Notes

جزوه لغات 1100 واژه بارونز با ترجمه فارسی - اختصاصی فست زبان - فست زبان
من که زبان مادریام زبان ارمنی است و تحصیلاتم به زبانهای غربی بوده است، وقتی به «فارسی» فکر میکنم یا مینویسم، «سیستم برهانی» من کاملاً عوض میشود و به نحو دیگری مطالب را توضیح میدهم. من فکر میکنم، باید در بطن فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دانشگاه تهران یا بنیاد ایرانشناسی، نهادی برای نقد آثار ترجمه ایجاد شود و ترجمههای علمی در حوزه علومانسانی، تنها با مجوز این نهاد منتشر شود. کاملاً صحیح است. تسلط بر زبانهای مبدأ و مقصد چنانکه گفتم به هیچ وجه «شرط کافی» برای ترجمه نیست؛ برای ترجمه علمی چند شرط نیاز است: 1- تسلط کامل بر زبانهای مبدأ و مقصد 2- استعداد ترجمه، یعنی داشتن ذوق و قریحه و «شم زبانی» 3- صاحبنظر بودن در حوزه مورد بحث؛ به عبارت دیگر، مترجم باید خود نماینده شاخص آن علمی باشد که ترجمه میکند.

بیشترِ ۳۲۷ ترجمه مربوط به این دوره به ناصرالدینشاه اهدا شده و ذوق و سلیقه او در انتخاب موضوع ترجمهها تأثیر بسیار نهاده است، چنانکه سفرنامه و سرگذشتنامه و کتابهای تاریخی و جغرافیایی، بیش از نیمی از این مجموعه را تشکیل میدهند. اگر این شروط در مترجم جمع باشد، کار او موفق است. اما ترجمه علمی چیز دیگری است، این نوع ترجمه ویژگیهای خود را دارد و اگر به طور عینی مندرجات کتاب اصلی را منعکس نکند بیارزش است. از همین رو، دانشجویان و اساتید دانشگاهی به دنبال ترجمه کتابهایی هستند که نسخه ترجمه دیگری از آنها در بازار وجود نداشته باشد. ولی در ترجمههای علمی به زبان فارسی نارساییهایی وجود دارد که چهبسا مربوط به محدودیت امکانات فنی زبان فارسی یعنی فقدان ترمینولوژی، اصطلاحات، کلیشهها و قالبهای گفتمانی و پنداری است.

زبان فارسی بسیار غنی است، ولی شکلگیری آن مانند زبان عربی در راستای سنت شرق بوده و از تحولات علمی مغرب زمین تأثیر نپذیرفته است، به همین دلیل، عبارات و اصطلاحات و قالبهای گفتمانی زبان فارسی نیز برگرفته از سنن کتابت مشرق زمین است و همین مسأله، دشواریهای بسیاری در راه ترجمه از زبانهای غربی به زبان فارسی ایجاد میکند. ولی فقط ترمینولوژی نیست که ترجمه را دشوار میکند، قالبهای گفتمانی، تعبیرات و کلیشهها را نباید فراموش کرد، دلیل نارسایی برخی از ترجمهها، کمبود این امکانات در زبان فارسی است. کیفیت ترجمههای آثار ادبی فارسی به زبان ارمنی چگونه است؟ او اهمیت زیادی برای تعیین اهداف قائل است و میگوید اگر افراد بتوانند اهدافی متناسب با ویژگیها و شرایطشان تعیین کنند، نیمی از مسیر رسیدن به هدفهایشان را طی کردهاند.

متأسفانه در ایران، افرادی با دانستن یک زبان خارجی در سطح متوسط، وارد عرصه خطیر ترجمه میشوند که اغلب این افراد، حتی با موضوع کتابی هم که ترجمه میکنند، بیگانهاند، نظر شما در این باره چیست؟ ویراستار محتوایی، خودش باید در زمینه موضوع کتابی که ویراستاری میکند، صاحبنظر باشد. این کتاب را سالها پیش مرحوم غلامرضا رشید یاسمی که ادیب معروفی بود و زبان فرانسه را میدانست، از فرانسه به فارسی ترجمه کرد؛ ولی این کتاب نیاز به ویراستاری داشت. بسیاری از تعلیلها و برهانهایی که به زبان فارسی آورده میشود با برهانهای زبانهای غربی متفاوت است. آنان ظرافتهای بین زبانها را به خوبی میدانند و با احساسی فزاینده در باره آنها صحبت میکنند. از آنطرف آنها میدانند کدام کلمه را برای رساندن منظور خود استفاده کنند و برای انتخاب کلمات، دانش کافی دارند.

چون من هنگام نگارش این مقاله، به «فارسی» فکر میکردم بنابراین از سیستم گفتمانی «فارسی» استفاده کرده بودم. بعضی از ناشران، همان ترجمهها را به عدهای دادهاند و آنها هم هرکجا که فکر کردهاند لغت مشکل داری وجود دارد، آن را حذف کردهاند و به این ترتیب میبینیم که وقتی قدم به نمایشگاه کتاب تهران میگذاریم، میبینیم که بسیاری از رمانها و آثار ادبی بزرگ جهان دارند به این صورت به فروش میروند. این را به یک مترجم حرفهای که برنامهاش پر است توصیه نمیکنم، اما اگر تازه مدرک خود را گرفتهاید و میخواهید قبل از ورود به بازار کار تجربه کسب کنید و در پروژههای بزرگ - به احتمال زیاد - بدون گرفتن حقالزحمه شرکت کنید، کتابهای زیاد داستانی یا غیر داستانی وجود دارد که میتوانید آنها را ترجمه کنید.

مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چیز دیگری است و برای آنها «زبان ترجمه» مورد بحث نیست. ناشر باید یک نسخه از هر اثر ترجمهشده را به اداره فرهنگ و ارشاد ارسال کند تا مجوزهای لازم برای چاپ آن را دریافت نماید. کتابی که از فارسی به زبانهای غربی ترجمه میشود «باید به طور رادیکال عوض شود». وقتی شما به فارسی فکر کنید نحوه تعلیلتان عوض میشود و این برمیگردد به همان تفاوت در اندیشه غربی و شرقی. چون طرز تفکر مؤلفی که به زبان فارسی مینویسد، برای خوانندگان آلمانیزبان یا روسیزبان ناآشنا است، به همین دلیل، در ترجمه باید نحوه تعلیل و ارائه مطالب عوض شود.

چون ممکن است این اثر، 10 یا 20 سال پیش تألیف شده باشد و اکنون مؤلف بخواهد مواردی را اصلاح کند. یک مترجم کتاب های تخصصی باید در موضوع مورد نظر نیز کارشناس یا متخصص باشد تا بتواند ترجمه را به بهترین شکل ممکن انجام دهد. من از زبانهای انگلیسی، آلمانی، فرانسه، روسی، فارسی و کردی، آثاری علمی به زبانهای ارمنی و روسی ترجمه کردهام. مثال دیگر «بنگاه نشریاتی پروگرس» است که در اتحاد جماهیر شوروی بود و ترجمههای بسیاری در حوزه علومانسانی از زبانهای فرانسه، آلمانی، انگلیسی و اسپانیایی منتشر کرده است. در ترجمه کتاب تخصصی باید در همان حوزه فنی معادل تمام کلمات تخصصی را بدانید و از معادل مناسب استفاده کنید زیرا نباید در انتقال کلام نویسنده به خواننده تفاوتی ایجاد شود ، و توصیه می شود در این مورد اصلا از گزینه ترجمه فوری کتاب استفاده نکنید.

قبل از اینکه کتابی را شروع به ترجمه کنید ابتدا چند فصل از انرا بخوانید (لازم نیست تمام کتاب را ابتدا بخوانید) ، در مورد نویسنده کتاب و دیگر کتاب های او تحقیق کنید ، به اصطلاح من با ان کتاب دوست شوید و حرفش را بفهمید. ما با گردآوری مجموعهای از بهترین مترجمان داخلی و خارجی در تمام زمینههای تخصصی، بستری را برای ارائه خدمات مطمئن، سریع و با کیفیت در هر نقطه از این کره خاکی که تحت پوشش شبکه اینترنت باشد فراهم کرده است. بعد از توافق با ناشر ایرانی و گرفتن اجازه از ناشر خارجی، باید باقیمانده کتاب را ترجمه و تایپ کنید و به ناشر ایرانی تحویل دهید.

به نظر من اصولاً «ترجمه علمی» باید گامی در پیشرفت علم مطرحشده در کتاب باشد، درست مانند چاپهای بعدی همان کتاب به زبان اصلی. معلمهایی که بهدنبال تدریس مباحث خاصی مانند بیزینس، تکنولوژی، محیطزیست و فرهنگ هستند نیز میتوانند از کتابهایی که بهصورت خاص درباره این موضوعات منتشر شدهاند، استفاده کنند. علاوه بر آن بسیاری از کتب فارسی با عناوینی مانند ترجمه شده یا گردآوری شده در کشور منتشر می شوند، که این موارد هم عملا تلفیقی از چند کتب مرجع انگلیسی هستند. به همین خاطر، در ترجمه کتاب مرحوم دکتر عنایتالله رضا، بسیاری از قسمتهای کتاب با اجازه و نظارت خود استاد، بازنگری و حتی بازنویسی شد، تا برای خوانندگان روسی زبان مبهم نباشد. اینکه شما با ناشر یا به صورت مستقل کار میکنید، یا با گروهی از آنها نکته حائز اهمیتی نیست.

باید پیش از چاپ کتاب، آن را برای چند دانشمند صاحبنظر فرستاد تا آنها نقد کنند و نظر دهند. خواننده با مطالعه اين کتاب ميتواند به راز موفقيت چنين افرادي پي ببرد و توانايي اين را پيدا کند که نيروي ذهن خود را کشف کند و همچنين با روشهايي آشنا ميشود که به او چگونگي هک کردن ذهن و يافتن ويژگيهاي پنهان آن را آموزش ميدهد. این کتاب در ۱۶۲ صفحه و با کاغذ بالک، جلد شومیز و قیمت ۵۵۰۰۰ تومان به بازار نشر عرضه شده است. این مسأله کاملاً طبیعی است؛ برای اینکه تعداد متخصصانی که هم در زمینه مورد بحث صاحبنظر باشند و هم یک زبان خارجی، مثلاً آلمانی را به نحو احسن بدانند، چندان زیاد نیست.

Website: https://www.tarjomano.com/book-translation-order/