Notes

Dişlerin Görevleri ve İşlevleri
Fonksiyonları
Kesme, parçalama öğütmeye yarar
Fonasyon
Konuşmaya yardımcı olur
Mimiklere yardımcı olur.
Dudak ve yanaklara yardımcı olur.
Olmazsa
Konuşma olmaz
Çiğneme yapamayiz,
Dudaklar ve yanaklar çöküyor.
Alt çene ve kafatasina bağlayan eklemelerde düzen bozulur
Geriye donulemeyecek ağrılara sebep olur
Alt çene mandibula latince ismi
mandibular sol azı dişi sol kanin dişi
Üst çene maxilla
Maxiller sol santral diş


Diş morfolojik olarak 3 bölüme ayrılır.
Corona dentis (diş kronu) (taş kısmı ağızda görünen kısmı)
Radix dentix (diş kökü)
Collum dentis diş kolesi, diş boynu)


Yapısı 2'ye ayrılır. İki yapısı vardır
Dişin sert dokuları, dişin yumuşak dokuları
Mine vucuttaki en sert dokudur, corona dentisi orter, parlak ve canlı renktedir.
Sement anatomik kökü örten dokudur, donuk görünümlüdur kemiğimsi.yapidadir.
Dentin, mine ve sementin altındadır. Onlara göre daha yumuşaktır, dişin pulpasini şekillendirir. kütle olarak daha büyük pulpanin altindadir.
Yumuşak doku,
Pulpa, içinde sinir ve damarlarin yer aldığı dokudur, boşluğa pulpa odası denir, pulpa kanalı denir


Alveol kemiği
Üst çene kemiği (maxilla) alt çene kemiği (mandibula) dişlerinden oluşur, dişleri tutmaya ve desteklemeye yarar.

Periodental Membran
Yoğun bir bağ dokusu vardır.
Dişi alveol kemiğine bağlar.
Fonksiyonu
Alveol kemiği ve dişe destek olur, sementle kemik arasında fizyolojik ilişkiyi sağlar.

Diş eti (gingia)
diş eti ve alveol kemiğini örten fibröz yapıdadır.

Diş sürme erupsiyon
Diş arkına dental ark denir

Dişlenme dönemleri ikiye ayrılıyor, süt dişleri ve sürekli dişler

Süt dişleri
Anne karnindayken 6. haftada oluşuyor
anne karnında 3-4. aylarda şekillenmeye başlar.
Doğumdan sonra 6-7. ayda görülmeye başlar.
2. yaşında tamamlanır.
10 tane alt 10 tane üst çenede bulunur.
Toplam 20 diş
4 süt kesici diş (kanin)
2 süt köpek diş
4 süt büyük azı diş

Sürekli dişler
Doğumdan sonra 3-4. ayda sekillenmeye başlar
6. Yasinda ilk dişleri sürer.
12 yaşında tamamlanır.
Toplam 32 diş 16 alt çenede 16 üst çenede
4 sürekli kesici diş
2 sürekli köpek diş
4 küçük azı diş
6 büyük azı diş

Karışık dişlenme dönemi (mix dentisyon)
6-12 yaş arasında süt ve sürekli dişlerin aynı anda bulunması.

Diş arkindaki dişleri, ön ve arka grup dişler olarak ikiye ayırıyoruz.
Ön grup dişler: ( anteriyor )
Kesici dişler: en öndeki iki tane 2santral + 2lateral
Köpek dişleri: 2kanin sağlı sollu birer tane

Arka grup dişler (posteriyor)
4 tane küçük azı dişleri sağlı sollu 2 tane (premolar)
6 tane büyük azı dişleri sağlı sollu 3 tane (molar diş)

Ağız boşluğu 2'ye ayrılıyor:
Ön ağız boşluğu (vestibulum oris)
Önde dudak ve yanaklar, içte diş arkları ile sınırlı olan ağız bölümüdür.

Arka ağız boşluğu (cavum oris propium)
Önde diş arkları, arkada yutak, üstte sert ve yumuşak damak, altta ağız tabanı ve dil ile sınırlıdır.

Dişlerin ve çevre dokuların morfolojileri:
Dentis diş
Dental dişlere ait
Dentistry diş hekimliği

Damak
Her 2 taraftaki simetrik yapıların orta hatta birleşmesi ile oluşan ve oral kaviteyi nazal kaviteden ayıran yapıdır.

Furkasyon Alanları
Bifurkasyo alanı

Corona dentis (diş kronu) (taş kısmı ağızda görünen kısmı)
Radix dentix (diş kökü)
Collum dentis diş kolesi, diş boynu) (cizgi)

Ağız Tabanı: (sormaz)

Dişin destek dokusunun ismi periodonsuyumdur
Periodonsuyumu anlatıyorum
Periodonsiyum bölümleri
Diş eti (pembe)
Dişle diş etinin birleşme yeri
Periodontel membran (diş etini alveol kemiğine bağlar)
Sement
Alveol kemiği

Labial yüz alt-üst çene ön grup dişlerin dudağa bakan yuzeyleridir.
Bukkal yüz alt ve üst çene arka grup dişlerin yanağa bakan yüzeyleridir.
Vestibüler yüz alt ve üst çene dişlerinin vestibulum orise bakan yüzeyleridir.
Fasial yüz alt ve üst çene dişlerinin yüze bakan yüzleridir
Lingual yüz alt ve üst çene dişlerinin dile bakan yüzleridir
Palatinal üst çene dişlerinin damağa bakan yüzleridir
Oral yüz alt ve üst çene dişlerinin cavum orie propiuma bakan yüzleridir
Aproksimal yüz (proksimal yüz) birbirine komşu olan dişlerin komşuluk yaptıkları yüzeyleridir
Mezial aproksimal yüz dişlerin orta hatta yakın yan yüzüdür.
Distal aproksimal yüz Dişlerin orta hattan uzak olan yan yuzeyleridir.
Degim yüzeyi
Birbirine komşu olan dişlern yan yüzleri ile birbirleriyle değim yaptıkları yüzleridir.
İnsizal yüz ön dişlerin labial ve lingual yüzlerin çigneme düzleminde oluşturduğu yüzdür
Oklüzal yüz arka grup dişlerin bukkal, lingual, mezial ve distal yüzlerinin çiğneme düzleminde birleşerek oluşturdukları yüzdür
Okluzyon

Dişlere ait kenarlar
Ön grup dişlerdeki kenarlar
(Sol)
Disto insizal kenar
Disto lingual kenar
Disti labial kenar
(Sağ)
Labio insisal kenar
Mezio insial kenar
Linguo insizal kenar
Mezio lingual kenar
Mezio labiel kenar

Arka grup dişlerdeki kenarlar

Linguo-oklüzal kenar
Mezio okluzal kenar
Mezio lingual kenar
Mezio bukkal kenar
Disto lingual kenar
Disti oklüzal kenar
Disto bukkal kenar
Bukko okluzal kenar

Dişlere ait köşeler
Ön grup dişlerdeki köşeler

Arka gruptaki köşeler
.

∆ Yüzeydeki oluşumların morfolojisi 2'ye ayrılır;

Çıkıntı yükselti tarzındaki oluşumlar.
Dişin pozitif elemanlarıdır.

Çöküntü girinti tarzında oluşumlar.
Dişin negatif elemanları.

Dişin pozitif elemanları 5'e ayrılır;
1- Tüberkül
2- Sırt (ridge)
Sırt 2'ye ayrılır;
Kenar sırt
Üçgensel Sırt
Üçgensel Sırtlar da 2'ye ayrılır.
-Transfer sırt
-Oblik sırt
3-Oklüzal tabla
4-Singulum
5-Ekvator ekseni

Tüberkül, bir dişi oluşturan lobların gelişimi ile oluşan dışbükey formda çeşitli büyüklük ve şekilde çıkıntılı alanlardır.

Sırt (ridge), bir dişin kronunun çeşitli yüzeylerinde yer alan Mezio-distal yönde ve vestibülo-lingual yönde dış bükey şeklindeki çıkıntılı alanlardır.


Tüberkilleri Şekillendiren Sırtlar,
Öklüzel yüzleri şekillendiren sırtlardır.
-

Küçük ve büyük azı dişlerinin tüberkül tepesindem oklüzal yüzün merkezine doğru uzanan dışbükey formdakı doğrusal çıkıntılardır.

Üçgensel Sırt,
Sonlanmayan üçgensel sırt
Transvers ve oblik sırt

Öklüzal (Lingual) yüzü şekillendiren sırtlar.
KENAR SIRTLAR (

Öklüzal Tabla
Tüberkül tepesinden başlayıp mezial ve disyal yönde uzanan sırtlar ile, oklüzal yüzün dişin mezial ve distal yüzeyleri ile birleşmesi sonucu şekillenen mezial ve distal kenar sırtları bir dişin "oklüzal tabla"sını oluşturur.

Singulum
Ön dişlerin lingual yüzeylerinin kole bölgesinde yer alan dışbükey lob fornundaki oluşuma singulum adı verilir.

Ekvator Ekseni,
Dişin farklı yüzlerinde şekillenen bu konturlar birbirleriye birleşerek dişin kronunda bir eksen oluşturururlar ki bu eksene ekvator ekseni denir.

Dişin
Çöküntü tarzındaki oluşumlar,
Fossa
Sulkus

Dişin negatif elemanları,
Çöküntü tarzındaki oluşumlar,
Fossa
Sulkus
Gelişim oluğu
Yan oluklar
Pit

Fossa
Ön dişlerin lingual yüzlerinde, arka grup dişlerin ise oklüzal yüzünde yer alan yuvarlak kenarlı, iç bükey formdaki düzensiz çukurcuklara fossa adı verilir.
Fossa 2'ye ayrılır,
-Lingual Fossa
-Öklüzal Fossa 2'ye ayrılıyor;
*Merkezi (santral) Fossa
*Üçgensel (triangular) Fossa 2'ye ayrılıyor;
-Mezial Üçgensel Fossa
-Distal Üçgensel Fossa

Sulkus
Arka grup dişlerin oklüzal yüzünde tüberkul ve kenar sırtlarin egimlerinin bir açı altında birleşmesi sonucu oluşan uzun vadi şeklindeki oluşumlardır.

Gelişim Olukları
Dişlerin gelişim döneminde gözlenen lob şeklindeki oluşumların birbirleriyle birleştikleri alanlarda oluşan sığ oluk tarzında oluşan girintilere gelişim oluğu denir.

Yan Oluklar
Öklüzal yüzdeki gelişim olduklarından ayrılan ve tüberkillerin iniş yüzeylerinde yer alan, kısa ve sığ çizgisel formda, kesitleri genelde yuvarlak veya "u" şeklindeki girintilere yan oluk adı verilir.

Pit
Arka grup dişlerin oklüzal yüzeyinde gelişim okullarının kesiştiği yerlerde görülen iğne ucu şeklindeki sivri cukurcuklara pit adı verilir.

Dişlerdeki Metrik Kavramlar,
Kron boyu
Kök boyu
Mezio distal çap
Labio (bukkal)- Lingual çap
Diş boyu

Kron boyu, bir dişin servikal çizgi ile insizal (azı dişlerde Öklüzel yüz) yüz arasındaki dikey yöndeki boyutuna kron boyu adı verilir. Bu kavrama aynı zamanda anatomik kron boyu adı verilir.

Kök boyu, bir dişin servikal çizgi ile apeks arasındaki dikey yöndeki boyutuna kök boyu adı verilir.

Mezio - Distal Çap, bir dişin mezial ve distal yüzeylerindeki en geniş alanlar arasındaki yatay yöndeki boyuttur.

Labio (bukko) - Lingual Çap, bir dişin labial ve lingual yüzlerindeki en geniş olduğu alanlar arasındaki dikey yöndeki boyuttur.

Diş Boyu, ön grup dişlerde insizal kenar(azı da oklüzal) ile apeks arasındaki dikey yöndeki boyuttur. Arka grup dişler ise Öklüzel yüz ile apeks arasındaki dikey yöndeki boyuttur.

Numaralandırma sistemi 2'ye ayrılır.
Chevron sistemi
FDI sistemi

Sürekli Dişler:
Sağ Sol
1 | 2 ÜST
-------------
4 | 3 ALT

1 santral
2 lateral diş
3 kanin diş
4 1. Küçük azı
5 2. Küçük azı
6 1. Büyük azı
7 2. Büyük azı
8 3. Büyük azı

Süt dişleri:
Sağ Sol
5 | 6 ÜST
---------------
8 | 7 ALT

1 1. Süt
2 2. Süt
3 süt kanin
4 1. süt azı
5 2. süt azı

Chevron sistemi, bu sistem sanal orta ekseni temel alan ve bu ekseni temel alan sağına ve se soluna dişlerin numara ile sıralandırması esasına dayanır.

Bu sistemde öncelikle bir kadran vardır. Kadranın üst bölümünün kesişme noktası üst çene santral dişlerinin değim noktasını, alt bölümünün

Sürekli dişler,
SAĞ SOL
Üst 87654321 | 12345678
Alt 87654321 | 12345678
Sağ üst 2. küçük azı dişi: 5
Sol üst sürekli 2. kesici diş:
Sol alt kanin diş : 3
Üst sağ santral : 1
Alt sağ 3. büyük azı : 8
Üst sol 2. küçük azı : 5

Süt dişleri,
Sağ, V IV III II I

FDI Sistemi, bu sistemde Chevron sistemindeki olası hataları en alta indirmek için planlanmıştır. Bu sistemde

Süt dişleri,
SAĞ SOL
ÜST 55 54 53 52 52 | 61 62 63 64 65
ALT 85 84 83 82 81 | 71 72 73 74 75


Sağ üst süt birinci kesici diş: 51
Sol alt süt kanin dişi: 73
Üst sol santral diş : 21
Alt sol kanin diş : 33
Alt sağ leteral diş : 42
17: sağ üst 2. büyük azı dişi
23: sol üst kanin diş
35: alt sol 2. kanin diş
44: 1. premolar
48: üst s
26: üst sol 1. büyük azı dişi
42: alt sağ lateral diş
33: alt sol kanin diş
52: üst sağ 2. kesici diş
15:üst sağ 2. küçük azı



Anatomik düzlemer:
Frontal düzlem, vücudu ön ve arka olarak ikiye ayırır.
Sagittal düzlem, vücudu sağ ve sol olarak ikiye ayırır.
Horizontal düzlem, vücudu alt ve üst olarak ikiye ayırır.

Üst Çene Birinci Kesici Diş ( Santral Diş )
Yer:
Orta oksal düzlemin sağ ve solunda yer alan üst santral dislerin mesial

Dişin özellikleri, alt çenede 2 üst çenede 2 tane.
Alt ve üst Kesici dişlerin en geniş olan diştir.
Boyutları,
Total boyu, 23.5 mm
Kron boyu 10.5 mm
Kök boyu 13 mm
Mezio distal 8.5 mm (kolede 6mm)
Yüzeyleri,
Labiel
Mezial
Distal
Lingual
İnsizal


Ön Grup Dişlerdeki Kenarların Yerleri Kesici Dişler
Ön labial
Arka lingual
Sağ mezial
Sol da distal
Üst insizal

Arka Grup Dişler (Büyük azı ve Küçük azı dişleri)
Ön bukkal
Arka linguo
Sol Mezio
Sağ distal
Üst oklüzal


ÜST ÇENE İKİNCİ KESİCİ DİŞ
LATERAL DİŞ
Santral dişle kanin dişin arasında kalır
Santral dişten biraz küçüktür
Santralin distalinde kanin dişin mezialinde
Alt ve üst çenede 2'şer tane bulunur.

Besinleri kesmeye yarar, sürekli lateral dişin çıkması 7-8. yaşlarda çıkar.

Üst çenede orta kesici dişin sağ ve solunda yer alır. Morfolojik yapısı üst orta kesiciye benzer. Üst orta kesiciden daha küçük bir boyuttadır.

Latincede:
Alt inferior
Üst supperior
Arka posterior
Ön anterior

Lateral dislerin boyutları
Total diş 22mm
Kuron boyu 9mm
Kök boyu: 13mm
Kuron genişliği: 6.5mm (kolede 5mm)
Kuron kalınlığı: 6mm (kolede 5mm)

4 tane yüzeyi vardır.
Distal, mezial, labial, palatinal(lingual), insizal

Labial yüz, distale doğru gittikçe artan dışbükey bir yapıya sahiptir. Bu yüzden gelişim olukları daha belirgindir.

Palatinal yüz, bu yüzde kuron bölümü, tabanı insizalde tepesi servikalde olan bir üçgen görünümündedir.

Mezial yüz, distal yüzden daha büyüktür. Mesiolabiel kenar düzgün ve dış bukeydir.

Distal yüz, yapı olarak mezial yüze benzer. Ancak dhaa küçük daha dış bükey olarak şekillenmiştir. Kuron ve kökün uç noktaları, dişin uzun ekseninin orta bölümünde yer alır.

İnsizal yüz: önce kenar şeklinde olan bu oluşum, aşınmaya bağlı olarak insizal yüzey halini alır.

Üst lateral kesici dişlerin kök özelliği
Tek köklüdü.
Şevron sistemi sağ üst 2
Fdi 12

Kanin Köpek Dişi
Diş numarası
13-23-33-43
Ön dişler ile arka dişler arasında yer alan sivri dişlerdir. Lateral dişin distalinde 1. premoların mesialinde yer alır.
Kedigiller de daha belirgindir.
Yatay düzlemde komşu dişlere oranla 1.5-2mm kadar labiale doğru çıkıntı konumdaki köpek dişleri, ön grup dişler ile yan grup dişler arasında geçiş konumunda olup ağız köşelerine yerleşerek dudal çevresinde estetiği sağlar.

Labial Yüz
Labial yüzün mesial yarısına yakın olarak dişin uzun ekseni yönünde belirgin bir labial sırt oluşturmuştur.
Sırtın kesici kenara doğru devamı kuron apeksini oluşturur ve labioinsizal kenarı mesioinsizal ve distoinsizal olarak ikiye ayrılır.

Üst Çene 1. Premolar Diş