Notes

eSpor, dünyanın dört bir yanında yaşayan insanların internet aracılığıyla buluşup birlikte oyun oynayabileceği veya belli zamanlarda belli alanlarda düzenlenen organizasyonlarda bir araya gelip oyun oynayıp, mücadele ettikleri yeni nesil bir spor dalıdır. Geleceğin en çok gelişim gösterecek potansiyele sahip sporları arasında başlarda yer almaktadır. eSpor dalının gelişimi, internet-bilgisayar-teknoloji üçlüsünün gelişmesiyle doğrudan bağlantılıdır.
Dünyadaki ilk eSpor organizasyonu 1970 senesinde, ABD’nin en önemli üniversitelerinden biri olan Stanford Üniversitesinde gerçekleştirilmiştir. Çoğu kişi eSpor'un 2000'li yıllarda başladığını ve geliştiğini düşünse de eSpor'un geçmişi görüldüğü üzere 1970'lere kadar uzanmaktadır.
Şüphesiz eSpor'un başlamasına sebep olan bu organizasyonda yer alan insanların hiçbiri gelecekte tarihe geçeceklerini tahmin bile etmiyordur. Günümüz organizasyonlarına pek benzemesede orada mücadele eden öğrenciler, arkada yer alan organizatörler, seyirciler ve hakemler bir şekilde bir sporun doğuşuna tanıklık etti. O gün o salonda oturanların yaşadıkları heyecan aslında hiç değişmedi; bugün de birçok insan genciyle yaşlısıyla, bu heyecanı kalplerinin en derin yerinde hissediyor. eSpor, 1970'den bu yana geçen 46 yılda gitgide gelişerek kendisini dünyaca kabul edilen bir spor branşı olarak kabul ettirmiş ve spor dalları arasında yerini almıştır.
eSpor çoğu kişi tarafından basit bir spor dalı olarak görülse de gerçek hiç öyle değildir. Çünkü eSpor, çok ciddi bir el-göz-beyin koordinasyonu gerektirmektedir. Nasıl dünyanın en popüler sporu olan futbolda ayak-göz-beyin, basketbolda el-göz-beyin koordinasyonları kullanılıyorsa bir eSporcu da el-göz-beyin koordinasyonunu o derece iyi ve etkin kullanmak zorundadır.
Dünyada diğer sporculara uygulanan ayrıcalıklar eSporculara da uygulanmaktadır. Amerika Birleşik Devletlerinde eSpor organizasyonlarına katılacak olan sporcular atlet vizesi alabilmektedir. Üniversiteler ise başarılı eSporculara burs imkânları sağlamaktadır.
Türkiye'de eSpor branşı faaliyetlerini Gelişmekte Olan Sporlar Federasyonu çatısı altında sürdürmektedir. GOSF'un yanı sıra Türkiye Cumhuriyeti Devleti de eSpor'a destek vermektedir. Türkiye Cumhuriyeti, eSpor oyuncularına 2014 yılından beri lisans çıkartmaktadır. Son yıllarda T. C Gençlik ve Spor Bakanlığı'na başvurup eSpor oyuncu lisansı alanların sayısı 10.000'e yaklaşmıştır.
Türkiye’de eSpor'un en büyük temsilcisi Riot Games tarafından geliştirilerek yayınlanan League of Legends oyunudur. Riot Games, 2006 yılında Amerika’da kurulan oyun yapım şirketidir. Firma 2009'da League of Legends adlı oyununu çıkararak tanınmıştır. O günden bugüne Riot Games, dünyanın birçok ülkesinde yerel ofisleri bulunan küresel bir firma haline gelmiş ve dünyadaki en büyük oyun firmaları arasına girmiştir. Riot Games tarafından yapılan League of Legends dünya genelinde günlük 27 milyon, aylık ise 70 milyondan fazla kişi tarafından oynanmaktadır.
eSpor'un Türkiye'deki en büyük temsilcisi olan League of Legends, beşe beş iki takımın, sanal bir saha üzerinde rakibin üssünü ele geçirmeye çalıştıkları bir oyundur. İleri düzeyde takım çalışması, strateji ve refleks gerektirir. Her iki takım, bir şampiyon havuzundan seçim yaparak takım kurmaya ve ardından da bahsedilen sanal sahada rakibin merkezini ele geçirmeye çalışır.
League of Legends; Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa, Güney Kore, Çin ve Güneydoğu Asya’da profesyonel ligleri olan, sezon boyunca tüm maçların büyük TV platformları tarafından yayınlandığı, milyonlarca eSporseverin bu ligleri takip ettiği önemli ve ilgi duyulan bir oyundur. League of Legends, günümüz dünyasında neredeyse olimpiyat oyunlarından daha fazla bir izleyici kitlesine sahiptir. Sektörde yer almakta olan çoğu kişi, eSpor'un 2020 Tokyo Yaz Olimpiyatları'nda yer alacağını düşünmektedir.
Örneğin 2014 Sezonu League of Legends Dünya Şampiyonası Finali, Güney Kore’nin Seul kentinde, 45 bin kişinin katılımı ile Seul Stadyumunda oynanmıştır. Bu müsabakayı internet üzerinden ise toplam 27 milyon tekil kişi izlemiştir. Bu tablo eSpor'un günümüzdeki durumunu açıkça ortaya koymaktadır.
Ayrıca 29 Ekim 2016'da gerçekleşecek olan League of Legends Kuzey Amerika Büyük Finali, Amerika Birleşik Devletlerinin Los Angeles şehrinde yer alan ve ünlü NBA kulüpleri Los Angeles Lakers ile Los Angeles Clippers'ın iç saha maçlarını oynadığı Staples Center'da düzenlenecektir. Final maçı için toplam 21.000 bilet ayrılmıştır.
İnternet üzerinden 7/24 canlı olarak eSpor yayını yapan eSportsTV, Avrupa IPTV operatörüyle anlaşmaya vardı. Bu anlaşmaya göre Hollanda, Slovakya, Çek Cumhuriyeti ve Belçika'da bir TV kanalı oluşturulacak.
Dünya geneline baktığımızda dünyanın birçok önemli spor kulübünün eSpor'a katıldığını görmekteyiz. Bu kulüpler arasında; Portekiz'in köklü kulübü Sporting, Brezilya devi Santos FC, İspanya'nın önde gelen basketbol kulüplerinden Saski Baskonia, İngiliz ekibi West Ham United, İspanya'nın güçlü ekiplerinden Valencia, dünyanın en önemli kulüpleri arasında yer alan Manchester City, Rus kulüp Dynamo Moscow ve Hollanda'nın en başarılı kulübü Ajax Amsterdam yer alıyor. Ayrıca birçok kulüp de eSpor arenasına katılmaya hazırlanıyor. Fransız futbol devi Paris Saint-Germain, League of Legends'ın başarılı ekiplerinden Millenium'u bünyesine katarken İspanyol kulüpler Real Madrid, Sevilla, Villarreal, Real Sociedad, Real Zaragoza ve Real Sporting de eSpor'a katılım planları yaptıklarını duyurdular.
Yine NBA ekiplerinden Philadelphia 76ers, ünlü eSpor kulüpleri olan Team Dignitas ile Apex Gaming'i satın aldı. Bir başka NBA ekibi Memphis Grizzlies, Immortals kulübü ile anlaşarak eSpor takımı kurma kararı aldığını duyurdu. Bayern München, PSV Eindhoven ve Genoa kulüpleri de eSpor kulübü kuracaklarının sinyallerini verdi. eSpor'un önemli ekiplerinden Team Liguid, aXiomatic eSports adlı bir şirkete satıldı. Şirketin sahipleri arasında NBA efsanesi Earvin "Magic" Johnson, NBA kulüplerinden Golden State Warriors'un sahibi Peter Guber ve bir başka NBA kulübü olan Washington Wizards'ın sahibi Ted Leonsis yer alıyor.
Almanya Futbol Federasyonu, Ekim 2016'da Almanya'nın en yüksek ligi olan Bundesliga'da mücadele eden tüm kulüplerin zorunlu olarak katılacağı bir eSpor ligi kurma kararı almıştır. Böylelikle her Bundesliga ekibinin bir eSpor takımı da bulunacaktır. Bu ligin ismi de "eBundesliga" olarak duyurulmuştur. Ayrıca Schalke 04 ve Wolfsburg kulüpleri bu karardan önce de eSpor alanındaki faaliyetlerini sürdürmekteydi.
2014 Türkiye Büyük Finali toplam 10.000 kişi tarafından izlenmiş, 2015 Türkiye Büyük Finali de toplam 12.000 kişi tarafından izlenmiştir. 2015 Kış Mevsimi Finali, İstanbul UNIQ Volkswagen Arena'da 5.500 kişi tarafından canlı olarak izlenmiştir. Bu yıl gerçekleşen 2016 Türkiye Büyük Finali ise İstanbul Ataşehir Ülker Sports Arena'da 12.000 kişi tarafından canlı olarak izlenmiştir. Bu finali 500 bine yakın kişi ise internet üzerinden izledi. Finalde galip gelen takım, ülkemizi temsilen Dünya Şampiyonasına katılma hakkı kazandı ve bu turnuvaya T. C Gençlik ve Spor Bakanlığından alınan sporcu pasaportu ile seyahat etti.
Ülkemizde ilk profesyonel eSpor ligi, 24 Ocak 2015 tarihinde League of Legends Şampiyonluk Ligi ile oluşturulmuştur. 8 profesyonel takımın katıldığı bu lig, her hafta sonu maçların internet üzerinden yayınlandığı, milyonlarca kişi tarafından takip edilen bir mücadeleye sahne olmaktadır. Ayrıca Şampiyonluk Ligi'nin bir alt klasmanı olan Yükselme Ligi de Şampiyonluk Ligi'ne çıkmak isteyen takımların kıyasıya rekabetine sahne olmaktadır.
Ülkemizde her spor branşında yer alan Galatasaray - Fenerbahçe - Beşiktaş rekabeti artık yavaş yavaş eSpor'a da sıçramakta ve bu durum herkesi heyecanlandırmaktadır. Türkiye'nin üç büyük spor kulübünün de eSpor branşına katılacak olması eSpor'un Türkiye geneline yayılması açısından önem arz etmektedir.
eSpor, ürün satışı açısından da oldukça önemli bir branştır. 2016 Türkiye Büyük Finali'nde finalde yer alan Dark Passage ve SuperMassive takımları kendi ürün satış standlarını açmış ve çok yüksek bir satış rakamına ulaşmış, ellerindeki ürünlerin %75'ini satmışlardır. Bu, eSpor'a Türkiye'de duyulan ilginin apaçık bir göstergesidir. Biletix üzerinden satışa sunulan Final biletleri de satışa sunulduktan sadece bir gün sonra tükenmiştir.
Türk ve Dünya ekonomisinde önemli yer edinmiş birçok firma da eSpor takımlarına ve organizasyonlarına sponsor olarak destek vermektedir. Teknoloji ve oyun firmalarının yanı sıra Ülker, Nike, Turkcell, Teknosa ve Coca-Cola gibi birçok büyük firma bu alana giriş yapmıştır ve öngörüldüğü üzere yapmaya da devam edecektir.
2016 yılında Riot Games ile Digiturk arasında yapılan anlaşmayla birlikte League of Legends Finalleri Digiturk platformu üzerinden yayınlanmaya başlandı. UNIQ İstanbul Volkswagen Arena'da gerçekleşen 2016 Kış Mevsimi Finali, Digiturk 91. Kanal'dan canlı yayınlanmıştır. Bu Türk eSpor'u için bir ilktir. Ağustos ayında gerçekleşen 2016 Türkiye Büyük Finali de LİG TV kanalından canlı olarak ekrana getirilmiştir. Bu anlaşma eSpor'un isminin Türkiye'de çok daha fazla duyulmasına yol açmıştır. Örneğin 2015 Türkiye Büyük Finali'nin sunuculuğunu yapan ünlü sunucu Burcu Esmersoy, kendisiyle yapılan röportajda Beşiktaş'ın sektörde yer aldığını duyunca yaşadığı şaşkınlığı belirtmekten çekinmemiştir. Yine 2016 Türkiye Büyük Finali'nin sunucusu Murat Kosova, "12.000 kişinin bir bilgisayar oyununu bir spor merkezinde, tezahüratlarla canlı şekilde takip etmesi çok şaşırtıcı ve bir hayli ilgi çekici" diyerek hem şaşkınlığını hem de memnuniyetini ortaya koymuştur. Ünlü spor yorumcusu Kaan Kural da League of Legends oyunu için düzenli olarak yorumculuk yapmakta ve aynı zamanda oyunu oynamaktadır.
İstanbul'da ve Türkiye'nin çeşitli illerinde birçok eSpor merkezi bulunmaktadır. Bu eSpor merkezlerine birçok oyunsever gelip vakit geçirmekte ve aynı zamanda turnuvalar düzenlenmektedir. İstanbul'da Beşiktaş, Kadıköy, Avcılar gibi merkezi semtlerde bulunan bu eSpor turnuva alanları hergün birçok insan tarafından ziyaret edilmektedir. Ayrıca İstanbul Kadıköy'de Baze adında bir eSpor kafesi bulunmaktadır.
Türkiye’de 3 milyondan fazla oyuncu League of Legends oynamaktadır. Ülkemizde de artık büyük küresel şirket ve üniversiteler, eSpor branşına ve eSporculara giderek artan bir ilgi göstermeye başlamıştır. Üniversitelerde son yıllarda sosyal kulüpler içerisinde "eSpor kulüpleri" de yer almaktadır ve diğer üniversitelerle birlikte ortak turnuvalar düzenlenmektedir. Örneğin Türkiye'nin önde gelen üniversiteleri arasında yer alan İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesinin kendine özel bir eSpor alanı ve eSpor topluluğu bulunmaktadır. İstanbul Teknik Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve Boğaziçi Üniversitesi gibi köklü devlet üniversitelerimizde de eSpor geniş yer tutmaya başlamıştır.
Türkiye'de ve dünyada eSpor organizasyonlarının öncü oyunu olan League of Legends'ın yanısıra Counter-Strike: Global Offensive, DOTA 2 ve birçok oyunun da eSpor organizasyonları düzenlenmektedir. Ancak maalesef dünyaya oranla ülkemizde League of Legends'a gösterilen ilgi diğer oyunlara gösterilmemektedir. Fakat diğer oyunlar için de ülkemizde büyük turnuvalar yapılmaya başlanmıştır.
DOTA 2 turnuvası olan The International 2016'da toplam yaklaşık 20,000,000 USD ödül dağıtılmıştır. Bu turnuvayı 10,000,000 USD ile The International 2014, 2,874,407 USD ile The International 2013, League of Legends Dünya Şampiyonası 3. Sezon Finali'nde dağıtılan 2,050,000 USD ve yine League of Legends Dünya Şampiyonası 2. Sezon Finali'nde dağıtılan 1,970,000 USD izlemektedir.
Counter-Strike: Global Offensive turnuvaları da New York, Köln, Kopenhag, Amsterdam gibi büyük dünya şehirlerinde düzenlenmekte ve dünya üzerinde birçok kişi tarafından canlı olarak izlenmektedir. Bu organizasyonlarda da dağıtılan meblağlar hayli yüksektir.
Türkiye'nin ülke ve kulüp bazında eSpor alanında yakaladığı en büyük başarı, Türkiye Counter-Strike: Global Offensive Milli Takımı'nın, 9 Ekim 2016'da Sırbistan'ın başkenti Belgrad'da düzenlenen Dünya Şampiyonası'nda şampiyon olmasıdır. Bu başarı Türk eSpor'u için çok çok önemlidir ve çoğu kişiye göre büyük bir başarıdır. Oyuncular ve idari kadro bu şampiyonluktan toplam 50.000 USD ödül kazanmıştır.
eSpor, giderek dünya çapında büyük bir pazar alanına sahip olmaya başlamıştır. 2015’de 600-650 milyon USD olan eSpor pazarının 2018’de 1.9 milyar USD'ye ulaşması öngörülürken 2016’da eSpor, 1 milyon 50 bin USD'lik bir pazara ulaşmıştır.
Amerika Birleşik Devletlerinde yapılan araştırmaya göre dünyada eSpor izleyici sayısı son 2 yılda yüzde 100 artış göstermiştir. Bu araştırmaya göre 8 ile 64 yaş arasındaki Amerikalıların yüzde 70’i video oyun oynadığını söylemektedir. Bu yüzde 70‘lik oranın içinden yüzde 18‘lik bir kısmı ise, eSpor maçlarını online olarak ya da bir etkinliğe katılarak izlediğini ifade ediyor. Geçen yıl bu rakam yüzde 12 iken, 2014’de ise yüzde 9‘du, kısacası rakam son 2 yılda ikiye katlandı.
Günümüz gençliği, eSpor'u çok aktif bir şekilde takip etmekte ve seyretmektedir. Bu göz önüne alınarak eSpor'un önümüzdeki 10 yılda inanılmaz erişim rakamlarına ulaşacağı öngörülmektedir. Ayrıca çoğu kişi, kendini geliştirerek profesyonel eSpor oyuncusu olmayı hedeflemekte ve düşlemektedir. Bu da eSpor'a duyulan ilginin bir başka yansımasıdır.
Türkiye'de ve dünyada eSpor alanına birçok kurum, spor kulübü ve firma girmeye başlamıştır. Sektöre giren bazı önemli kulüpler:
Beşiktaş Elektronik Sporlar Kulübü:
Beşiktaş Jimnastik Kulübü, Ocak 2015'te eSpor branşını açmıştır. Türkiye'nin en büyük spor kulüplerinden biri olan Beşiktaş Jimnastik Kulübü bu faaliyet ile birlikte, dünyanın eSpor takımı kuran ilk büyük spor kulübü olmuştur. Beşiktaş Jimnastik Kulübü Başkanı Fikret Orman eSpor'un önemini şu cümlelerle ortaya koymuştur: "Gençlere ulaşmak için büyük bir fırsat olan eSpor, Beşiktaş gibi dünyanın sayılı büyük markalarından birinin elinde çok büyük bir güç haline gelecektir."
Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün bu girişimi, kısa süre içinde Türkiye'nin ve dünyanın diğer spor kulüplerine örnek teşkil etmiştir.
Örneğin; Beşiktaş eSpor takımının kuruluşu, Türkiye'nin ötesinde, eSpor'un futboldan daha revaçta olduğu Asya ülkelerinde de büyük yankı uyandırmış ve takdir toplamıştır.
Fenerbahçe E-Spor Kulübü:
Ezeli rakibi Beşiktaş'ın ardından Fenerbahçe Spor Kulübü de kulübün eSpor branşını açmaya karar verdi. Fenerbahçe Spor Kulübü, ilk olarak Nisan 2016'da League of Legends Şampiyonluk Ligi ekibi Team Aurora'yı bünyesine katmak için görüşürken görüşmeler başarısız oldu ve Sina Afra'nın, Ekim ayında Fenerbahçe Spor Kulübü adına SuperMassive TNG ekibini satın aldığı iddia edildi.
Galatasaray eSpor Takımı:
Victorious ACE E-Spor Kulübü, 20 Eylül 2016 tarihinde Galatasaray Spor Kulübü'ne katılmak için tarafların görüşmelere başladığını duyurmuş ve bu bilgi Galatasaray yöneticileri tarafından da doğrulanmıştır. Görüşmeler halen devam etmektedir.
SuperMassive eSpor Takımı:
SuperMassive eSports, Ocak 2016'da Hakan Baş ve Kaan Karamancı tarafından kurulmuş iddialı bir kulüp projesidir. Takım, katıldığı ilk şampiyona olan Kış Mevsimi'nde şampiyonluğa ulaşmış ve Dünya Şampiyonası Elemeleri'ni kazanıp Dünya Şampiyonası'na katılmıştır. Maalesef henüz şu ana kadar hiçbir Türk ekibi Dünya çapında bir başarıya imzasını atamamıştır. SuperMassive, aynı zamanda Türk eSpor'undaki en yüksek meblağ ile Yıldız Holding ile sponsorluk anlaşmasına varmıştır.
Ülkemizde her spor branşında yer alan Galatasaray - Fenerbahçe - Beşiktaş rekabeti artık yavaş yavaş eSpor'a da sıçramakta ve bu durum herkesi heyecanlandırmaktadır.
Türk ve Dünya ekonomisinde önemli yer edinmiş birçok firma da eSpor takımlarına ve organizasyonlarına sponsor olarak destek vermektedir. Teknoloji firmalarının yanı sıra Ülker, Turkcell, Teknosa ve Coca-Cola gibi birçok büyük firma bu alana giriş yapmıştır ve öngörüldüğü üzere yapmaya da devam edecektir.
Şüphesiz Türkiye'nin en önde gelen şirketlerinden olan Vakko Grubu'nun da eSpor sektörüne girişi eSpor'un Türkiye marka değerine değer katacaktır. Ayrıca gençlerin favori giyim mağazaları arasında yer alan Vakkorama'nın da kulübe isim sahipliği yapacak olması gençlerin Vakkorama'ya ve Vakko Şirketi'ne olan ilgisini arttıracaktır. Ayrıca grubun eSpor sektörüne girmesi Türk eSpor'una birçok yönden büyük renk katacaktır.