Notes

ÖZET Kıbrıs Türk Edebiyatı son elli yılda bir gelişme göstermekte ve müstakil bir edebiyat olarak ele gelmeye başlamaktadır. Kıbrıs-Türk aydınları bir varoluş mücadelesi içinden geçtikleri için Avrupa ve Dünya edebiyatlarıyla büyük bir bağ kuramamışlar; bununla birlikte zaman zaman Avrupa ve Dünya yazarlarını takibe çalışmışlardır. Bunlardan biri de 13-14.yy İtalyan şâiri Dante Alighieri’dir. Kıbrıs Türkleri uzun süre İngiliz sömürge yönetimi altında kalmaları dolayısıyla öncelikle insanın aklına Shakespeare ve diğer İngiliz yazarlarının Kıbrıs Türk edebiyatçılarına etki edebileceği gibi bir fikir gelebilir. Ancak 1920’lerden günümüze Kıbrıs’ta çıkan 170’e yakın şiir kitabı incelendiğinde Kıbrıs-Türk şâir ve yazarlarının çeşitli vesilelerle Dante’ye göndermelerde bulundukları, onun İlahi Komedya’sının “Cehennem” kısmından etkilenerek eserlerine benzer motifler yerleştirdikleri görülmektedir. Bu durum Türkiye Edebiyatında da böyledir. Kıbrıs-Türk Edebiyatında Dante’den etkilenen, ilham alan yazarlar ve şâirler arasında Rauf Raif Denktaş, Semih Sait Umar, Pembe Marmara, Aydın Adamoğlu, Fikret Demirağ, Özbil Bedri, Zeki Ali, Özker Yaşın, Hatice İntaç, Feriha Altıok, Taner Baybars, Altay Burağan gibi isimler yer almaktadır. Anahtar Kelimeler: Dante, İlahi Komedya, Kıbrıs-Türk Edebiyatı, Âraf, Cehennem.
Erzincan Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilimdalı Yüksek Lisans Öğrencisi, [email protected]
1934 İlknur ÖNOL YAŞAR
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/8 Fall 2009
CYPRUS TURKISH LITERATURE ITALIAN POET DANTE ABSTRACT Turkish Cypriot Literature has appeared to develop for the last fifthy years and come out as an independent literature. As the Turkish Cypriot intellectuals go through a struggle of existance, they could not establish a strong contact with the World and European Literature; besides, they have tried to follow ancient and current World and Eurepean writers from time to time. Dante Alieghieri who is an Italian poet of 13 th-14th century, is one of those writers. One might think that Shakespeare or some other British writers might have affected the Turkish Cypriot writers as the Cypriot Turks have lived under the British colonial administration for a long time. However, when a number of approximate 170 poem books that are published from 1920s through current day are investigated, it is seen that Turkish Cypriot poets and writers refered to Dante by various means, and used similar motives inspiring from ”Inferno“ chapter of Divina Commedia. It is also identical in Turkish Literature. Rauf Raif Denktaş, Semih Sait Umar, Pembe Marmara, Aydın Adamoğlu, Fikret Demirağ, Özbil Bedri, Zeki Ali, Özker Yaşın, Hatice İntaç, Feriha Altıok, Taner Baybars are some of those Turkish Cypriot writers and poets who are inspired from Dante. Key Words: Dante, Divina Commedia, Turkish Cypriot Literature, Purgotorio, Inferno. Giriş
Ġtalya‟nın dünyaca meĢhur Ģâiri Dante Alighieri hakkında dünyanın çeĢitli ülkelerinde ve Ġtalya‟da enstitüler, dernekler, kulüpler kurulmuĢ ve Dante üzerine yazılar, kitaplar yayımlanmıĢtır. Dante‟nin Osmanlı Türkiyesinde 1870‟lerden itibaren gazete haberleriyle tanınmaya baĢladığını, Cumhuriyet‟ten sonra da 1955‟lerde Feridun Timur tarafından İlahi Komedya‟nın tamamının Türkçe‟ye çevirildiğini biliyoruz. Dante hakkında son önemli manzum çeviri Rekin Teksoy‟un çevirisidir. Bu bildiri de Türkiye‟de de tanınan ve
Kıbrıs Türk Edebiyatında İtalyan Şâiri Dante 1935
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/8 Fall 2009
bilinen Dante‟nin Kıbrıs Türk Edebiyatına ne kadar yansıdığı konusunda bir tespit yapılmaya çalıĢılacaktır. Fethedildiği 1571‟den günümüze Kıbrıs‟ta Türk dili ve kültürü mevcuttur. Bu kültür 1880-1890‟lara kadar Eski Türk Kültürü, Divan Edebiyatı ve Halk kültürü Ģeklinde geliĢmiĢ medrese eğitimi bu kültürü bir noktada tayin eder. TürkleĢme ve BatılılaĢma hareketlerine paralel olarak Kıbrıs Türkleri de daima örnek aldıkları, takip ettikleri Ġstanbullu Türk aydınlarının da etkisiyle yeni bir edebiyat kurma yoluna gitmiĢler, basın-yayın faaliyetlerini arttırmıĢlardır. Kıbrıs-Türk yazarlarının etkilendiği ve örnek aldığı isimler bu Türk aydınları olmuĢtur. Kıbrıs Türkleri, Rumlar ve Ġngilizlerle birlikte yaĢamalarına rağmen Rum, Yunan ve Ġngiliz Edebiyatı, Türk Edebiyatı kadar Kıbrıs-Türk Edebiyatını etkilediği söylenemez. Durum böyle olunca Kıbrıs-Türk yazarlarının, Ġtalyan Edebiyatı ve Dante ile doğrudan ve büyük bir bağ kurdukları söylenmese de 1974 Mutlu BarıĢ Harekâtından sonra geliĢen huzur ortamında Kıbrıs-Türk aydınları diğer dünya kültür ve edebiyatlarıyla ilgi kurmaya, onları okumaya baĢlarlar. Onlardan biri Ġtalyan Ģâir Dante ve eseridir. Dante hakkında 1974‟ten önce de Kıbrıs-Türk Edebiyatında birkaç parça tespit edebiliyoruz. Dante ile ilgili bu eski ve daha yeni etkilerden söz etmeden önce Dante ve eseri hakkında birkaç Ģey söyleyelim: 1. Dante Kimdir? Batı edebiyatının temel taĢlarından biri olan Divina Commedia (İlahi Komedya) adlı eserin sahibi Dante Alighieri (1 Haziran 1265, Floransa-13/14 Eylül 1321, Ravenna) Ġtalya‟nın yetiĢtirdiği en büyük Ģâirlerdendir. Dante‟nin hayatı hakkındaki bilgileri genellikle eserlerinden elde etmekteyiz. Floransa‟da orta halli bir ailenin oğlu olan Dante, Floransa kültür çevresini tanıyarak yetiĢmiĢ ve edebi akımların cereyan ettiği bu çevrede Latin ve Ġtalyan düĢün adamlarından ve Ģâirlerinden etkilenmiĢtir. Bunlar arasında Guido Guinzelli, Guido Cavalcanti ve Brunetto Latini gibi isimler onun ilk ustaları arasında yer almaktadır. Dante‟nin yaĢadığı yıllar Ġtalya için siyasi düzenin değiĢtiği sancılı yıllardı. Böyle bir zamanda Ġtalya‟nın kargaĢasına Dante de katılır ve önemli siyasi misyonlar üstlenir. Bu sırada yazın yaĢamına da devam eden yazarımız siyasi hayatta uzun yıllar çeĢitli ülkelere sürgüne gönderilmesine rağmen özgün ve dönemini yansıtan eserler meydana getirmiĢtir. Karl Marx “Dante ortaçağın amentüsüdür.” diyerek Dante‟nin Ġtalya‟da Orta Çağ‟dan Yeni Çağ‟a geçiĢin yansımalarını, gerek eserleriyle gerek Ġtalyancaya olan katkılarıyla Ġtalya için ne kadar büyük bir Ģâir olduğunu ispat etmek ister.
1936 İlknur ÖNOL YAŞAR
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/8 Fall 2009
Dante‟nin eserlerinin en büyük ilham perisi Beatrice‟dir. Her ne kadar Beatrice‟in ölümü Dante için büyük bir yıkım olsa da Ģâirimiz İlahi Komedya‟sında cennetinin biricik meleği olarak onu yaĢatmayı sürdürmüĢ ve ilâhi âleme taĢımıĢtır. Aynı zamanda Dante‟nin sevdiği kadını kaybediĢi onun sanatının, dilinin farklı ve özgün bir kimliğe kavuĢmasına yol açtı. Orta Çağın karanlığından aĢk dolu Ģiirleriyle aydınlığa ulaĢan Dante hem Beatrice‟i ile hem de ölümsüz eseri İlahi Komedya ile kendine sonsuzluğa giden bir yol açar. Dante‟nin İlahi Komedya‟sından baĢka Ġtalyanca ve Latince kaleme aldığı eserleri de vardır. Bunları Ģöyle sıralayabiliriz: De Vulgari eloquentia (Halk diliyle ilgili), De Monarchia (MonarĢi Üzerine), Questio aqua et terra (Su ve Kara Sorunu), II Fiore (Çiçek), Epitulae (Mektuplar), Convivio (ġölen), Rime (Uyaklar), Eclogac (Eklogalar) ve Vita nuova (Yeni Hayat). Görüldüğü gibi Dante‟nin sürgünlerle geçen yaĢamına rağmen farklı konularda birçok eseri bulunmaktadır. Bu eserler belki de İlahi Komedya gibi güçlü bir eserin yaratılmasına vesile olmuĢtur. 2. İlahi Komedya Hakkında Dante Alighieri‟nin en güçlü ve ölümsüz eserinin İlahi Komedya olduğunu söylemiĢtik. Eserin İlahi Komedya adını almasında çeĢitli sebepler vardır.Eserde her ne kadar Cehennem adlı bölümde dehĢet verici görünümler karĢımıza çıksa da komedya sözcüğüyle kastedilmek istenen Dante‟nin yolculuğunun sonu mutlu biten bir hikâye olmasıdır. Esere ilâhi isminin verilmesinin sebebi de Rekin Teksoy‟un İlahi Komedya çevirisinin önsözünde Ģöyle açıklanmaktadır:
“Ġlk kez Boccaccio‟nun eklediği Divina (Ġlahi) sıfatı 1555 yılında Venedik‟te Ludovico Dolce‟nin yaptığı baskıda kitabın kapağında da yer alınca o tarihten sonra yapıtın adı Divina Commedia (İlahi Komedya) olarak benimsenmiĢtir.”1
İlahi Komedya sırasıyla Cehennem (İnferno), Âraf (Purgotorio), Cennet (Paradisa) adı altında üç bölümden meydana gelir. Kaynaklarda Dante‟nin eseri 1307-1321 yılları arasında kaleme aldığı belirtilmektedir.2 Ġtalya‟nın en güçlü sesi Dante‟nin ruhâni âlemde baĢlayan yolculuğu Âraf ve Cennet ile noktalanır. Bu bir haftalık düĢsel gezi, baĢarılı Ģâir Dante tarafından zengin bir Ģiir diliyle ve terza rimalarla (üçlüklerle) anlatılmıĢtır. Eser her bölümde 33 kanto (cantica) olmak üzere Cehennem‟in giriĢ bölümüyle birlikte
1 Dante Alighieri, İlahi Komedya, Çev: Rekin Teksoy, Ġstanbul, 1.baskı Oğlak Yay. Ekim 1998, s.16 2 Dante Alighieri, Çev. Rekin Teksoy, A.g.e., s.16
Kıbrıs Türk Edebiyatında İtalyan Şâiri Dante 1937
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/8 Fall 2009
100 kantodan ibaret olup 14 233 beyittir. Eserde geçen üç sayısı ve Cehennem‟in dokuz kattan oluĢması Hristiyanlıkta bu sayılara verilen kutsallığı ve eserin dini bir eser olduğunu bize göstermektedir. Bu boyutta eser alegorik ve sembolik öğeler de taĢır. Dante‟nin İlahi Komedya‟yı yazmasındaki amacını Rekin Teksoy Ģöyle dile getirir: “Dante iç dünyasındaki kargaĢanın çözümünü Tanrı‟ya sığınmada bulur, insanlara bu arada kendine doğru yolu göstermek amacıyla İlahi Komedya‟yı yazar.”3 Dante‟nin Cennet‟i bizim inancımıza göre varsaydığımız Cennet‟ten çok farklıdır.
“Dante çağının yazarlarından ayrılan bir Cennet tasarlar. ġeytanların kol gezdiği, ruhların ateĢler içinde kıvrandığı bir Cehennem‟in karĢıtı olarak tasarlanan sessiz meleklerle, dingin ruhlarla dolu bir Cennet yerine sürekli bir devinimin, büyük bir hızın, insan gözünün algılamakta zorlandığı bir ıĢığın egemen olduğu bir Cennet öngörür. Cehennem‟in dibinin buzlarla örtülü olmasına karĢılık, Cennet‟te kızgın alevler yer alır.”4 Dante‟ye göre Cehennem, dibine indikçe daralan bir çukurdan, bu çukur da dokuz kattan oluĢuyordu. Kötüler bu katlara suçuna göre yerleĢtirilirler. En alt, dar kısımda en günahkârlar bulunmaktadır. Âraf ise yedi katlı olup Cennet ile Cehennem arasında bir değiĢim, dönüĢüm köprüsüdür. Dante‟nin eserinin son bölümü olan Cennet‟te on kattan ibaret olup burada Tanrı‟nın ıĢığına kademe kademe ulaĢılır. İlahi Komedya‟nın dili de çok önemlidir. Eser Ġtalyan dilinin Toscona lehçesiyle yazılmıĢtır. Dante farklı konuĢan milletine standart Ġtalyancayı kuran kiĢi olmasıyla Ġtalya‟da milli kimliğin sembolü kabul edilir. Son olarak Ģunu belirtmek gerekirse İlahi Komedya, yalnız Ġtalya‟da değil birçok ülkede ilgi uyandıran bir eser olmasıyla dikkat çeker. 3. Dante’nin Kıbrıs Türk Edebiyatına Yansımaları Dante‟den etkilenme yalnız kendi ülkesi Ġtalya ile sınırlı kalmamıĢ, Dante Dünya Edebiyatının yaĢayan yüzü olmuĢtur. Dante‟nin Kıbrıs Türk Edebiyatına yansımalarına geçmeden önce Türk Edebiyatında bu etkiyi sorgulamak yerinde olacaktır. Çünkü Kıbrıs, her ne kadar birçok uygarlığa ve kültüre ev sahipliği yapmıĢ bir yer olsa da temelde Türk Edebiyatını örnek almıĢ bir yapıya sahiptir.
3 Dante Alighieri, Çev. Rekin Teksoy, A.g.e, s.17 4 Dante Alighieri Çev. Rekin Teksoy, A.g.e, s.23
1938 İlknur ÖNOL YAŞAR
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/8 Fall 2009
Türk Edebiyatında Dante ve İlahi Komedya etkisinin 1839 Tanzimat Fermanı ve batılılaĢma hareketleriyle baĢladığını biliyoruz. Bu konuda Doç. Dr. Oğuz Karakartal‟ın 2002 yılında basılan Türk Kültüründe İtalyanlar adlı kitabında Dante‟nin Türkiye‟de tanınması konusunda geniĢ bilgiler verilmiĢtir. Buradan öğrendiğimiz bilgilere göre Dante etkisi Türk Edebiyatında iki Ģekilde gerçekleĢir: Tanzimat‟tan Cumhuriyet‟e Türkiye‟de Dante etkisi ve Cumhuriyet sonrası dönemdeki etkileri. Dante‟nin ismi ilk olarak Envâr-ı Zekâ adlı dergide geçmektedir. Daha sonra bu etki Abdülhak Hâmit Tarhan‟ın Ģiirlerine ve Tayflar Geçidi (1919) adlı tiyatro eserine yansır. Cumhuriyet sonrası dönemde M. Emin Yurdakul Dante’ye (1928) adlı eserinde Dante Batının temsilcisi olarak görülmüĢ ve tüm milletlere mâl edilmiĢtir. Yine Cumhuriyet Döneminin güçlü romancıları Yakup Kadri Karaosmanoğlu Âraftaki Rûh adlı eseriyle Halide Edip Adıvar Sinekli Bakkal isimli romanıyla Dante ve İlahi Komedya etkisini günümüze taĢır. Ayrıca Murat Uraz, Sedat Simavi, Ġbrahim Alaaddin Gövsa gibi yazarlar da Dante ile ilgili çalıĢmalar yaparak bu konuda eserler kaleme almıĢlardır.5 Kıbrıs Türk Edebiyatında Dante etkisinin Türk edebiyatına kıyasla daha az olduğu söyleyebiliriz. Dante‟nin İlahi Komedya‟sında 28. kantonun 82. satırında Kıbrıs adasından bahsedilmiĢtir. Bu, Kıbrıs adının eserde geçmesi bakımından önem taĢır. Kıbrıs Türk Edebiyatında 1974 Mutlu BarıĢ Harekâtından önce, Dante ve İlahi Komedya‟sı hakkında birkaç parça örnek tespit edebildik. En eski örnek Kıbrıs Türk Edebiyatına katkılarıyla tanınan Suna Atun‟un Kıbrıs Türk Hiciv Şiiri Antolojisi adlı incelemesinde geçen 10.06.1923 tarihli eski basınımızdan Davul mecmuasında çıkan “Venizelos‟a Gidecek…-Cehennemden Bir Mektup-“adlı Ģiirdir. Rumca öğelerle süslü bu Ģiirde Yunan siyaset adamı Venizelos‟a Cehennem‟den bir mektup kaleme alınmıĢtır. Dante‟nin İlahi Komedya‟sındaki Cehenneme telmihlerde bulunan Ģiirde cehennemin çok büyük olduğu Ģu dizelerle anlatılır: Bu zehennem bolla meğa
Ela boğa! Ela boğa!*6
5 Oğuz Karakartal, Türk Kültüründe İtalyanlar, Ġstanbul, Eren yay. 2002, ss.79-91 6 Suna Atun, Kıbrıs Türk Hiciv Şiiri Antolojisi, LefkoĢa , Samtay Vakfı Yay. 2005, s.7 * Bu zehennem bolla meğa: Bu cehennem çok büyük. Ela boğa (Rumca): Böyle buyur.
Kıbrıs Türk Edebiyatında İtalyan Şâiri Dante 1939
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/8 Fall 2009
ġiirde aynı zamanda Teodoris. Anesti, Hristo gibi bir takım kiĢilerden de bahsedilir. ġiirin sonunda “Yedinci kat cehennemin arka kapısındaki bekçi, Konstantin Tintin… denilerek hiciv dolu bir söyleyiĢle Ģiir sona erer. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti‟nin eski ve çok sevilen CumhurbaĢkanı Rauf Raif DenktaĢ‟ın ülkesinin siyasi yaĢamına yön vermesinin yanında kaleme aldığı birçok eseriyle de Kıbrıs‟ın kültür hayatına katkıları bulunmaktadır. DenktaĢ‟ın 1944 yılında basılmıĢ “Ateşsiz Cehennem” adlı eseri Dante‟nin Ģaheseri İlahi Komedya‟ya kurgu ve kahramanlar açısından yakın özellikler barındırır. Dante‟nin Cehennem‟i de ateĢsiz olup buzlarla kaplıydı. AteĢ yalnızca ıĢıkla birlikte Cehennem‟de yer alıyordu. İlahi Komedya‟nın konusuna paralel olarak Ateşsiz Cehennem‟de on yıl evvel ölmüĢ olan bir kimseden arkadaĢına bir mektup gelir ve bu mektupta Emir Nizam adlı kahraman dünyada iĢlediği günahlar sebebiyle ahrette acı çektiğini anlatır. Rauf DenktaĢ eserinin ön sözünde ölüm konusunu irdelemiĢ ve ölümden sonraki yaĢama inanmanın ne kadar önemli ve güzel olduğunu vurgulamıĢtır. Eserin yazılıĢ sebebi ise gençliğe faydalı olmak ve onları düĢünmeye sevk etmektir. DenktaĢ, Ģahsi hayatında babasını kaybettikten sonra insan ölse de ruhunun yaĢayacağına inanır ve eserini Ģöyle tanımlar:
“Ateşsiz Cehennem, insan öldükten sonra ruhların nerede ve nasıl yaĢadıklarını gösteren gülünç ve korkunç bir hikâyedir. 20. asrın bu devrinde içerisinden dumanlar çıkan Cehennem ve bahçelerinde Ģarkı söyleyen perileri olan Cennet hikâyeleri biraz gülünç gelir.”7
Ateşsiz Cehennem, İlahi Komedya’ya paralel olarak üç ana bölümden oluĢmaktadır. Konunun ilerleyiĢine göre baĢlıklar isimlendirilmiĢtir. Örneğin Ölüler KonuĢuyor, Ruhlar Ülkesinde, Benim Cehennemim, Kaybolan Ölüler, Ruhların AĢkı, ġâir Bir Ruh baĢlıklarıyla Dante‟nin eserindeki olaylar anımsatılır. Ayrıca eser, biçim açısından roman olmasıyla İlahi Komedya‟nın Ģiirselliğinden, destansı havasından ve üçlüklerinden ayrılıyor. Dante‟ye Cehennem‟de nasıl Vergilius eĢlik ediyorsa burada da Emir Nizam adlı kahramana Seyfi Güngör isminde yazar bir ruh rehberlik eder. Eserde Emir Nizam‟ın günahı masum genç kız kalplerini çalmaktır. Kahramanımız Cehennem‟de günahlarına göre çeĢitli kiĢilerle karĢılaĢarak onların öykülerini dinlemiĢtir. İlahi Komedya‟daki acılı
7 Raif Rauf DenktaĢ, Ateşsiz Cehennem, LefkoĢa, Rüstem Kitapevi 1944, ön söz
1940 İlknur ÖNOL YAŞAR
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature
and History of Turkish or Turkic
Volume 4/8 Fall 2009
feryatlar, kıvranıĢlar, haykırıĢlar, korku filmine benzer manzaralar Ateşsiz Cehennem‟de yansıtılmakla birlikte Dante‟nin eserine göre daha azdır. Kahramanımız ilahi âlemin dünyanın devamı olduğunu, fakat burada dünyada iĢlenen günahların farkında olunduğunu ve günah iĢlemek istemeseler de bilerek günah iĢleyip piĢmanlıkla cezalandırıldıklarını anlatmıĢtır. Daha sonra Emir Nizam Dante‟nin eserinde olduğu gibi Âraf‟ı temsil eden temizlenme nehrinde yıkanır ve Cennet‟e yani Bahtiyarlık ülkesine ulaĢır. Kıbrıs Türk Edebiyatında bir diğer Dante etkisine Semih Sait Umar‟ın 1946 tarihinde yazılmıĢ “Dante’nin Resmi Karşısında” baĢlıklı Ģiirinde rastlamaktayız. ġâirimiz Dante‟nin resmine bakarken hissettiği duyguları anlattığı Ģiirinde Ģu mısralarla Dante‟ye seslenir: Nice Ģaheserleri karĢında kuru buldum Hasretin melâlini gördüm çizgilerinde
Ey Dante gözlerinde ilâhi nuru buldum”8 Ayrıca Ģiirde Dante‟nin ve sonsuz aĢkı Beatrice‟in de ismi geçmiĢtir. ġiirin son üçlüğünde Sait Umar Dante‟nin resmini seyrederken onun çehresini sararmıĢ, solgun bulur ve „Komedyan hâlâ yerli yerinde‟ diyerek Dante‟ye unutulmadığını hatırlatmak ister. Ġki eser arasında biçim açısından da benzerlikler bulunmaktadır. ġöyle ki her iki eserinde üçlüklerden oluĢtuğunu tespit ediyoruz. Dante‟nin yaptığı ruhâni yolculuktan etkilenen bir diğer Ģâirimiz ise Pembe Marmara‟dır. Onun Pembe Marmara’dan Şiirler adlı kitabındaki 25.12.1951 tarihli “Yolculuk” Ģiirini Dante‟nin ruhlar âlemine çıkıĢına benzetebiliriz. “Bu dünyanın ötesine yolculuk var.” mısrası Ģâirimizin, Dante gibi diğer dünyaya doğru bir yolculuğa çıkacağının ve ömrünün biteceğinin göstergesidir. İlahi Komedya‟nın bir diğer etkisine de Aydın Adamoğlu‟nun 1963 senesinde yazmıĢ olduğu “Komedya” adlı Ģiirinde rastlamaktayız: Bir komedya ki bundan sonrası BaĢtan sona
Hep insan ağlaması…9
Kıbrıs Türk ġiirinde 1974 Kıbrıs BarıĢ Harekâtından sonra yeni temalar ele alınmıĢ ve diğer kültür ve edebiyatlarla iliĢki artmıĢtır. Bu iliĢki neticesinde Dante eski döneme göre Ģiirlerde daha fazla yer almaya baĢlar. Ġmgeci çağdaĢ Ģiirin temsilcisi Fikret
8 Kıbrıs Türk Edebiyatı–Başlangıçtan Bugüne, KKTC, Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yayınları, Kültür Dizisi 10. Kitap, Kasım 1989, s.183 9 Kıbrıs Türk Edebiyatı–Başlangıçtan Bugüne, A.g.e. s.