Notes

Tohumlar vs Pelet Yem

Evcil kuş sahipleri veteriner hekimlere veya işini güzel yapan büyük petshop’lara gittiklerinde genellikle pelet yemlerin, diyetin ana kısmı olduğunu ve tohumlardan daha besleyici olduğu konusunda bilgilendirilirler. Peki bu fark neden kaynaklanır, gerçek fark nedir?

Pelet yemler; tek bir ünite halinde paketlenmiş, dengeli bir besin oranına sahip olacak şekilde oluşturulur. Bu besin oranları; tavuklar, muhabbet kuşları ve sultan papağanları dahil olmak üzere kuşlarda yapılan araştırmalara dayanmaktadır. Evcil papağanların günlük beslenme gereksinimleri hakkında hala çok şey öğrenmemiz gerekiyor. Elimizdeki veriler ile şu anlık detaylı günlük besin ihtiyacını tam olarak hesaplayamıyoruz. Ancak pelet yemlerin tohumlardan çok daha iyi bir besin dengesi sağladığını kesin olarak biliyoruz.

Tipik olarak evcil kuş diyetlerinde bulunan tohum karışımları, çeşitli vitaminler ve mineraller açısından dengesizdir. Hem eksiklikler hem de fazlalıklar, bir kuş tek yönlü beslendiğinde ortaya çıkar. Kuşlarınız diyetlerine uygun olmayan miktarlarda ve oranlarda tohumlar ile beslenirlerse uzun ve orta vadede sağlık sorunları çıkması olasıdır.

Pelet yemler ve tohumlar besin değerleri düzeyinde karşılaştırılırken araştırmacılar ve avian vet’ler birkaç temel fark tespit ettiler. Aşağıda tohum bazlı diyetlerde ortaya çıkan dengesiz besinlerin bir listesi, bu besinlerin kuşlarımız için ne kadar önemli olduğu ve bu besinleri yeterince alamayan kuşların karşılaştıkları sorunlar yer almaktadır.

Tohum Bazlı Diyetlerin Eksiklikleri:

Kalsiyum ve Fosfor

Pelet yemler her tanesinde dengeli beslenme sunmak amacıyla oluşturulur.
Tohumlar kalsiyum açısından yetersizdir ve genellikle kalsiyum / fosfor oranları yetersizdir. Kalsiyum özellikle üreme ve yumurtlamadaki hayati rolü nedeniyle kuşlarda en çok tartışılan minerallerden biridir. Bir yumurtanın kabuğunu oluşturmak için kalsiyum gereklidir. Ancak bu mineraller vücuttaki kemik sağlığı, sinir sistemi işleyişi ve kas sağlığı için de gereklidir. Bu eksiklikler; yumurta kabuklarının oluşmamasına veya gerekli sertlikte oluşmamasına, kemik gelişiminde bozulmaya, dişi kuşlarda uterus kasılması sonucunda yumurta sıkışmasına ve nöbetler gibi nörolojik sorunlara neden olabilir.

Fosfor, kalsiyum ile bağlantılı bir mineraldir. Kalsiyumun fosfora oranı önemlidir ve yaklaşık 2 birim kalsiyum ila 1 birim fosfor olmalıdır. “Kalsiyum / Fosfor oranı eşittir 2” olmalı diyebiliriz. Tohumlar genellikle bu oran konusunda dengesizdir, daha düşük miktarda kalsiyum ve daha yüksek miktarda fosfor içerir. Fosfor eksiklikleri veya kalsiyum / fosfor oranındaki dengesizlikler zayıflık, raşitizm ve ince kabuklu yumurtalara neden olabilir. Aşırı miktarda fosfor, kalsiyumun bağırsaktaki emilimini engelleyebilir ve bu durum “sekonder hiperparatiroidizm” olarak bilinen bir durumu tetikleyebilir. Herhangi bir evcil kuş, tohum bazlı bir diyetle beslendiğinde bu minerallerde dengesizlikler yaşayabilse de özellikle genç Jako papağanı bireyleri nöbet geçirmeye ve zayıf kemik gelişimine neden olabilen kalsiyum eksiklikleriyle tanınırlar.

Sodyum

Sodyum, hücrelerin birbirleri arasında iletişim kurmalarına yarayan iletişim sinyalleri ve sinir hücrelerinin birbirleri arasında iletişim kurması için önemli bir elementtir. Tohumlar bunu yeterli miktarda sağlayamayabilir. Bu da yumurta üretilmemesine ve yavrularda gelişim geriliğine neden olabilir.

Çinko

Çinko, birçok farklı enzim için bir yardımcı faktör görevi görür. Büyüme, üreme ve doku iyileşmesi için önemlidir. Tohumlarda bulunan düşük çinko seviyeleri; yavaş büyümeye, şekilsiz kemik gelişimine, ayakların ve cildin pullanmasına neden olur. Çinko eksikliği ayrıca zayıf tüylenmeye neden olabilir. Tüy sorunu yaşayan kuşlar için çinko takviyeleri genelde işe yarar. (Ayhan Otçuoğlu da daha önce tüy sorunları için çinkonun faydasından bahsetmişti ve forumda da tartışılmıştı. Avian vet’ler de bu çinko olayını onaylıyorlar.)

Demir

Demirin önemi hücresel solunumla ilgilidir. Demir; bir tür protein olan ve “Hemoglobin” olarak bilinen, hücrelere oksijen taşıyan bu alyuvar parçası ile kompleks oluşturur. Vücuttaki oksijenin dokulara taşınmasına yardımcı olur. Yalnızca tohum içeren diyetler bu mineral bakımından fakirdir ve demir eksikliği anemiye neden olabilir.

Lizin ve Metiyonin

Kuşlar tohum yemekten zevk alabilir ancak yalnızca tohum içeren bir diyet sağlık sorunlarına neden olabilir.
Lizin ve Metiyonin’in ikisi de aminoasittir ve yaşam için gerekli olan yaklaşık 20 amino asitten sadece ikisidir. Proteinlerin vücutta çok çeşitli işlevleri vardır. Reaksiyonları hızlandırmak etmek için enzim görevi görürler. Hem lizin hem de metiyonin yapısal özelliklere sahiptir. Vücuttaki kas ve kolajen bölümlerinde bolca bulunurlar. Hücrelerin hem içinde hem de dışında bileşiklerin taşınması görevi görürler. Her ikisi aminoasit de hem bağışıklık sistemine hem de kanın pıhtılaşmasına yardımcı olmak için kan dolaşımında işlev görür. Faydaları uzayıp gidebilir. Lizin-metiyonin eksiklikleri tohum bazlı diyetlerde yaygındır ve kuşlarda karaciğer hastalığı ile ilişkilendirilmiştir.

A Vitamini

A vitamini; görme duyusunu, bağışıklık sistemini, cildi, solunum yolunu, üreme sistemini, böbrekleri ve glandüler dokuları kapsayan hücrelerde önemli bir işleve sahip olan yağda çözünen bir vitamindir. A vitamini eksikliği tohum diyetlerinde çok yaygındır ve dokuların yüzeysel epitel hücrelerinde değişikliklere neden olabilir. Ayrıca sinüs enfeksiyonları, böbrek bozuklukları, yumurtaların boş olması ve kuluçka kabiliyetinin azalması gibi çeşitli sorunlara neden olabilir.

B Vitamini

Birçok B vitamini vardır ancak tohumlarda genellikle eksik olan sadece birkaç tane B vitamini vardır.

B2 vitamini ayrıca “riboflavin” olarak da bilinir. Karbonhidrat metabolizması için de önemlidir. Gelişme sürecindeki papağanlarda bu vitaminin eksikliği tüylerde pigment kaybına neden olur. Aynı zamanda bir kuluçkada yapılan yumurta sayısının azalmasına ve daha az sayıda yavrunun sağlıklı şekilde yumurtadan çıkmasına neden olabilir.

B9 vitamini folik asittir. Bu vitamin DNA'nın bir bileşeni olan “Adenin” ve “Guanin” organik bazlarının sentezinde bir yardımcı faktör olarak çalışır. Düşük seviyedeki B9 vitamini embriyolarda ve büyüyen kuşlarda yavaş büyüme, zayıf tüylenme, anemi, azalan yumurta üretimi, kuluçka kabiliyeti ve kemik sorunları ile sonuçlanacaktır.

B12 vitamini “kobalamin” olarak da adlandırılır. Bir yardımcı enzim olarak işlev görür. Yağ ve protein metabolizmasında ayrıca DNA sentezinde rol oynar. Eksikliği anemiye neden olur. Ayrıca yağlı bir karaciğere, kalbe ve böbreklere neden olabilir.

Kolin sahip olduğu benzerliklerden dolayı genellikle B vitaminleri altında gruplandırılır. Sinir sistemi ve karaciğer sağlığı için önemlidir. Kolin eksikliği olan kuşların karaciğer yağlanmasından muzdarip olduğu gözlenmiştir.


Tohum Diyetinin Vücutta Yol Açtığı Dikkate Değer Fazlalıklar

Yağlar

Tohumların yağ oranı şüphesiz yüksektir. Örneğin ayçiçeği çekirdeğini ele alalım. Birçok evcil papağanın sevdiği bu lezzetli yiyeceğin %74'ü yağdır! Bu çok çok yüksek bir oran. Ayçekirdeği, tohum karışımlarında yaygın olarak bulunan bir yiyecek olduğundan kuşun sık tüketmesi durumunda kolayca aşırı miktarda yağlandığını görebilirsiniz. Ayçekirdeği örneği elbette çoğaltılabilir, yağ oranı yüksek pek çok tohum vardır.
Diyette çok fazla yağ olması; karaciğer bozuklukları, kalp sorunları, üreme bozuklukları ve obezite gibi çeşitli sorunlara yol açabilir.

Özet

Tohumlar ve peletlerdeki besin değerleri arasındaki farkı keşfetmek ve anlamak, kuşların daha dengeli beslenmesinin ne kadar önemli olduğunu görmenize yardımcı olur. Kuşlar öğünlerinin büyük bir kısmı için tohum yemeye devam ederse, beslenme dengesizlikleri sorunlarına yakalanabilir ve büyük sağlık sorunlarına neden olabilir. Bununla birlikte, diyetin ana parçası olarak peletler sağlamak daha yeterli bir besin profili sağlar. Bu, belirli bozuklukları önlemek ve çok daha sağlıklı bir yaşam sağlamak için önemli bir adımdır.

NOT: Yazıda bahsedildiği üzere pelet yemler, tohumlara göre çok daha sağlıklıdır. Ancak ülkemiz koşullarında kuşunuzu pelete alıştırmak biraz sıkıntılı bir iş. Pelet yemleri her kuş beğenmeyebiliyor ve yemiyor. Bu durumda tohumlarla devam etmekten başka bir şansınız olmuyor maalesef.

Bir diğer konu ise doğru ve güzel ürünü bulmak. Özellikle muhabbet kuşları için pelet yemler diğer papağan türleri için üretilen peletlere göre daha zor bulunuyor. Ürünler genellikle ithal olduğu ve ürünlere pek talep olmadığı için pelet yemi bir kez alsanız bile bir daha alabileceğinizin garantisi yok.

Yazıda bahsettiğim gibi pelet yeme geçmeniz çok iyi olacaktır ama bu demek değildir ki tohumlar ile beslenen kuşlar kesinlikle sağlıksız olacaktır. Tohumlar ile beslediğimiz için zaten ekstradan vitamin takviyeleri, mamalar falan kullanıyoruz zaten. Bu şekilde kuşlarımızın besin ihtiyaçlarını karşılamaya çalışıyoruz. Eğer pelet yem kullanırsanız ekstradan vitamin ve mama kullanmanıza pek gerek kalmayacaktır. Arada çeşitlilik olsun diye mamalar yapabilirsiniz elbette. Onun dışında pelet + taze meyve-sebzeler yeterli olacaktır.

Sözün özü kuşlarımızı pelet yeme geçirmeye çalışalım ve pelete geçemediysek de çeşitli takviyelerle ihtiyaçlarını karşılamaya çalışalım.

Marka olarak ise avian vet’ler ve yanlış hatırlamıyorsam özellikle Öz-Vet “Energy Cube” öneriyordu. Onu kullanabilirsiniz. Versele B14 ve B18 de muhabbet kuşları için uygundur. Marka önerileri hakkında sitemizden destek alabilirsiniz.