Notes

Karabibik, Nabizâde Nâzım'ın 1890'da yayınladığı gerçekçi köy romanıdır.

İlk Türkçe köy romanı olarak kabul edildiği için Türk edebiyatında önemli bir yeri vardır. Beş bölümden oluşan eser, roman değil, uzun öykü ya da roman denemesiolarak da sınıflandırılabilir.

Eser, Antalya'nın bir köyünde yaşayan Karabibik adlı köylünün yaşam mücadelesini konu edinir. Son dönem Osmanlı köylüsünün içinde bulunduğu sefalet, cehalet ve kültürel yozlaşma da anlatılmaktadır. Sade, açık ve anlaşılır bir dille kaleme alınmıştır. Karakterler, Kaş ağzının dil özellikleri ile konuşturulur. Romanın etkileri Talip Apaydın’dan Kemal Tahir'e kadar köyü ele alan pek çok romancıda görülür.
Yazılış süreci
Yazar, eseri Beymelek'te yüzbaşı olarak kaldığı dönemde kaleme almıştır. Kendisi 1889 yılında Antalya’nın Kaş ilçesinin topoğrafyasını çıkarmak üzere bölgede görevlendirilmiş ve altı ay görev yapmıştır. Eseri yazmadan önce Antalya'nın köylerine gidip çevre, kişiler ve kişilerin konuşmaları hakkında bilgi sahibi olmak için araştırmalar yapmış, eserde kahramanları kendi düşünceleri ve yerel dilleriyle konuşturmaya çalışmıştır.
Eserin önsözü
Nabizade’nin eserin kısa önsözünde edebi gayesini ve özellikle etkilendiği akımları belirtmiştir. İlk cümlede Nabizade bu eserin realist bir eser olduğunu söyler ve devamında realist-natüralist yazarlara örnekler verir, önsözün geri kalan kısmında Karabibik’ten bahseder.Yer olarak Anadolu köyünü seçmesinin sebebini, o aleme yabancı olanlara tanıtmak olarak açıklar. Son sözlerinde Nabizade, romanının realizmle bağdaştığı yönleri kendisi belirtir. Türk edebiyatına katkıda bulunduğunun farkındadır ve realizmi açıkladığı kısa mukaddimesini "her tarafta ahalimizin lisanı tedkik ve cem’ ve telfik olunmalıdır." dileği ile bitirir.

Yazar, önsözde eseri hakkında - sadeleştirilmiş Türkçesi ile- aşağıdaki açıklamayı yapmıştır:

“ Bu romanın geçeceği yeri Anadolu köylerinden seçmeme gelince köylülük ve çiftçilikten uzaksınız, oraları için düşüncelerinize bir kapı açmağa çalıştım. Romanın geçtiği yerlerde, halkımızın işleri, geçimleri üzerinde bilgiler bulacaksınız dillerine de yabancı kalmayacaksınız '
Beymelek beldesi ve Karabibik
Günümüzde Antalya’nın Demre ilçesine bağlı bir belde olan Beymelek’te, Mayıs-Haziran aylarında düzenlenen "Karabibik Şenliği" adını Karabibik'ten alır[3] Beldedeki kültür merkezi "Karabibik Kültür Merkezi" adını taşır. Roman, Antalya Devlet Tiyatrosu'ndan Hüseyin Erdoğan tarafından aynı adla oyunlaştırılarak 2013 yılında 18. Karabibik Şenlikleri kapsamında Beymelek halkı tarafından sahnelenmiştir.[4][5]

Yazarın romanı yazarken kaldığı taş ev, restore edilerek Karabibik Evi adıyla turistik konaklama tesisine dönüştürülmüştür.
Romanın konusu Antalya ili Demre ilçesinin köylerinden Beymelek ve bir Hristiyan köyü olan Temre'de (bugünkü Demre ilçesi) geçer. Vaka zamanı 1889; anlatma zamanı 1891 yılıdır.

Roman kahramanı Karabibik, eşini tifo hastalığından kaybetmiştir, kızı Huri ile birlikte Beymelek köyünde yaşamaktadır. Askerlik görevi yerine verilen parayı ödemek için babasından kalan on iki dönümlük tarlanın dört dönümünü komşusuna satmıştır; kalan sekiz dönümlük kısmı Yosturoğlu'na kaptırmamak için direnmektedir. Elinde kalan bu tarlayı sürmek için her yıl Koca İmam'ın öküzlerini kiralayan Karabibik, kızı Huri'yi koca İmam'ın kayınçosu Sarı İsmail'e vererek öküzleri bedava kullanma hayalini kurar.

Sarı ismail'in başka bir kızla evleneceğini öğrenince, Temre köyündeki Rum bakkal Yani'den faizle borç alarak bir çift öküz satın alır. Tarlasını sürer. Yosturoğlu Karabibik'in kızı Huri'yi yeğeni Hüseyin'e ister. Karabibik mutludur. Bir süre sonra hastalanır, ancak kızının mürüvvetini gördüğü için huzurludur.