Notes

[00:31, 04.01.2021] Hakkı Mau: TBK. m.39’da irade bozukluğunun giderilmesi için belirli hallerde ve belirli bir süre için geçerli olan bir takım hükümler bulunur.Kanun koyucu der ki yanılma,korkutma veya aldatma sonucu sözleşme yapan taraf yanılma,aldatma veya korkutmanın etkisinin ortadan kalktığı andan itibaren 1 yıl süre ile iptal hakkına sahiptir.Dikkat edilmelidir ki kanun koyucu sözleşmenin yapıldığı andan itibaren geçerli olan bir süre kısıtlaması,bir ‘çerçeve’ süre koymamıştır ve burada takdiri hakime bırakmıştır.Bunun sebebi ise kişinin aldatıldığını veya yanıldığını daha sonradan fark edebilecek olması olabilir.Ya da sözleşme yapan kişi silah zoruyla veya tehdit zoruyla bu sözleşmeyi yapması sağlanmış ve artık o tehditin varlığı söz konusu olmayabilir.Örneğin bir arsanız var ve hasımlarınız bu arsayı silah zoruyla size sattırdılar.Siz bu korku ile gidip iptal başvurusu yapamayabilirsiniz.Hala süren bir tehdit söz konusu olabilir.Veya bir saat aldınız ancak bunun çakma bir saat olduğunu bilmiyordunuz ve sözleşmeyi gerçekleştirdiniz.Saati bir süre kullandıktan sonra satmaya karar verdiniz ve bir uzmana götürüp saatin durumunu öğrenmek istediniz ve sahte olduğunu öğrendiniz.Bu ve bunun gibi durumlar için kanun koyucu burada açık bir kapı bırakmıştır ki bence çok doğru bir karar.Hakimin takdir yetkisi buradaki belirleyici etmen olacaktır.
[00:31, 04.01.2021] Hakkı Mau: TBK. m.28’de ise aşırı yararlanmanın önüne geçmek için belirli hükümler bulunur.Aşırı yararlanmanın ortaya çıkması için kanunda belirtildiği gibi edimler arası oransızlık bulunması ve bu oransızlık zarar görenin zor durumda kalmasından veya düşüncesizliğinden ya da deneyimsizliğinden yararlanılmak suretiyle gerçekleştirilmiş olması gerekmektedir.Zarar gören bu koşullara bağlı olarak ya sözleşmeye bağlı olmadığını diğer tarafa bildirerek edimi geri almalı ya da edimler arası orantısızlığı taraflar arası anlaşıp gidermelidir.Bu hakların kullanım süreleri ise zarar görenin düşüncesizlik veya deneyimsizliğini öğrendiği; zor durumda kalmada ise, bu durumun ortadan kalktığı tarihten başlayarak bir yıl ve her hâlde sözleşmenin kurulduğu tarihten başlayarak beş yıl içinde kullanabilir.Zor durumda kalma veya düşüncesizlik örneği vermek gerekirse:kişi ailesinden ayrı yaşamaktadır ve ailesi vefat ettikten sonra ona kalan mirasta bulunan arsayı satmak ister.Ancak taşınmazın değeri hakkında bir fikri yoktur ve taşınmazı ederinin 2 katı aşağısına satmak üzere köy muhtarıyla anlaşmak ister.Muhtar taşınmazın ederinin farkında olup kişinin deneyimsizliğinden faydalanıp kabul eder ve sözleşme gerçekleşir.Burada aşırı yararlanmadan söz edebiliriz.Kişi arsanın gerçek değerini öğrendiği ve muhtarın kendisinden aşırı yararlandığını fark ettiği andan itibaren 1 yıl süre ile iptal hakkına veya edimler arası orantısızlığı giderme hakkına başvurabilir.Ancak burada m.39’dan farklı olarak her halde sözleşmenin kurulduğu andan itibaren 5 yıl içerisinde kullanma zorunluluğu getirilmiştir.Bu çerçeve sürenin koyulma sebebi ise kişinin düşüncesizlik veya deneyimsizliğinin m.39’da olduğu gibi başkasının sorumluluğunda değil de kendi sorumluluğunda olduğu içindir.Yanılma veya korkutma gibi durumlar başkaları tarafından sizin bilginiz veya durumunuz dahili dışında gerçekleştiği için kısıtlayıcı süreye başvurulmaz ancak bir arsa satıyorsanız ve bu arsanın gerçek fiyatını 5 sene içerisinde hala öğrenememişseniz bu kişinin kendi sorumluluğu içerisindedir.Zor durumda kalmada ise zor durumda kalan kişi sözleşmeyi yaptıktan sonra mağdur olduğunu bildiği ve hissetiği halde hala iptal yoluna veya edimler arası orantısızlığı giderme adına bir adım atmıyor ise kanun koyucu buna karışmaz ve kişinin kendi sorumluluğuna bırakır.