Notes

KIYMETLİ EVRAK
HUKUKU
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞENGÜL AL KILIÇKIYMETLİ EVRAKIN TANIMI VE UNSURLARI
• Kıymetli evrakın tanımının yapıldığı TTK m. 645’e
göre; kıymetli evrak öyle senetlerdir ki, bunların
içindeki hak senetten ayrı olarak ileri sürülemez ve
senetten ayrı olarak devredilemez.
Dr. Öğr. Üyesi Şengül AL KILIÇKIYMETLİ EVRAKIN UNSURLARI
A. SENET
B. HAK
C. HAK VE SENET KAYNAŞMASI /
BİRLİKTELİĞİ
Dr. Öğr. Üyesi Şengül AL KILIÇA. SENET
• Kıymetli evrakın «maddi» unsurudur.
• Klasik senet anlayışı- Modern senet anlayışı (Elektronik
İmza ve Kıymetli Evrak Bakımından uygulanışı , TTK m.
1526, SPK m. 13 ve HMK m. 199)
Dr. Öğr. Üyesi Şengül AL KILIÇB. HAK
• Kıymetli evrakın gayrimaddi unsurudur.
• Bu hak, «özel hukuka» ilişkin bir hak olmalıdır.
• Bu hak, ekonomik bir değer taşımalıdır.
• Bu hak, devredilebilir olmalıdır.
• Bu hak, alacaklılık, ortaklık, mülkiyet ya da rehin hakkı gibi bir hakkı
temsil etmelidir.
Dr. Öğr. Üyesi Şengül AL KILIÇC. HAK VE SENET
KAYNAŞMASI/BİRLİKTELİĞİ
• Hak senetten ayrı olarak başkasına devredilemez, senet olmaksızın bir
başkasına karşı ileri sürülemez (Bkz. TTK m. 646, m. 647, İİK m. 88 ve m.
167 ile Çek Kanunu m. 3/6).
• Hak senetten önce vardır ya da senetle birlikte ortaya çıkmıştır. Ancak bir
kez hak ile senet biraraya geldikten sonra, birbirinden ayrılamaz (İstisnası,
kıymetli evrakın iptali)
• İbraz ve Teşhis senetleri (emanet makbuzu, vestiyer fişi, bagaj fişi veya
kuponu, ispat belgeleri…) gibi senetlerde hak ve senet kaynaşması tam
olarak yoktur ve bu nedenle tedavül kabiliyetleri de yoktur.
Dr. Öğr. Üyesi Şengül AL KILIÇKIYMETLİ EVRAKIN ÖZELLİKLERİ
• 1) Kıymetli evrak nitelikli bir borç senedidir.
• 2) Kıymetli evrakta hak ile senet arasında sıkı bir bağ
vardır.
• 3) Kıymetli evrakın önemli bir bölümünde soyutluk
(mücerretlik) ilkesi geçerlidir.
• 4) Kıymetli evrak ağırlaştırılmış şekil şartlarına bağlıdır.
• 5) Kıymetli evrakın sınırlı sayıda olup olmadığı sorunu.
Dr. Öğr. Üyesi Şengül AL KILIÇKIYMETLİ EVRAKA İLİŞKİN MEVZUAT
TTK, Çek Kanunu, TBK, TMK, İİK, SPK, TCK, BankK,
TKHK, FKFFŞK, Türk Parasının Kıymetini Koruma
Mevzuatı, Umumi Mağazalar Kanunu gibi pek çok
kanunda düzenlemeler yer almaktadır.
Dr. Öğr. Üyesi Şengül AL KILIÇKIYMETLİ EVRAK İLE ADİ SENET
ARASINDAKİ FARKLAR
• Kıymetli evrak; para alacağı, ortaklık, mülkiyet veya rehin hakları gibi hakları konu
edinirken; adi senetlere bunlar dışındaki konular da ilave edilebilir.
• Kıymetli evrakta borçlu taraflardan biri iken; adi senette her iki tarafa da borç yüklenebilir.
• Kıymetli evrakta sıkı şekil şartları vardır.
• Adi alacak için düzenlenen senet, hakkı ispata yarar; oysa kıymetli evraka bağlanmış olan
hak senetsiz ileri sürülemez.
• Kıymetli evraka bağlanmış alacağın devri özel şekil şartlarına bağlanmıştır.
• Kıymetli evrakın devri nispeten daha kolaydır ve hak ile senet birlikteliği nedeniyle alacağın
birden fazla kişiye devri riski yoktur.
• Adi alacaklar götürülecek borç içerir; kıymetli evrak ise, aranacak borç içerir.
• Adi alacağın borçlusu kısmi ödemeyi reddedebilir, oysa kıymetli evrakta hamil kısmi
ödemeyi reddedemez.
• Adi senette alacağın şarta bağlanması mümkündür; kıymetli evrakta kural olarak mümkün
değildir.
• Kıymetli evrak, TCK m. 210 uyarınca resmi evrak hükmünde olduğundan resmi evrakta
sahtekarlık suçu bakımından dikkate alınır. Dr. Öğr. Üyesi Şengül AL KILIÇKIYMETLİ EVRAKIN SINIFLANDIRILMASI-1
1. İÇERDİĞİ HAKKIN TÜRÜ BAKIMINDAN
a) Alacak Senetleri (Bono, poliçe, çek, tahvil, emre
yazılı havale, emre yazılı ödeme vaadi, faiz ve temettü
kuponları)
b) Ortaklık Senetleri (Pay senetleri ve ilmühaberler)
c) Eşya Hukuku Senetleri (Makbuz senedi ve varant)
Dr. Öğr. Üyesi Şengül AL KILIÇKIYMETLİ EVRAKIN SINIFLANDIRILMASI-2
2. HAKKIN SENETTEN ÖNCE VAR OLUP OLMAMASI
AÇISINDAN
a)Açıklayıcı Kıymetli Evrak (Pay senetleri)
b)Yaratıcı (Kurucu) Kıymetli Evrak (Kambiyo senetleri)
Dr. Öğr. Üyesi Şengül AL KILIÇKIYMETLİ EVRAKIN SINIFLANDIRILMASI-3
3. TEMEL İLİŞKİ İLE İLİŞKİLİ OLUP OLMAMASI
AÇISINDAN
a) Sebebe Bağlı (İlli) Olanlar (Makbuz senedi, varant,
konişmento)
b) Sebebe Bağlı Olmayanlar (Soyut/Mücerret Olanlar)
(Kambiyo senetleri)
Dr. Öğr. Üyesi Şengül AL KILIÇKIYMETLİ EVRAKIN SINIFLANDIRILMASI-4
4. KAMU GÜVENİNE DAYANIP DAYANMAMASI
AÇISINDAN
a) Kamu Güvenine Dayalı Olanlar (nama yazılı olmayan
kambiyo senetleri)
b) Kamu Güvenine Dayalı Olmayanlar (nama yazılı olan
kambiyo senetleri, nama yazılı konişmento)
Dr. Öğr. Üyesi Şengül AL KILIÇKIYMETLİ EVRAKIN SINIFLANDIRILMASI-5
5. YATIRIM AMACI TAŞIYIP TAŞIMAMA AÇISINDAN
a)Yatırım AmacıTaşıyanlar (menkul kıymetler)
b) Yatırım Amacı Taşımayanlar (kambiyo senetleri,
konişmento, makbuz senedi, varant gibi)
Dr. Öğr. Üyesi Şengül AL KILI