Notes

Хэлц үгийн тайлбар
Ад үзэх-шоолон дургүйцэх
Ад болох- хүнд муу хэлүүлэх
Азаа үзэх- аливаа ажил хэрэг бүтэх эсэхийг турших
Алга дарам-жижигхэн
Алган дээрээ бөмбөрүүлэх- эрхлүүлэх
Алган дээр тавьсан мэт-тов тодорхой харагдах
Алтан хошуу өргөх- ховлох
Амаа барих-гэмших
Амны бэлгэтэй-юмыг сайн сайхнаар ярих
Амны хишигтэй- аз хийморьтой
Ам муруйх-муудалцах, хэрэлдэх

Ам бузарлах-хүнээс тусламж гуйгаад үл бүтэх
Амаа үдүүлсэн юм шиг- болгоомжтой хянуур дуугүй
Ам хэл сугалах шахах- олон юм шалгааж асуух
Арван хуруу тэгш- бүхнийг хийж чаддаг болох

Бантан хутгах- учрыг олохгүй хольж хутгах
Баруун гар-дотно үерхдэг туслагч
Баян ходоод-хамгийн сүүлд хоцрогч
Борви бохисхийх чөлөөгүй- амран суух завгүй
Буруу ишилсэн сүх шиг- юмны эсрэг зүтгэх, зөрүүд зангаа үл тавих















Гай газар дороос-гэнэтийн саад учрах
Ганзага нийлэх –санаа нэгдэн нийлэх
Гар цайлгах-юм өгөх
Гараа гаргах-чин сэтгэлээсээ
Гар сунгах-бие биедээ туслах
Гар татах-харамлах



Гарын үзүүрт-амар хялбар хийж болох
Гол нь харлах –харамлах
Гунын эвэр хугарам-маш хүйтэн
Гуйль цухуйх-чанар нь танигдах
Гүзээнд наасан дэлүү шиг-огт салахгүй
Гэдэс гарах- цадах



Долоон булчирхайгаа тоочих- нуулгүй ярих
Долоон голтой- амь бөхтэй
Дордохын долоо-хамгийн муу хэд нь
Дөргүй бух шиг-зөрүүд гөжүүд
Хэлээ бэлүүдэх-өө сэв эрэн хэрэлдэх



Зоосны нүхээр харах- мөнгөөр цэгнэх
Зүрх гаргах- зориглох
Зүрх хүрэхгүй-халшрах
Зүрх үхэх-айх, эмээх, халшрах
Магнай тэнийх- баярлах
Магнай хагартал баярлах-ихэд баярлах
Нар нь гарах-их баярлах


Нарийндаа хатах –харамлах
Номын их хурим-эрдмийн их баяр
Нохойн дуу ойртох-дуусах дөхөх
Номхон морины ногт догшин
модны чөдөр хийх-өөрийн нөлөөнд авах
Нүд алдам-уудам цэлгэр
Нүд унагах-анхаарал татах



Нүдийг нь бүлтэртэл гоёх- маш сайхан хувцаслах
Нуухыг нь авах гээд нүдийг нь сохлох-сайжруулах гээд эвдэх
Нүд нь орой дээрээ гарах-ихэд гайхах, айх
Нүд үзүүрлэх-хавчих, догшин харьцах
Нүд хорсох-зэвүү хүрэх



Нүд хуурах- худал ярьж хийсэн болох
Нүдний гэм-маш ховор
Нүдээ нээж өгөх-үнэнийг ойлгуулах, учрыг тайлах
Нүдний хор гаргах-бага зэрэг унтах
Нүдэндээ галтай, нүүрэндээ цогтой-сэргэлэн цовоо
Нүүр өгөх- найр тавих



Нүүр хагарах-хүнтэй харилцаж сурах
Нүүр улайх, нүүр халах-ичих, зовох
Нэг чихээрээ оруулаад нөгөө
чихээрээ гаргах-хэлснийг үл хайхрах
65. Нэг тэрэгний хоёр дугуй- хоорондоо адил төстэй
66. Од гийх- азтай байх
67. Олон гартай-жигд сайн хийдэггүй



68. Олон долоон юм-хэрэггүй юм
69. Оонын хоёр эвэр шиг- хоёулахнаа
70. Орон гаран-барьсан тавьснаа мартамхай , тууштай биш
71. Орой руу ортол хэлэх-онож үнэнийг хэлэх
72. Орох орон оочих аягагүй-ядуу зүдүү хүн
73. Өвдөг шороодох-баридаал унах



74. Өдрийн бодол шөнийн зүүд- санаанаас гарахгүй
75. Өдрийн од шиг-маш ховор
76. Өлөн элгээ тайлах-өглөө юм идэх
77. Өрөмний өт шиг-тогтвор муутай хөдөлгөөнтэй
78. Өрөвдөхөд өрлүү өшиглөх-даврах
79. Өөх ч биш булчирхай ч биш- хоёрын хооронд



80. Савангын хөөс шиг-амархан эвдрэх бат бөх биш
81. Санаа нийлэх-хэлээ амаа ололцон найрсаг байх
82. Сул тавих-зөнгөөр нь байлгах
83. Сул зогсох-ажилгүй, дэмий байх
84. Сураг тавих-эрж хайх
85. Судсыг нь атгах-хүний арга эвийг нь олох



86. Суудал булаацалдах-албан тушаалаа булаалдах
87. Суусан газраасаа шороо атгах-
юмханаар юм хийх
88. Сэтгэлд уяатай-ер мартагдахгүй
89. Сэтгэл хямрах-тайван бус байх
90. Сэтгэл алдрах-дурлах
91. Таван салаа боов хүртэх-алгадах, шийтгэх



92. Тангараг тасрах-муудалцах
93. Тартагтаа тулах-хамгийн муу байдалд орох
94. Тархиа гашилгах-их юм бодох
95. Тасархай хүн-гарамгай, хосгүй хүн
96. Ташуурын амт үзэх-зодох
97. Тогорууны нүд шиг-жижигхэн
98. Толгой ганзагалах-уруу царайлах
99. Толгой дээрээ гаргах-давраах



Толгой цохих-хамгийн сайн
Толгой өөд татахгүй-уйгагүй тасралтгүй ажиллах
Толгойтой үс босох-айх, сандрах, тэвдэх
Толгойг нь илэх-өөхшүүлэх-эрх дураар нь байлгах
Том толгой гаргах-их зан гаргах



Тостой гараар барьшгүй- цэвэрхэн
Тэмээ туйлчихсан юм шиг-эмх замбараагүй
Тэнгэрээс од шүүрэх-гэнэтийн аз
Тэжээсэн бяруу тэрэг эвдэх- ачийг нь хариулах
Улааныг үзэж урвах, шарыг үзэж шарвах-олон ааштай



Урт хошуутай-ховч
Усан амтай-бүтэхгүй юм яригч
Урмыг хугалах-хүч тэнхээгүй болох
Ургаа хад шиг-ямар ч хөдөлгөөнгүй, ахихгүй
Ухаан суух-зөв бодол
Ухаан зарах-сайтар бодох



Учрыг нь олж хужрыг нь тунгаах-хэцүү зүйлийн учрыг олох
Үгээ цэгнэх-олон талаас бодох
Үгээр булах-хэт их ярих
Үг нь гүйцэгдэхгүй-сэргэлэн бэлэн үгтэй
Үнэгний нүд залгих-унтахаа болих
Үхэр цам харайх- сандрах



Үхэр буугаа тавих-хамгийн эцсийн арга
Үхэр долоочихсон юм шиг- налчийсан гөлчийсөн
Үг хаях-гомдох, тунирхах
Үнсэнд хаясан ялз шиг- ор мөргүй болох
Үнхэлцэг нь хагарах-айх
Хаврын тэнгэр шиг-олон ааштай



Хагархай хэнгэрэг шиг- чалчимтгай
Хайлсан тунгалга шиг-уян нялархай бялдуулах
Хал үзэж халуун чулуу долоох-
хашир суух
Хамраараа газар хатгах-туйлдан ядрах
Хамраа сөхөх-биеэ тоох ихэрхэх



Хана үдмээр-маш туранхай
Хараа булаах-анхаарал татсан содон
Хаяагаа манах-болгоомжлох
Хошуу нэмэхээр хуруу нэмэх- өөрөө хийлцэх
Хонио чоноор мануулах- бүтэлгүй хүнд ажил даалгах



Хийморь нь үхсэн-ажил үйл нь явцгүй
Хоног төөрүүлэх-үр ашиггүй цаг өнгөрөөх
Хоол болтол шийр зугаа-юмыг хийх төдий байх
Хошуу нэмэхээр хуруу нэмэх- өөрөө хийлцэх
Хошуу худалдах-ховлох



Хорголоо тоолох-харамлах
Хор шар нь буцлах-атаархах
Хорхойд хоргүй-нэм аюулгүй
Хорхойн мөр шиг-уншихын аргагүй жижиг
Хол хэвтэнэ-хэзээ ч бүтэхгүй
Хөл жийх- амрах
Хөл хөнгөн-хурдан шаламгай



Хөл газар хүрэхгүй- ихэд баярлах
Хөлөөрөө толгой хийх- дураараа аашлах
Хөл дээрээ зогсох-юм юм нь бүтэмжтэй
Хөнжлийнхөө хэрээр хөлөө жийх-хэр хэмжээндээ байх



Хөндий цээж-юу ч мэдэхгүй хэрнээ онгирох
Хөх инээд хүрэх-басамжлах
Хөхөөг хүйдсээр цохих-бүтэхгүй юманд санаашрах
Хумсын чинээ-маш бага жижиг
Хусмаа чамласан хүүхэд шиг- гомдсон царай гаргах
Хуруу дүрэх-юм юманд оролцох



Хутганы ирэн дээр- цаг нь болчихсон
Хүний үнэргүй зан гаргах-итгэл эвдэж нууц юм хийх
Хэлсэн үгэндээ эзэн болох- шудрагаар биелүүлэх
Цаасан буу тавих-худлаа ярих
Цаасан малгай өмсгөх-онгироох



Цээжний махыг барах –сэтгэл маш их зовох
Чанга гартай-харамч
Чих халууцуулах-муу юм сонсгох
Чихний чимэг-сонсоход сайхан
Чихнээс хонх уях-үглэх
Чихгүй толгойлох-сонсохгүй байх
Чихэнд чийртэй-залхааж гүйцэх



Чөтгөр тогтох аргагүй-байх аргагүй хүйтэн
Чулуу хөөлгөх-мэхлэх
Чулуун зүрх-хатуу сэтгэл
Шар махтайгаа хатах-шаналан зовох
Шил нь татах-зөрүүд
Шуудайд хийсэн үхрийн эвэр шиг-түнжингүй



Эрүүний шөл уулгах-огших, үглэх, загнах
Элэг барих-тоохгүй байх
Элэг хөших-инээх
Элгээ эвхэх-уйтгарлах
Элэг эмтрэх-гуниг тохиолдох
лээний сүүдэр дайрах-ялимгүй хүйтрэх



Ээзгий буцалгах-тачигнатал хурхирах
Явсан нохой яс зуух –хийснийхээ үр дүнг үзэх
Ямааны мах халуун дээрээ-цаг алдалгүй хийх
Яс хаях-хутган үймүүлэх
Яс махны тасархай-нэг эцэг эхийн хүүхдүүд



Яс амраах-сэтгэл амраах
Ясан хэдрэг болох-турж эцэх