Notes

AP
pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng matalino at maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay

ECONOMICS
- nagmula sa salitang OIKONOMIA o (oikos=tahanan at nomos=pamamahala)

mga prinsipyong nakakaapekto sa pagpapasya ng tao
1. trade off - pili at sakripisyo
2. opportunity cost - halaga ng pili o pakinabang
3. marginalism - tumutuloy sa karagdagang benepisyo at kabawasan ng sakripisyo
4. incentives - gantimapala at parusang makukuha

micro = maliit/indibidwal,bahay,company/
macro = malaki/government/country

mapanuring pag-iisip
kaganapan sa lipunan
matalinong botante
responsableng mamamayan


alokasyon - dahil nga natutunan natin na ang mga tao ay madaming pangangailangan at kagustuhan o hindi natatapos ang problema ng pangangailangan at kagustuhan ay ginagamit nila ang alokasyon oh pagsasaayos ng pinagkukunang yaman ng bansa upang masolusyunan ang porblema ng pangangailangan at kagustuhan


4 pangunahing katanungang pang ekonomiko
ano ang gagawin
paano gagwin
para kanino gagawin
gaano karami ang gagawin


mga sistemang pang-ekonomiya
- tradisyonal - tradisyon, paniniwala, kagawaian, patakarang panlipunan. BRAZIL HAITI YEMEN
- market - isinagagawa ng isang indibidwal sa pribadong sektor. KONSYUMER AT PRODUSER. presyo ang nag-uugnay sa consummer at producer.
- command - work for the government, gobyerno lahat. USSR, gobyerno ang nag mamanipulate
- mixed - private and public, market and command.

ekonomiya - institusyon, mekanismo sa pag aayos ng produksyon at paglinang ng mga rescources.

kapitalismo - adam smith, laissez fair,
komunismo - karl marx
sosyalismo - pinaghalong kapitalismo at komunismo, walang kumpetisyon.




Produksyon
- Proseso kung saan ginagawa ang isang bagay o serbisyo.
- Bumubuo sa input at output
- Mula raw materials to finished product ay produksyon

Kahalagahan ng Produksyon
• Mahalaga sa ekonomiya ng bansa sapagkat kung wala nito, walang makokonsumo o magagamit ang gma atao na produkto at serbisyo.
• Tayo ay patuloy na kumokonsumo upang matugunan ang pangangailangan at hindi matutugunan kung walang produksyon.
• Isang gawain upang mapanatiling buhay ang ekonomiya.
• TUMUTUGON SA NEEDS AND WANTS
• Paglikha ng kalakal o serbisyo na tumutugon sa mga pangangailangan at kagustuhan ng tao

TATLONG ANTAS NG PRODUKSYON
1. Primary
2. Intermediate
3. Final


4 NA SALIK ANG PRODUKSYON
1. LUPA - hindi lamang lupa ng magsasaka, ito din ay likas na yaman na ginagamit upang makabuo ng produkto
2. PAGGAWA - kakayahan ng tao sa porduksyon ng kalakal o serbisyo

DALAWANG URI NG MANGGAGAWA
a. White collar job - ginagamit ang talino o utak (upton sinclair, 1919)
b. Blue collar job - skilled workers o ang lakas ng pangangatawan - puso ng produksyon
- ○ Skilled workers - mataas na antas ng kaalaman
- ○ Semi-skilled - medyo mas mababa sa skilled
- ○ Unskilled taong walang kaalaman, kasanayan, at karanasan
- ○ Incentives ang uri ng perang natatanggap sa paggawa maliban sa sweldo
------ Komisyon - pag maraming nabenta
------ Bonus - pag may papalapit na okasyon, karagdagang incentive na binibigay sa manggagawa
------ Tip - binibigay kapag maganda yung serbisyo ng isang lugar
------ Royalty - inventor na nakabuo ng isang aklat, tatanggap ka ng royalty (nakainvent)
------ Fee - natatanggap na bayad ng mga propesyunal na manggagawa
KALAGAYAN SA PAGGAWA
a. Pansamantala o seasonal - nagttrabaho for short or particular period

3. KAPITAL - kalakal na nalilikha ng mga produkto, salapi para sa pagpapagawa
4. ENTREPRENUERSHIP - eto yung pag natapos mo na yung imput part, gagamitin mo naman yung output, dito yung magbebenta ka ng output na nagawa mo with condierataion sa mga salapi na nagamit mo proseso ng paggawa

KALAGAYAN SA PAGGAWA
1. pansamantala - specific date /month
2. kontracual -
3. kaswal - 10yrs pero hindi regular
4. regular - hindi pwedeng tanggalin

4 NA MGA KABAYARAN SA SALIK NG PRODUKSYON
1. TUBO - tinatanggap ng mga entreprenyur matapos bawasin ang lahat ng kanyang gastos sa pagpapatakbo ng negosyo
2. SAHOD - tinatanggap ng mga mangagawa bilang kabayaran sa kanilang pagtratrabaho
3. UPA - kabayaran sa paggamilt ng lupa at likas na yaman
4. INTERES - kabayaran na tinatanggap ng mga kapitalista

-------------------------------------------------------------------------------------------------

uri ng pagkonsumo
1. produktibo
2. tuwiran
3. maaksaya
4. mapanganib
5. lantad