Notes

Dündar DÜNDAR 10/B KİMYA

Düşünce tarihindeki pek çok filozofun da dile getirdiği gibi insan, ancak eğitim yoluyla
insan olmakta ve diğer canlılardan farkını ortaya koymaktadır.
İnsan doğuştan birtakım yeteneklerin hammaddesi ile doğmaktadır. Bu hammaddelerin işlenmesi yani insanın
gelişimi ve sürekli yeni bir form kazanması ancak eğitim yoluyla gerçekleşmektedir. Bu da
insanın kendi başına gerçekleştirebileceği bir şey değildir. Bu nedenle eğitimin belli
kurumlar aracılığı ile gerçekleştirilmesi zorunluluğu oluşmaktadır. Böylece, günümüzün
en önemli konularından biri, hem kendisini hem de içinde yaşadığı toplumu geliştirecek
olan insanın eğitimi problemi olmaktadır. Çünkü eğitim, toplumu çağdaş ve gelişmiş bir
hale getirmenin hareket noktalarından birini teşkil etmektedir.
Bireyi ve toplumu gelişmiş ve yetkin hale getirmenin en önemli adımı da eğitim felsefesinden geçmektedir.
Bu bağlamda eğitim felsefesinde insan doğasının rolünün tartışılması önemlidir.

Yukarıda bahsedilen yaklaşımlar dikkatle incelendiğinde insana tek cepheden bakan görüşler
olduğu fark edilmektedir. İnsan doğası yaklaşımları başlıca eğitim felsefeleri ile
ilişkilendirildiğinde şöyle bir görünüm arz etmektedir.
Hıristiyanlığın temel ilkesi olup Bossuet ve Pascal tarafından savunulmuş olan insanın aslında
kötü bir mayadan geldiği, aslının günah olduğu ve ancak Tanrının inayeti ile kurtulabileceği
kanaatine (Ülken, 1967, s. 79) uygun olarak tasarlanan eğitim biçimi insan doğasının hiçbir
şekilde değişmeyeceği kuralına dayanmaktadır. İnsan doğasının bu kötü mayası
değiştirilemeyeceğine göre ilahi bilgilere, evrensel değerlere insanı yaklaştıracak olan bir
eğitim verilmelidir. Hutchins’in de ifade ettiği gibi ortak bir insan doğası vardır ve daimici
(Prennialism) eğitim, değişmeyen insan doğasını bir bütün halinde tutması, akıl ve mantığa
dayalı düşünceyi, dünyanın fiziksel ve ruhsal değişmezliklerini anlatması gerektiğini
savunmaktadır (Rich, 1992, s. 222; Doll, 1978, s. 27). Dünyanın her yerinde insanlar aynı
oldukları için eğitimin amaçlarının da değişmemesi gerektiğini vurgulamaktadır. Bu değişmez
amaç ise insanları sonsuz gerçek hayata hazırlamaktır (Ergün, 1996, s. 81). Görüldüğü gibi
insanın doğuştan kötü olduğu ve onu ancak Tanrının kurtarabileceği yaklaşımı daimici eğitim
felsefesinin görüşleriyle paralellik göstermektedir.
Bu görüşün tam tersi olarak Rousseau, Tanrının elinde her şeyin iyi olarak yaratıldığını fakat
uygarlık tarafından sonradan bozulduğunu ileri sürmektedir (Price, 1962, s. 496). Bu durumda
çocuk, yapay bir zihin eğitiminin her türlü baskı ve yaptırım gücünden sıyrılmış olarak
yetiştirilmelidir ki bu da ilerlemeci eğitim felsefesinin görüşleriyle benzerlik sergilemektedir.
Maslow’un da ifade ettiği gibi insan doğası gelişmeye doğru ilerlemektedir. Bu da insan
doğasının bir gelişim içinde olduğunu, durağan olmadığını belirtmektedir. Bu görüşe paralel
olarak ilerlemeci (progressivism) eğitim felsefesi, dünyanın görünür bir şekilde değişmese de gerçekte
değişmekte olduğunu ve eğitimin, sürekli değişmekte olan hayatı öğretmesi
gerektiğini savunmaktadır. Çünkü insan mutlak gerçeğe ulaşamamakta ve yerine daha iyisini
bulana kadar gerçek olarak kabul edebileceği doğrular koymaktadır (Morris, 1963, s. 77). İşte
eğitimin de yapması gereken bu değişen düzene insanın ayak uydurmasını sağlamaktır. Yine
Marx tarafından ileri sürülen insanın gerçek doğasının toplumsal ilişkilerinin bir bütünü olduğu
düşüncesi esasicilik eğitim felsefesinin temel ilkeleriyle uyuşmaktadır. Zira Marx, bireysel
insan doğası diye bir şey olmadığını söyleyerek insanın toplumsal var oluşu üzerine vurgu
yapmıştır. Toplumu meydana getiren kültürel öğelerin aktarımı fikrinden hareket eden
esasicilik te toplumun devamlılığını sağlamak için insanın toplumsal yönüne ağırlık
vermektedir.

Platon insanın doğuştan bir mayayla doğduğunu ileri sürer. Bundan dolayı bir toplum veya devletin en önemli görevini insanın mayasının ne olduğunu tespit etmek
olarak belirtir. Aksi taktirde insanlar kendi yeteneklerine uygun olmayan işlerle uğraştığı için o
devletin veya toplumun yıkılması veya bozulması da uzun sürmez.
Mayasının ne olduğu tespit edilen insan mayasına göre uygun eğitim alarak kendi
mayasına uygun olarak gelişim sağlar. Fakat bu eğitim -unutulmamalıdır ki- Platon’a
göre insanın ne olduğunu değiştiren veya belirleyen bir özelliğe sahip değildir. Bu
eğitim insanın özünün keşfedilmesiyle ona uygun olarak kişinin uzmanlaştırıldığı
bir eğitimdir. Bu anlamda Platon öz itibariyle insanın değişmeyeceğini ileri süren
ilk düşünürlerden biri olarak ele alınabilir.

Konu Üzerinde Duran Kişiler Ve Fizoloflar
Gül TUNCEL
Mustafa İÇEN
Platon ve Aristoteles

Kaynakça
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/261425
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/503080
Ülken, H. Z. (1967). Eğitim Felsefesi. İstanbul, Milli Eğitim Basımevi.