Notes

DİLİN SOSYAL YÖNÜ

1. Dil ve Toplum1

Dil kendi başına gelişmez; dili geliştiren gibi, onu körelten, sonra bir gün öldüren de
toplumdur. Bugün dünyada Sümerce, Eski Mısırca, Latince gibi çok sayıda ölü dil
bulunmasının tek sebebi, bu dilleri konuşan toplumların tarihte kökten büyük değişimler
geçirmiş olmalarıdır. Bir dili konuşan toplum ortadan kalkar veya büyük siyasi, sosyal ve
kültürel değişimlere uğrarsa, o toplum kendi ana dilini bırakarak başka bir toplumun dilini
benimseyebilir. (önemli) sınav

Yan katman etkisi: Komşuluk

Alt katman etkisi: Herhangi bir toplum başka toplumları siyasi egemenliği altına
aldığında, egemenliği altındaki toplumların dilinden o egemen toplumun diline çok sayıda
kelime ve terim geçmesine alt katman etkisi denir. Mesela, Yunanca, Sırpça, Bulgarca,
Arapça ve Farsçadan Türkçeye çok sayıda kelimenin bir bölümünün geçmesi böyle alt katman
etkisiyle olmuştur. ABD’de de çok sayıda yerli dilden İngilizceye kelime, terim, deyim ve yer
adları geçmiştir. Hatta bu geçişler Amerikan İngilizcesi ve İngiliz İngilizcesi diye iki büyük
farka sebep olmuştur. (siyasi egemenlik alt üst) yoğun etkileşime geçerler


Üst katman etkisi rusya alt toplumlara etkindi rusçadan kelime almışlar
Alt katman etkisi: örn özbek toplulugunun rusyaya etkileşim içinde olduğu için rusyanın özbeklerden kelime alması

2. Hafta TD_Güz_Dilin Sosyal Yönü pdfsinde sayfa altı koyu cümlelerin hepsi önemli
“Dil, kültürün ilk ve temel ögesidir; bir kültür yaratıcısıdır.”.
''dil kültürün en etkili kültür aktarıcısı ve taşıyıcısıdır''
“Dil, kültürün aynasıdır.”

eskimoların dillerinde karı anlatan onlarca kelime var eskimoların bu kadar kelimesinin olmasının nedeni nedir?
Dilin kültür e etkisi yaşadıkları coğrafyanın iklimi karlı olduğu için buna uygun kelimeler üretmişler

7. sayfa 3. Dil ve Düşünce
“Dil mi öncedir, yoksa düşünce mi öncedir?” yani “İnsan konuştuğu için mi düşünür, düşündüğü için mi konuşur?”, “Dil/kelimeler olmadan düşünülebilinir mi?”, “Hiçbir dil bilmeyen biri ne kadar düşünebilir?”, “Düşünce, dilin yapısına göre mi biçimlenir?” gibi sorular yüzyıllar boyunca tartışılmış; ancak konu kesin olarak bilimsel bir temele oturtulamamıştır. Bu hususta bilim dünyasının genel itibariyle ikiye bölündüğü söylenebilir:

1. Dil olmadan düşüncenin olamayacağını iddia edenler 2. Dilsiz de düşünülebileceğini iddia edenler.

kelime olmayınca temel ihtiyaç düzeyinde düşünebiliyoruz

“Dil>İletişim>Başarı”