10:12,142
J. Who Garcia elektrikli araba uzmanı bir youtuber olduğunu bu videoya yaptığı teknik desteklerden dolayı düşünüyoruz.

95
00:10:14,006 --> 00:10:21,042
patreondaki desteğinize oldukça müteşekkiriz bu tarz ücretsiz eğitim videoları hazırlayabilmemize olanak sağlıyor. Teşekkürler