Notes

[27/4 20:08] Bilal Zilan: Günümüz sadeleştirilmiş Türkçesi:
"Bu şehre Palu kalesinden sekiz saatte gelip Murat nehri üzerindeki büyük Çapakçur köprüsünden geçen ve Bingöl yaylasına çıkmak isteyen Halti, Çekvani, Yezidi, Zaza, Zebari, Lolu, İzoli, Şekaki ve Kiki aşiretlerinden iki yüz bin Kürt ile bir milyon koyun ve diğer hayvanlardan, bu köprü üzerinde bekleyen Çapakçur beyinin adamları kuş uçurmayıp, öşür vergisi alırlar." Evliya Çelebi, Seyahatname, Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat Kitaplığı, 305 n.yazma, 3. Kitap, vrk. 85-b
[27/4 20:09] Bilal Zilan: 1878'de Palu ve çevresi hakkında Rapor hazırlayan Ermeni Kıdemli Rahip Boğos Natanyan, Palu'da yaşayan Kürtlerin Kırmançi (Kurmanc) ve Zaza olmak üzere iki grup olduğunu belirtmiştir. [6] Bulanık ile ilgili kısımda ise şöyle denilmektedir: "Bulanık’ta kırk altı tane Zaza Köyü var. Kırmançilerden farklı bir Kürt ırkı olan Zazalar, bin üç yüz seksen kadar haneye ve altı bin dokuz yüz kişilik nüfusa sahipler."

Vahan Bardizaktsi, Boğos Natanyan, Karekin Sırvantsdyants, Arsen Yarman (ed.), Palu-Harput 1878 - Çarsancak, Çemişgezek, Çapakçur, Erzincan, Hizan ve Civar Bölgeler - 2. Cilt / Raporlar, Derlem Yayınları, 2010, sayfa:144 vd.
[27/4 20:10] Bilal Zilan: Mustafa Kemal, Nutuk isimli kitabında Erzincan ve Sivas'ın durumundan bahsettiği bir telgrafında bu illerde oturanların bir kısmının da "Zaza denilen Kürtlerden" olduğunu belirterek, Zazaları Kürt olarak kabul eder. [7]

Ziya Gökalp Kürt Aşiretleri Üzerine Sosyolojik Tetkikler kitabında Kürtleri vaktiyle edebî eserlerinin tetkikiyle Kurmanc, Zaza, Soran, Gûran, Lur olmak üzere beş kavme ayırdığını ve bilhassa Gûran lisanı ile Zaza lisanının birbirine yakın olduğunu yazarak Zazaları Kürt grupları içinde kabul etmiştir. [8]

Kemal Badıllı'ya göre, "Türkiye'deki bazı Zazaların kendilerini asıl Kürt sayarak kendilerine Kırd ve kendilerinin dışında kalan Kürtlere daha doğrusu Kurmanclara da Kırdasi (Kürdümsü, Kürtçük) derler" [9]

Terry Lynn Todd, Zazaca grameri ele aldığı kitabında Zazalar’ın kendini her yönden Kürt olarak gördüğünü belirtmektedir. [10]
[27/4 20:10] Bilal Zilan: The Zaza Kurds of Turkey: A Middle Eastern Minority in a Globalised Society kitabının yazarı Prof. Mehmed S. Kaya'ya göre Zazalar bir Kürt boyudur.[11]. Kaya, Zazaların dillerine "Kürtçe" anlamında "Kırdki" dediklerini belirtir. [12]

Diyarbakır yöresindeki Zazaların büyük çoğunluğunun kendini Kürt kabul ettiği akademisyen Serdar Yıldırım tarafından yapılan sosyolojik bir araştırma ile tespit edilmiştir.[13]
[27/4 20:11] Bilal Zilan: Antroplog Ernest Chantre, Zazaları da içerecek biçimde Kürtler üzerine yaptığı araştırmalarda Zazaları da Kürt grupları içinde değerlendirip incelemiş ve Zazalardan "Kurde Zaza" ve "Kurdes Zazas" yani "Zaza Kürtler" şeklinde bahsetmiştir.[14][15] İngiliz etnolog ve dilbilimci R. G. Latham 1856'da Zazaca sözcükler üzerine H. Sandwith ile ortak yayınladığı çalışmada Zazaları bir Kürt grubu olarak değerlendirmiştir.[16] 1864'te Missionary Magazine dergisinde Türkiye Kürtleri ile ilgili yayınlanan raporda Türkiye'deki Kürtlerin Zaza, Kurmanc ve Kızılbaş olmak üzere üç grup olduğu, Zaza ve Kurmancların yine kendi isimleriyle anılan dilleri konuştukları, Kızılbaşların ise bulundukları yere göre bu iki dilden birini veya bunların karışımı ile Türkçe konuştukları ifade edilmiştir.[17] İngiliz doğubilimci ve Kürtler üzerine çalışmaları bulunan Godfrey Rolles Driver[18] ve Kürdolog Basile Nikitine de Zazaları Kürt grupları içinde kabul ederler.[19] Coğrafya profesörü Ellsworth Huntington Fırat Nehri ile ilgili gezi ve gözlemlerine dayanan 1902 tarihli bilimsel makalesinde[20] ve İngiliz yüzbaşı L. Molyneux-Seel, Dersim'de iki ay süren ayrıntılı gezisini anlattığı 1914 tarihli makalesinde Zazaları ve "Kızılbaş" olarak belirttikleri Dersim Alevilerini Kürt gruplarından sayarlar.[21] Mark Sykes, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Kürt aşiretlerini ele aldığı ayrıntılı çalışmasında Zazaları ve Zaza aşiret ve kabilelerini Kürd grupları içinde sınıflandırır.[22]
[27/4 20:11] Bilal Zilan: Etnolog İngvar Savnberg Türkiyeli göçmenlerin etnik ve sosyo-kültürel gelişimini incelediği kitabında Zazaların kendilerini Kürd olarak tanımladığını ifade eder.[23]
Antroplog dilbilimci Dr. Orville Boyd Jenkins de zazaları Kürt grupları içinde sınıflandırır.[24]
[27/4 20:11] Bilal Zilan: Peter Lerch (1856-57), Friedrich Müller (1864), Albert van Le Coq (1901-03) gibi araştırmacı ve dilbilimciler eserlerinde Zazaca hakkında folklorik yazın derleyip kısmen analiz de etmişlerdir. Bu yazarlar Zazaları Kürt, Zazacayı da "Kürtçe'nin bir lehçesi" olarak kabul etmişlerdir. [25][26]
[27/4 20:12] Bilal Zilan: Almanya Leipzig Max Planck Enstitüsü, Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi ile Londra HGI DNA Araştırma Laboratuvarı ve Ulusal Kan Merkezinden beş bilim adamı tarafından farklı Kürt gruplarının genetik açıdan durumlarını saptamak üzere yapılan ortaklaşa bir araştırma genetik alanda bir yayın organı olan "Annals of Human Genetics" dergisinde yayınlanmıştır. Bu araştırmada, elde edilen sonuçların, Zazaca konuşan grubu köken olarak Kuzey İranlı gösteren görüşlere haklılık kazandırmadığı, Zazaların büyük oranda genetik olarak öteki Kürt Gruplarıyla benzeştiği ifade edilmştir.[27]

Ivan Nasidze, Dominique Quinque, Murat Ozturk, Nina Bendukidze, Mark Stoneking, "MtDNA and Y-chromosome Variation in Kurdish Groups", Annals of Human Genetics, Volume 69, Issue 4, pages 401–412, July 2005, (Article first published online: 19 MAR 2005)
[27/4 20:13] Bilal Zilan: Linkte tüm kaynaklar dipnot olarak var.

https://t.co/tqLdIqVk8o