Notes

Batı modern toplumunu yaratan sanayileşme, demokratikleşme ve sekülerleşme süreçlerini evrensel, kaçınılmaz ve geri döndürülemez olarak tasavvur etti. ABD'nin Soğuk Savaş hegemonik rekabetindeki jeopolitik kaygıları tarafından büyük ölçüde koşullandırılan bu teori, modernitenin temsilcisi olarak Batı'nın, özellikle de ABD'nin, modernleşme yolculuğunda Batılı olmayan toplumlara rehberlik edeceğini ileri sürdü aynı zamanda dünyanın farklı yerlerinde“ kalkınma ”adına dışarıdan müdahaleyi haklı çıkarmaya çalıştılar Türkiye bir zamanlar “modernizasyoncuların sevgilisi” olmasına rağmen (Kubicek, 2013: 68), Türkiye'nin modernleşme teorisinin temel hipotezlerinin doğrulanması açısından biçimlendirici yıllarındaki önemi büyük ölçüde ihmal edilen bir konu olarak kalmıştır. Walt Rostow, Dankwart Rustow, Daniel Lerner, Bernard Lewis ve Shmuel Eisenstadt. tüm bu isimlerin Türkiye'deki modernleşmenin başlangıcı, Kemalist deneyimin doğası ve temel özellikleri, toplumsal değişimde elitlerin rolü, laiklik gibi bazı kritik soruları mutlaka ele aldıkları görülmektedir.
Modernleşme teorisi, Amerikan siyasi elitlerinin ve entelektüellerinin savaş sonrası uluslararası ortama verdiği tepkiydi.
Dekolonizasyon sonrası kurulan devletleri modernleşme teorisi altında ABD kendi yanına çekmek, komünizmden korumak istiyor.
Bu sosyal bilimciler çabalarını hem Amerikan ulusuna bir vatanseverlik görevi hem de gelişmekte olan uluslara karşı "asil bir yükümlülük" olarak gördüler. Gelişme, teknolojide, askeri ve bürokratik kurumlarda ve politik ve sosyal yapıdaki ilerleme ile tanımlandığı için (Gilman, 2003: 3) Batı deneyimi, sosyal değişimin nasıl meydana geldiği konusunda da referans noktası oluşturmaktadır
Modernite, "kentleşme, yaygın okuryazarlık, yüksek derecede cansız güç kullanımı, kişi başına düşen gelirin artması, halkın siyasi işlere yaygın katılımı ve bireyin çevresindeki giderek artan rasyonel ve seküler yönelimi" ile karakterize edilir.
Talcott Parsons'ın yapısal işlevselciliği ile modernleşme teorisyenleri, modernleşmenin toplumsal dönüşümün birbiriyle ilişkili, karşılıklı olarak güçlendirici üç süreci olarak ekonomik, sosyal ve politik kalkınmadan oluştuğunu düşündüler.
"Ekonomik gelişme" sanayileşme, makineleşme, kentleşme anlamına gelirken, "toplumsal gelişme" geleneksel ve dini inanç sistemlerinin etkisinin kademeli olarak ortadan kaldırılması ve bunların yerini mantık ve bilimin egemenliğine sekülerleşme süreciyle geçmesi anlamına geliyordu. “Siyasi gelişme”, etkin karar alma mekanizmalarına sahip merkezi devlet yapılarının oluşmasını ve vatandaşların siyasal yaşama artan katılımıyla demokratikleşmeyi gerektiriyordu
Sonuç olarak, modernleşme teorisyenleri, Batılı olmayan toplumların benimseyeceği bir "toplumsal dönüşüm modeli" öne sürdüler
=sanayileşme,sekülerleşme,demokratikleşme.
Rostow's five stages: “the traditional society”, “the preconditions for take-off”, “the take-off”, “the drive to maturity” and “the age of high mass consumption”.
Lerner's phase model.
----
Neomodernizasyon= çoklu modernite, dependency, dünya sistemi...
2. Türkiye Neden Modernleşmenin Sevgilisi Oldu?
Truman Doktrini'nde dile getirilen jeopolitik endişeler, Amerikan politika yapıcılarını, Sovyet etkisinin bu “istikrarsız uluslar” üzerinde herhangi bir potansiyel yayılmasını önlemek için Türkiye ve Yunanistan'a yardım etmeye motive etti (Shah, 2011: 13) . Buna ek olarak Türkiye coğrafi, tarihsel ve kültürel olarak Ortadoğu'nun bir parçasıydı ve Citino'nun (2008: 586) belirttiği gibi Türkiye, Soğuk Savaş'ın başlarında Amerikalıların Orta Doğu haritasının merkezindeydi.
İkinci neden, Batılı olmayan bir toplumun modernleşmesinin erken ve başarılı bir örneği olarak görülen Türk modernleşme deneyiminin, modernizasyonistlerin teorik iddialarını desteklemek için ampirik kanıtlar sunabilmesiydi
Son olarak, modernleşme teorisi ile Kemalizm arasındaki ideolojik uyum -modern Türkiye'nin temelini oluşturan fikir ve politikalar- Türkiye'yi modernleşme teorisyenleri için önemli kılan bir diğer faktördü. Siyasi açıdan güçlü, ekonomik açıdan müreffeh, sosyal açıdan istikrarlı olabilmek için, “yeni Türkiye” moderniteye giden yolculuğunda Batı modelini takip etmek zorundaydı. Radikal laiklik ve kapitalizmin oluşumu.
------

3. Modernizasyonistlerin Eserlerinde Türkiye Örneği
3.1. Türkiye'de Modernleşmenin Başlangıcı(Walt Rustow-The Stages of Economic Growth)
RUSTOW
Erken cumhuriyet dönemindeki Kemalist reformları takdir ederken, modernizasyoncular Osmanlı mirasının Türk modernleşmesi açısından öneminin de farkındaydı. Rustow, Türkiye'deki kalkış aşamasının 1930'ların ortalarında sanayileşme önlemlerinin başlatılmasının ardından 1937'de başladığını belirtti. Ayrıca, tarımsal gelir ve üretkenlikteki hızlı artışta gözlemlenen dikkate değer bir ivmeye atıfta bulunarak 1950'lerde Demokrat Parti iktidarını övdü.1971'de yayınlanan Politics and the Stages of Growth'ta ekonomik modernleşmedeki iç ve dış politik faktörlere daha fazla önem verdi. Bu kitapta Osmanlı geçmişine de atıfta bulundu; Kalkış ön koşullarının, Batı'nın çok verimli askeri makinesi ile aciz Osmanlı ordusu arasındaki boşluğu kapatmak amacıyla 18. yüzyılın sonlarında III.Selim'in siyasi reformlarıyla nasıl başladığını açıklayan bir metindi.(savunma modernleşmesi).Örneğin, 1908 ile 1928 arasındaki 20 yıllık dönemi modernite için siyasi "kalkış" aşaması olarak tanımladı.
LEWIS (The Emergence of Modern Turkey)
Bernard Lewis, Kemalist modernleşmenin iki asırlık Osmanlı-Türk modernleşmesinin mantıksal bir sonucu olduğunu da düşünüyor. MAHMUD VE SELİM EVKAF DEVRİMİ TANZİMAT DEVRİMİ JÖN TÜRK DEVRİMİNİ ELE ALMIŞ.
EISENSTADT
Devrimler ve devrim sonrası rejimler üzerine karşılaştırmalı tarihsel sosyolojik araştırmalarında klasik veya gerçek devrimin bir örneği olarak Türk devrimini (veya birbirinin yerine kullandığı şekliyle Kemalist devrimini) inceledi. Ona göre Osmanlı İmparatorluğu 19'lu yıllarda gerçekten bir imparatorluk karakteri kazanmıştır. inci devletin emperyal karakterinin nihayetinde asırlık ataerkilliğine egemen olabileceği modernize reformların bir sonucu olarak. İşte bu tarihsel arka plan Kemalist devrimin potansiyelini ve ardından devrim sonrası kurumsallaşmasını artırdı.

Genel anlamda Osmanlı mirasının erken cumhuriyet dönemi üzerindeki etkisinin kapsamının tartışmalı bir konu olduğu sonucuna varmak mümkündür. Bununla birlikte, Osmanlı mirasının Kemalist modernleşme açısından önemli olduğuna şüphe yoktur ve Kemalist reformlar, Türk modernleşmesinde "belirleyici bir ana" atıfta bulunur.
3.2. Modernleşmede Elitlerin Rolü
Eisenstadt'ın modernleşme sürecindeki seçkinlerin ("karizmatik gruplar veya kişilikler") rolünü analiz etmeye yöneltti.
Kemalist modernleşme, toplumsal değişimin hızını otoriter bir şekilde “devlet yolları” (bürokratik-askeri elitler) ile hızlandırarak Batılı ülkelere yetişmeye çalıştı.
Politik otoriterlik, böylece politik gelişimin ilk aşamalarında geçici bir fenomen olarak meşrulaştırıldı. Lerner (1958a) tipik olarak bu anlayışı yansıtır. siyasi gelişmenin nihai hedefi olarak demokrasi, belirli bir gelişme düzeyi elde edilene kadar ertelenebilirdi.
Türkiye'yi “kendi kendini yöneten ve hızlı batılılaşmanın” bir örneği olarak gördü ve ileri görüşlü bir lider olarak Atatürk'ten söz etti. Ayrıca onu “Batılıların en büyüğü ve en acıması” olarak tanımladı ve yönetimi için “hayırsever diktatörlük” terimini kullandı (Rustow, 1956
Diğer modernleşme teorisyenleri gibi Lewis, Mustafa Kemal'in bir diktatör olduğunu, ancak aynı terimin kullanıldığı diğer liderlerden oldukça farklı olduğunu kabul etti. Diktatörlüğü, polis gözetimi ve devlet terörü içermiyordu. Güç kullanımı, devrim niteliğinde değişiklikler yapma ve sürdürme amacı ve aşamasıyla sınırlıydı. İktidarı ve Türk halkının bu rejim altındaki siyasi olgunlaşması sayesinde partisi 1950'de özgür ve barışçıl seçimlerle eşi görülmemiş bir şekilde siyasi iktidardan vazgeçti
3.3 Ordunun Rolü
Yapısal işlevselliği nedeniyle, modernleşme teorisi her zaman değişim hızı ile sosyal istikrar arasında bir denge bulma taraftarı olmuştur. Lerner ve Robinson'a göre (1960: 39-42), Türkiye'deki askeri darbe, "artan hayal kırıklığı devrimi" nin sonucu olarak artan siyasi istikrarsızlığa bir yanıttı.
Türk ordusu modernizasyona iki şekilde hizmet edecektir. Birincisi, ülkeyi yeniden istikrara kavuşturacak ve modernizasyonu normal seyrine sokacaktır. İkincisi, Türkiye'deki ordu, kırsal kesimden askere alınmış askerleri modern fikirlerle aşılayabilir ve onlara yeni bilgiler sağlayabilir.
3.4. Müslüman Çoğunluk Toplumunda Laiklik
Eisenstadt, Türk modernleşicilerinin (Kemalistler) merkezi siyasi ve sembolik düzeylerde İslami geleneği tamamen reddettikleri için Türkiye örneğinin Müslüman dünyasında çok farklı bir örnek olduğunu düşünüyordu.
3.5. Dış yardım
3.6 Örnek olarak tr modernlşms
Muhtemelen onun örnek niteliğindeki karakteri hakkında. Sözde Türk modelinin tarihsel kökenleri esas olarak bu argümandan kaynaklanmaktadır. Görüldüğü gibi, ABD'nin jeopolitik kaygılarının tetiklediği batılı olmayan ülkelere artan akademik ilgi, sahadaki teorik iddiaları desteklemek için ampirik kanıt ihtiyacı ve Kemalizm ile ideolojik uyum, Türk modernleşmesini modernleşme teorisi için önemli bir örnek haline getirdi. Modernleşmeciler Türk deneyimini takdir ettiler ve genel olarak Kemalist reformların net sonucunun bir başarı. Türkiye'nin modern bir toplum haline gelmek için hâlâ uzun bir yolu olduğu doğruydu, ancak ihtiyaç duyduğu kurumları kurabilirdi.Kısaca Müslümanların çoğunlukta olduğu bir ülke olarak Türkiye, modernite ile gelenek arasındaki çatışmada kesinlikle sağ taraftaydı. Bu nedenle, Türkiye için umutlar çok iyiydi ve radikal laikliği içeren başarılı reformları diğer Müslüman ülkelere de ilham verebilir.
Sonuç
Modernleşme teorisi, Soğuk Savaş'ın ilk yıllarında ABD'nin çıkarları tarafından şekillendirilen siyasi olarak motive edilmiş bir entelektüel yaratımdı. Bu dönemde gelişme siyasi bir mesele haline getirildi ve Amerikan akademisi Üçüncü Dünya ülkeleri için Batı deneyimine dayalı belirli bir gelişme modeli sağladı. Modernizasyonu evrensel, geri çevrilemez ve kaçınılmaz bir süreç olarak tanımlayan bu modelin temel bileşenleri endüstriyel kapitalizm, sekülerleşme ve liberal demokrasi idi. Diğer bir deyişle, çoğu bağımsızlığını yeni kazanan Üçüncü Dünya ülkelerine siyasi bir davet. Komünist Rusya ve müttefiklerinin aksine demokratik ve
müreffeh olan ABD'nin yanında yer almaya çağrıldılar.