Notes

Anlatımda Bakış Açısı
1-) Kahraman Bakış Açısı : Hikaye veya romanlardaki olaylar, eserdeki kahramanlardan birinin bakış açısıyla anlatılıyorsa birinci kişi (ben-biz) ağzından anlatım söz konusudur.

2-) Gözlemci Bakış Açısı : Gözlemci kişinin (o) bakış açısıyla yapılan anlatımda anlatıcı , gördüklerini anlatan bir şahit konumundadır. Bu yöntemde anlatıcı, öykü kahramanından daha az şey bilir. Anlatıcı, hikayedeki kişilerin aklından geçenleri bilmez, nesnel bir tavır takınır. Olan bitenler okuyucuya kamera sessizliğiyle aktarır.

3-) İlahi Bakış Açısı : Anlatıcı hikayelerde her şeyi biliyor, zaman ve mekan engeli tanımadan her şeyi görüyorsa hakim/tanrısal bakış açısı söz konusudur.Hakim bakış açısı olan anlatıcı, hikayelerde kahramanların psikolojik hallerini, akıllarından geçirdiklerini bil. Okura anlattığı yerin özellikleri ayrıntılı bilgi verebilir. Anlatım, üçüncü kişi "o" ile yapılır.

Coşku ve Heyecana Bağlı Anlatım
İnsan duygu, düşünce ve hayallerini söz, yazı, resim gibi değişik yollarla ifade eder. Bu ifadeyi bazen anlatma, bazen gösterme, bazen de coşkuyla dile getirme şeklinde yapar. Bu anlatımlarda coşkuyla dile getirme insan hayatında önemli bir yer tutar. Çünkü insanın heyecanlarını ve coşkularını ifade etmek için düzenlenen metinlerde daha çok, coşku ve heyecana bağlı anlatım kullanılır.Coşku ve heyecana bağlı (lirik) anlatım, üzüntü, sevinç, heyecan, taşkınlık gibi temaların coşkulu bir şekilde ifade edilmesidir. Coşku ve heyecana bağlı anlatım daha çok şiirde kullanılmıştır.

Coşku (Lirik) ve Heyecana Bağlı Metinlerin Ortak Özellikleri
Daha çok, şiir ve hitabet (söylev)’de kullanılır.
Sözcükler daha çok yan ve mecaz anlamda kullanılır.
Duygu, coşku ve heyecanların ifade edilmesi esastır.
Dil, daha çok, heyecana bağlı işlevde ve şiirsel işlevde kullanılır.
İmgelerden, söz sanatlarından ve ahenk unsurlarından yararlanılır.
Kişi, zaman, mekân, olay ve olay örgüsü gibi öğelere pek yer verilmez.
Okuyucuyu heyecanlandırmak, hüzünlendirmek, sevindirmek, coşturmak amacıyla düzenlenir.























Destansı Anlatım

Destansı anlatım özelliği “destan” türündeki metinlerden türemiş bir anlatım türüdür.Destansı anlatımın özellikleri şunlardır:
1. Destansı anlatımda tarihî olaylar veya kişiler okuyucuda heyecan, coşku bırakacak şekilde ele alınır.
2. Siz de biliyorsunuz ki destanların en önemli özelliği içerisinde mutlaka olağanüstülükler taşımasıydı. İşte destansı anlatımın da en önemli özelliği metinde olağanüstülüklere yer veriyor olmasıdır.
3. Destansı anlatımda, diğer anlatım türlerinde olduğu gibi bir durağanlık yoktur. Sürekli hareket ve dinamizm vardır. Çünkü sürekli bir olay vardır.
4. Destansı anlatımın en mühim özelliklerinden bir tanesi de okuyucudaki kahramanlık, yiğitlik duygularını harekete geçiriyor olmasıdır. Ayrıca insanın tüylerini diken diken yapar.
5. Destansı anlatımda coşku ve heyecan vardır. Coşku ve heyecana bağlı anlatımla yani lirik anlatımla aralarındaki en temel fark olaylardaki kahraman farkıdır. Lirik anlatım “ben” etrafında döner. Destansı anlatımda ise “biz” vardır. Metnin hareket noktası “biz”dir. Çünkü topluluk olma, sınıf olma bilinci vardır.
6. Bir metnin tamamında destansı anlatım kullanılmayabilir. Metnin sadece bir bölümünde kullanılabilir.
7. Destansı anlatım günümüzde en belirgin şekilde “yapma destanlarda" kullanılır.

*Mehmet Akif Ersoy’un Çanakkale Savaşı’nı anlattığı Çanakkale Şehitlerine isimli şiiri destansı anlatımın müthiş bir örneğidir.

Emredici Anlatım

Emredici anlatım, adından da anlaşılacağı gibi “emir” duygusu içeren metinlerde kullanılan bir anlatım türüdür. Emredici anlatımın özelliklerini şöyle listeleyebiliriz:

- Emredici anlatım türü daha çok emir, yönlendirme, isteme, telkin etme gibi duyguları içeren metinlerde kullanılan anlatım türüdür.

- Dil, alıcıyı harekete geçirme işlevinde kullanılır. Çünkü karşıdaki kişiye yapıp yapmayacağı bir emir verilir.

- Genelde toplumsal kuralları anlatan metinlerde, öğretici yönü ağır basan şiirlerde kullanılan bir anlatım türüdür.

- Emredici anlatım içeren cümleler genelde fiil cümleleridir. Yani yüklemler fiil kökenlidir; fiiller emir kipiyle çekimlenir (dur, vur, at, kır, sev, git, gel gibi).

- Osmanlı’da padişah buyruklarını halka ileten, günümüzde de kurumlara devlet tarafından uyulması gereken kuralların yazılarak gönderildiği genelgeler birer emredici anlatım örneğidir. Ayrıca ülkenin tüm hukuk kuralları da birer emredici anlatım örneğidir.Örneğin;

I. Temel hak ve hürriyetlerin niteliği
MADDE 12- Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir.

“Veysel der kafanı nafile yorma
Dünya fani değil çöküp oturma
Adım at ileri avara durma
Yoldaş ol refaha kavuşanlara”