Notes

KÜRESEL SORUNLAR

1 -Silahlanma, Silahların Denetimi ve Silahsızlanma:
Silahlanma ya da silahlanma yarışı birbirine askeri bakımdan avantaj sağlamak veya diğer devletin gücünü dengelemek isteyen karşı güçler arasında başvurulan temel araçlardan birisidir. Silahlanma yarışı yeni bir olgu olmayıp her zaman uluslararası ilişkilerin önemli bir gerçeği olmuştur. Silahlara sahip olmak için her devletin mutlaka bir gerekçesi bulunmaktadır. - Varlığını sürdürmek (İsrail) - Çıkarlarını korumak - İdeolojiyi yaymak (soğuk savaş) - Silah Endüstrisini ayakta tutmak veya Askeri teknolojiyi desteklemek silahlara sahip olma gerekçelerinden sadece birkaç tanesidir.

Bir devletin silahlanması diğer devlet ya da devletler aleyhinde bir gelişmedir. Taraflar arasında hiç bir düşmanlık olmasa bile bir devlet diğer devletin silahlanmasını, kendi içinde güvensizlik olarak düşünür. Çünkü devletler birbirlerinin niyetlerine göre değil potansiyellerine göre politika belirlerler. Savaşların silahla yapıldığı düşünülecek olursa barışı korumanın yolunun silahsızlanmadan geçtiği rahatlıkla ileri sürülebilir. Silahsızlanma bu anlamda uluslararası güvenliği sağlamak açısından önemli bir araç olarak görülmektedir.

2-Uluslararası Terörizm:
Değişik şekillerde tanımlanan terörizm, korku ve panik havası oluşturmak amacıyla bir veya birden fazla kişi tarafından zor ve şiddete başvurma eylemidir.*
Diğer bir tanım itibariyle de terörizm, diğer birey ve gruplara karşı belli politik hedefler doğrultusunda şiddet kullanarak veya şiddet kullanma tehdidinde bulunarak yıldırma ve korkutma eylemidir. Terörizmin amacı, devletlerin ve halkların rasyonel düşünmesini engellemektir. Terörizm, halklar üzerinde korku salmaya başlar. İnsanlara sürekli olarak bir parkta, bir AVM’de, bir tren istasyonunda, bir eğlence merkezinde ya da bir havaalanında saldırıya uğrayabilecekleri korkusunu yaşatır. Terör, genellikle yumuşak hedeflere yönelmektedir. İyi korunan hedeflerden ziyade istasyonlar, tesisler ve insanlar hedef seçilmektedir. Terörizmin bir diğer özelliği de bu eylemlerin hazırlık ve uygulama aşamalarında yüksek miktarda para, silah ve patlayıcıya gerek duymaya başlamış olmasıdır. Terörizmin medyanın sansasyonel haberleriyle etkisini arttırma imkanına kavuşmuş olması da bir diğer önemli özelliğidir. Medya kuruluşları bilerek ya da bilmeyerek terörizmin temel amaçları arasında yer alan kendini duyurma, propoganda ve kitleler üzerinde korku salma amacını gerçekleştirmesine yardım etmektedir. Terörizmin bir diğer özelliği de devletler tarafından desteklenmeleridir. Terörizmin hedefi olan ülke tarafından suçlu ve eşkıya olarak nitelendirilen bir terör örgütü ya da terörist, diğer bir devlet ya da devletler tarafından özgürlük savaşçıları veya ulusal kurtuluş savaşçıları olarak görülmüştür.

Terörizm bireysel, örgütlü ve devlet destekli olmak üzere 3’e ayrılmaktadır;
Bireysel Terörizm tek bir birey tarafından işlenen ve herhangi bir organizasyona sahip olmayan terördür.
Örgütlü Terörizm ise bir grup ya da organizasyona bağlı olarak yürütülen terör faaliyetleridir. Bunlar aynı zamanda terörist örgütler olarak nitelenir. Terörist örgütler belli bir toplumsal sınıfın taleplerini dile getirmek amacıyla olabileceği gibi bir etnik grubun talepleri adına da ortaya çıkmış olabilir. Özellikle özerklik ya da bağımsızlık talepleri adına ortaya çıkan durumlara zaman zaman özgürlük savaşçıları ya da ulusal kurtuluş savaşçıları gibi adlar gelebilmektedir.
Diğer taraftan
Devlet Destekli Terörizm devletin kendi istihbarat birimleri aracılığıyla yönettiği ve yönlendirdiği eylemler biçiminde olabileceği gibi bir başka terör örgütünün desteklenmesi biçiminde de ortaya çıkabilir. Bunların dışında bir başka devlet terörizmi de devletin doğrudan resmi araçlarıyla ya da “” bir başka halk üzerinde şiddet kullanması.
Bireysel terör genellikle bireysel bir eylem olarak kalır ve çoğu zaman süreklilik göstermezken örgütlü terörün süreklilik göstermesi, mâli imkanlara sahip olması, yerel ya da uluslararası bağlantılarının bulunması, diğer terör örgütleriyle hem eylem düzeyinde hem de organizasyon düzeyinde işbirliği gerçekleştirebilmesi temel farklılıklardır. Bazen teröristlerin amaçları oldukça bireysel nedenlere dayanabilir. Kişi bir şeyden duyduğu rahatsızlığı protesto etmek için bu yönteme başvurabilir. Devletlerin terörizmi bir araç olarak kullanmaları 3 şekilde ortaya çıkmaktadır. Bunlar;
1- Devletin doğrudan kendi halkı ya da bir başka halk üzerinde şiddet kullanması
2- Devletin doğrudan kendi istihbarat birimleri tarafından başka ülkelerle terörist faaliyetlerde bulunması
3- Devletin diğer terörist örgütlerle işbirliği yaparak ya da onlara destek sağlayarak onlar aracılığıyla araçlarını gerçekleştirme çalışmasıdır.

İNSAN HAKLARI SORUNLARI

Artık insanların ırk, dil, din, mezhepleri dolayısıyla ayrımcılığa uğramamaları gerektiği konusunda insanlık ortak bir yaklaşıma sahip olmaya başlamıştır. Bu konuda özellikle 1994’te Güney Afrika Cumhuriyeti’nde beyaz azınlık yönetiminin sona ermesi, o güne kadar bir devlet politikası olarak yıllarca kullanılmış olan APARTHEID ya da ırk ayrımcılığına son verilmiştir. Son zamanlarda da Avrupa’da Müslümanlara karşı ayrımcı politikalarla karşı karşıya kalınmaktadır. Bununla beraber küreselleşme olgusu, insan hakları ve özgürlük gibi evrensel değerlerin yeniden tüm devletler ve toplumlar için önemli hale getirilmiştir. Bu sayede insan hakları sorununu ve bu alanda yaşanan insan hakları ihlali ve her türlü ayrımcılık çağdaş uluslararası ilişkilerin önemli gündem maddelerinden biri haline gelmiştir. İnsanlığın ortak değeri olan insan hakları ve özgürlüklere ilişkin uluslararası alandaki çalışmaları oldukça geriye götürmek mümkündür. Bu konudaki bilimsel ve felsefi çalışmalar aydınlanma dönemine kadar götürülebilir. Uygulamadaki gelişmeler açısından ise 1776 Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi ve 1789 Fransız Devrimi önemli kilometre taşlarıdır. Özellikle 2. Dünya Savaşı’nın galibi olan devletlerin çabaları sonucu Alman savaş suçlularının Nürnberg Mahkemesi’nde yargılanmalarıyla birlikte insanlığa karşı işlenen suçların cezalandırılmasına da başlanmış oldu.
BM’nin kurucuları, insan haklarının BM için temel bir ilke olduğunu ilan etmektedir. BM Kurucu Antlaşması’nın devletlerle bireyler arasındaki ilişkileri ele alması ve bu konuya uluslararası toplumun dikkatini çekmesi bakımından ileri bir adım olarak nitelenebilecek bir belgeydi. 2. Dünya Savaşı’ndan itibaren insan hakları konusu BM’nin ve uluslararası poitikanın temel gündem konularından biri haline gelmiştir. 1948’de kabul edilen Soykırım Sözleşmesi ilk uluslararası insan hakları antlaşması olmuştur. Genel kurul tarafından 1948’de kabul edilen BM İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi o güne kadarki en spesifik uluslararası insan hakları belgesi niteliğindeydi. Evrensel bildirinin kabul edilmesiyle insan hakları uluslararası politikanın temel gündem maddelerinden biri ve sistemin önemli bir değeri haline gelmiştir. Bundan sonra devletler, diğer devletlerin bu konudaki uygulamalarına bakarak insan hakları ihlalinde bulunan devletlerin ve ihlali sözkonusu olan hakları uluslararası platforma taşımaya başlamışlardır. Avrupa Konsey üyelerinin 1950’de kabul ettiği Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve teşkilat bünyesinde kurulan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bu yolda atılmış önemli adımlardır.

-Sbrenitsa Katliamı
-Ruanda’daki sorunlar (SINAV KONULARI)

YUGOSLAVYA DAĞILINCA ORTAYA ÇIKAN ÜLKELER
-(Sırbistan Merkez ülke)
-Slovenya
-Hırvatistan
-Bosna Hersek
-Makedonya

Ortadoğu
Bölge üzerindeki mücadelenin kaynağını 20. Yüzyıla kadar dini nedenler oluşturmaktaydı. Kudüs’ün her 3 din açısından merkezi bir öneme sahip olması, gelmiş geçmiş tüm devletlerin burayı egemenlikleri altına almalarına çalışmalarına yol açmıştır. Hz. İbrahim’in Irak’ın Ur kentinden önce Urfa’ya, sonra Filistin’e göç ederek bu topraklarda ölmesi, Hz. Musa’nın kendine taabi olanları da alıp Filistin’e göç ederken yolda ölmesi ve 10 emirin bulunduğu Sarduka’nın Kudüs’teki Mescid-i Aksa’nın bulunduğu yerde Hz. Süleyman tarafından inşaa edildiğine inanılan kutsal tapınakta gömülü olduğunun düşünülmesi, Hz İsa’nın yahudiler tarafından Kudüs’te Mescid-i Aksa’ya yakın bir yerde çarmıha gerildiğine ve mezarının burada olduğuna inanılması ve Hz. Peygamber’in Miraca yolculuğunun Mescid-i Aksa’dan başlaması bu mekana tüm dinler açısından önemli kılan tarihi olaylardır.

20.Yy’ın başından itibaren bölgedeki mücadelede dini nedenlerin yanında siyasi ve ekonomik nedenlerin de rol oynamaya başladığı görülmektedir. Özellikle 1920’lerin başında bölgede petrolün varlığının kesinlik kazanmasıyla beraber bu mücadelede ekonomik boyut daha belirgin hale gelmiştir. Zira Dünya Petrol Rezervleri’nin %60’ı ve Doğalgaz Rezervleri’nin %40’ı bu bölgede bulunmaktadır. Dolayısıyla bölgenin yerel ve küresel güçler açısından rekabete kurulu olmasında perde arkasında yatan ve dini ve ekonomik nedenler ile siyasi nedenler günümüzde de devam eden bölge üzerindeki mücadeleyi bütün açıklığıyla ortaya koymaktadır.

Filistin Sorunu
Osmanlı İmparatorluğunun 1918’de bölgeden çekilmesiyle beraber sorun başlamıştır. Osmanlı’nın çekilmesiyle bölge İngiltere ve Fransa’nın denetimine girmiştir. 1920’de Filistin’de oluşturulan İngiliz Manda Yönetiminin tamamen yahudilerden oluşması günümüzdeki Filistin sorununun da temelini atmıştır. 1947’ ye kadar İngiliz himayesinde Filistin’de sahip oldukları nüfus ve toprak miktarını arttıran Yahudi toplumu 1947’de Abd’nin desteğiyle BM Genel Kurulu’nda Filistin’in bölünmesi yönünde alınan kararla Filistin topraklarının %56 sında bir Yahudi devleti kurma şansı elde etmiştir.
1948 Mayıs’ında İsrail devletinin kurulmasını ilan edilmesiyle başlayan ilk Arap İsrail savaşında arkasına büyü güçleri alan yahudiler sahip oldukları toprak miktarını %56 dan %78 e çıkarmışlardır. 1967 de gündeme gelen Arap İsrail savaşında ise İsrail bu defa Doğu Küdüs’ü içine aldığı Filistin’in tamamını ve Gazze’yi işgal etmekteydi. İsrail sadece Filistin topraklarını işgal etmekle kalmıyor, Mısır’a ait olan Sina Yarımadasını ve Suriye ye ait olan Golan Tepelerini de işgal etmekteydi. 1973 Arap İsrail savaşı ise durumda herhangi bir değişiklik yapmamıştır. İsrail işgal ettiği topraklardan Sina yarımadasından Mısır’la 1979’da imzaladığı Kant David Anlaşmasının gereği olarak 1982’de çekilmiş olsa da işgal ettiği diğer topraklardan çeşitli BM kararları olmasına rağmen bugüne kadar çekilmemiştir. 1993 Eylül’ünde başlayan ve Oslo Süreci adıyla anılan barış süreci aşamalı bir şekilde İsrail’in 1967 savaşında işgal etmiş olduğu Filistin topraklarından çekilmesiyle bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasını öngörmekteydi.