Notes

Hikâyeyi özetleyerek başlayalım. 2 yıllık bir tartışma. İBB Meclisi―direnişi destekleyen ikiyüzlü CHP’nin de desteğini alıp―oybirliğiyle Taksim Meydanı ve bitişiğindeki Gezi Parkı’nı birleştirerek yayalaştırma kararı aldı. Evvela, mevcut dokuyla “bir biçimde” ilişkisi olanlar bundan rahatsız oldu. İkinci olarak parkın üstünde eski Topçu Kışlası’nın ihya edilerek AVM yapılacağı söylendi; böylece (seküler, muhafazakâr) anti-kapitalistlerin de itirazları yükselmeye başladı. 28 Mayıs gecesi parktaki ağaçlar sökülmeye başlanınca twitter üzerinden yapılan çağrıyla toplanan aktivistler―Sırrı Süreyya Önder başta olmak üzere―çalışmaları durdurdu. 29 Mayıs gecesi tekrar yıkım-engelleme mücadelesi yaşandı. Ve o gün Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın “Biz kararımızı verdik, ne yaparsanız yapın kararımızdan dönmeyeceğiz” sözü sürecin take-off noktasını oluşturdu.

Diyebiliriz ki, eylemlere katılan kitlenin tamamı esas motivasyonunu bu üstten konuşan dayatmacı dile reddiyeden alıyordu. Çatışma sürecinde polisin uyguladığı aşırı gaz kullanımı/şiddet ise kartopunu çığa çevirdi.

Taksim nedir?

Taksim İttihat Terakki’den beri seküler Türkiye’nin sembolü. Hücre evleri, eğlence mekanları o bölgedeydi. Aynı zamanda Peyami Safa’nın Fatih-Harbiye romanında anlattığı üzere muhafazakâr gençlerin ‘kompleksi’ydi. Ağır muhafazakâr ‘kuşatma’dan kurtulup nefes alma yeri olarak görülüyordu―ki halen böyle. Mesela oraya yapılması planlanan cami tartışmalarında isteyenlerin de karşı çıkanların da motivasyon unsuru Taksim’in hangi Türkiye’nin kontrolünde olacağıydı.

Yaşam tarzı endişesi

Seküler Türkiye, Taksim’e muhafazakâr iktidar tarafından yapılan her müdahalenin yaşam alanını kısıtladığına inanıyor. Bu, haklı çıkaracak bir icraat olmamakla birlikte; muhafazakâr iktidarın dikkate alması gereken bir endişe. Kabul edelim ya da etmeyelim Türkiye hızla büyük bir sosyolojik dönüşüm yaşıyor. Varılan konjonktürde müminler kimlikleriyle ve şeairleriyle kamusal alanda özgürce ‘görünür’ oldukları gibi; laik kitle de kendi yaşam tarzını tehdit altında hissetmeden yaşamak istiyor.

Bediüzzaman Bakara suresinin 256. ayetini yorumlarken 1934 yılında “hükümet[in] laik cumhuriyete dön[eceği]” (Şualar, 243) tespitinde bulunuyor. Ve bu yeni rejimin “dini dünyadan tefrik edip bîtarafane kalmak prensibi[yle] dinsizlere dinsizlikleri için ilişmediği gibi, dindarlara da dindarlıkları için ilişmemesi” (Tarihçe-i Hayat, s. 212) gerektiğini savunuyor.

Cumhuriyet tarihi boyunca bu prensip hep dindarlar aleyhine ihlal edildi. Son 10 yılda AK Parti’nin ve sivil partnerlerinin yürüttüğü büyük mücadele sonunda önemli ölçüde özgürlük alanı genişledi. Ve fakat ana dinamiğin ‘siyasi’ oluşu, karşıt siyasi dinamiklerde ‘cephe’ savunusu psikolojisini besledi. Tasfiye edilen eski rejimin kalıntılarının bu psikolojiyi körüklediği ise apaçık bir gerçek.

Diğer yandan son 10 yılda, özellikle entelektüel dindar kitle içinde ‘sekülerleşme’, ‘güce tapma’, ‘müteahhitleşme’, ‘yetim hakkı yeme’, ‘kültürel erezyon’ vb. endişelerle ‘iktidara’ muhalif bir damar büyüdü.

Her iki kesimdeki endişelerin doğruluğu/haklılığı tartışılır elbette ama bugün önümüzde duran ve ‘Taksim’i anlamamıza yarayacak olan olgu bu.

Twitter

Cumhuriyet tarihi boyunca ilk kez bu boyutta bir direniş hareketine şahit oluyoruz. Ve Konvansiyonel medya bunu ne başlarken ne de büyürken gördü. Peki, sosyolojisi bu kadar birbirinden farklı kitleleri kim, nasıl örgütledi; daha da önemlisi bütün bu ezaya rağmen on binlerce insan alandan neden ayrılmadı?

Herkesin bildiği üzere sürecin başından sonuna bütün networkünü twitter sağladı; özgürlük kavramının tam anlamıyla karşılığı olan yeni medya mecrası, twitter. Twitterı sadece bir iletişim mecrası olarak görmek yeterli değildir, aynı zamanda bir bilinç inşası da sağlar. Özgürleştirir. (28 Şubat sürecinde bu imkânın olmamasına hayıflanıyorum!)

Mesela 31 Mayıs günü 550 bin kişi, 4 milyona yakın tivit attı ve dünya TT listesindeki ilk 10 etiketten 8’i Türkiye’ye aitti. Bu bize şunu gösteriyor: Sosyal medyanın henüz icat edilmemiş olduğu eski siyasi düzende―haklı olarak―‘Demokrasi sandıkta tecelli eder”di. Fakat artık demokrasi zamandan ve mekândan bağımsız, anlık olarak tecelli ediyor. Bu, yönetme biçimini de değişime zorlayan bir olgu. Yani iktidar, ben aldığım oyla hükümet oldum, istediğim icraatı yaparım, seçimde hesap veririm anlayışını sürdüremez. Artık hesap, gününde soruluyor! Cebirle değil, ikna ile icra-i faaliyet etmek zamanı.

Gezi parkına dönecek olursak…

İstanbul’un işgal altındaki bütün meydanları gibi burasının da daha estetik ve kullanılır bir hale getirilmesi elbette gerekir. Bu yapılırken tarihsel, çevresel ve toplumsal gerekler mutlaka dikkate alınmalıdır. AVM inadından vazgeçilmeli, yeşil alan korunmalı “İstanbul ruhu”na uygun bir imar gerçekleştirilmelidir.

Aslında daha ileri bir adım atılarak, devlet zoruyla gaspedilen o toprakların gerçek sahibi gayr-i Müslimlerle helalleşilmelidir. Belki de bütün bu başımıza gelenler bu haramzadeliktendir, ne dersiniz?