Notes

DERSİN HEDEFLERİ
1. Ameliyata hazırlık sürecini açıklamak (Bilişsel-Kavrama)
2. Fizyolojik hazırlığın nasıl yapıldığını özetlemek (Bilişsel-Kavrama)
3. Psikolojik hazırlığın nasıl yapıldığını özetlemek (Bilişsel-Kavrama|)
4. Yasal hazırlığın önemini tartışmak (Bilişsel-Kavrama)
5. Ameliyat öncesi hasta eğitimini açıklamak (Bilişsel-Kavrama|)
6. Ameliyat öncesi hazırlık ile ameliyat günü hazırlığı karşılaştırmak (Bilişsel-Analiz)

AMELİYAT ONCESİ HEMŞİRELİK BAKIMI
Ameliyat olmak üzere hastaneye kabul edilen
hastada, cerrahi yöntemlerle gerçekleştirilecek
tedavinin başarısı, cerrahi teknik, bilgi, beceri
kadar, ameliyat öncesi hazırlık ve ameliyat
sonrası bakım ile uygulamalarının kusursuz
olmasına bağlıdır. Hastanede yatışa bağlı psikososyal etkilerin ve maliyetin düşürülmesinde,
önemli bir yaklaşım olarak benimsenen günübirlik cerrahide, bazı hastalarda,
yatış yapılmadan hazırlıklar ve ameliyat sonrası izlem gerçekleştirilir.

»Yakın geçmişte, elektif cerrahi girişime karar verilen hastaların
değerlendirilmesi ve ameliyat öncesi hazırlıklar için, ameliyattan en az bir gün
önce hastaneye kabul öngörülürken, günümüzde, artık hastaneye
yatırılmadan önce hazırlık işlemlerinin yapılması gerçekleştirilir.

Coğu hasta, ameliyat sabahı hastaneye kabul edilir ve ameliyat sonrası
anestezi ünitesinde bilincini kazandıktan sonra evine gönderilir.AMELİYAT ONCESİ HEMŞİRELİK BAKIMI
Cerrahi hastalarının bakımında birinci adım
olan ameliyat öncesi hazırlık ve bakım, sağlık
sorunun çözümünde cerrahi girişim kararının
. verildiği (andan başlayarak, o hastanın
ameliyathane hemşiresine teslim edilmesine
kadar devam eden uzun bir dönemi kapsar.AMELİYAT ONCESİ HEMŞİRELİK BAKIMI
Ameliyata Hazırlık Süreci;
Hasta kabulü
Fizyolojik hazırlık
Psikolojik hazırlık
Yasal hazırlık
Ameliyat öncesi eğitim
Ameliyattan önceki gece hazırlığı
Ameliyat günü hasta hazırlığı» FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Fizyolojik hazırlık;
Hastanın kapsamlı tıbbi öyküsü
: Kilo, boy, beden kütle indeksi
- Yaşam bulguları
- Fiziksel muayene
- Önceki cerrahi ya da anestezi deneyimleri
Tanılama testleri
FİZYOLOJİK HAZIRLIK Ameliyat öncesi
hastanın öyküsü
alınırken
Tıbbi Öykü yapılandırılmış bir
Mevcut şikayeti ve semptomları ” ilaçlar, görüşme yöntemi ile
yapılır.
Varsa tanısı
Geçmişteki tıbbi öyküsü, " Aile öyküsü,
Daha önceki cerrahi deneyimleri, " Sosyal ve ruhsal sağlık öyküsü,
Anestezi öyküsü, deneyimlenen " Günlük yaşam aktiviteleri,
problemler ve ailede anestezi " Sistemlerin değerlendirilmesi,
problemleri öyküsü,
Soruna odaklı muayene
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Hastanın fiziksel şikayetlerini değerlendirmede yardımcı olacak çeşitli araçlar
kullanılabilir. Bunlardan biri olan; OLDCART şu şekildedir;

O- Onset (Başlama) <2

- Ne zaman başladı? 3 305
L- location (Lokalizasyonu) LoN | 5
- Birden fazla alanda olabilir. Ey”

D - Duration (Süre) 2.83

- Ne kadar süreden beri şikayet / ağrı var? vE

- Sürekli mi?

- Aralıklı mı?
C-Characteristics/causative (Karakteristiği / neden olan faktörler ağrı gibi)
L, NE , 5 0
- Nöropatik veya sinirsel (keskin, sızlayıcı, yanıcı, elektriksel)
- Somatik - kemik ağrısı örneği gibi (ağır, ağrılı) y”
- Visseral (kramp, sıkıştırıcı)
A - Aggravating (Ağırlaştırıcı faktörler) ve
- Hareket, yürüme, oturma, dönme, çiğneme, yutma, nefes alma, defekasyon
yapma, idrar yapmada problemin artması
R < Relieving (Rahatlatıcı faktörler)
- Soruna iyi gelen şeyler nedir?
- Şikayeti / ağrıyı hafifleten tıbbi ve tıbbi olmayan girişimler nedir? >
T > Treatment (Tedavi) a
- İlaçlar vE
-Farmakolojik olmayan girişimler (örneğin sıcak, soğuk uygulama, masaj,
dikkati dağıtma)
» FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Ameliyat öncesi değerlendirmeye iliskin anestezi öyküsünde kalp
hastalıkları (kalp yetmezliği, anjina), solunum hastalıkları (nefes
darlığı, stridor, vvheezing, sigara içme öyküsü), egzersiz toleransı
(düz alanda ve merdivende), böbrek hastalığı, karaciğer
hastalığı, gastrik reflüsü, dis problemleri (köprü tedavisi, protez),
gebelik veya oral kontraseptif kullanımı, ilaç /gıda alerjisi ya da
intoleransı, lateks alerjisi, olası yüz cerrahisi gibi havayolu
, açısından risk olusturacak durumlar değerlendirilmelidir.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Yaş
Yaş sınıflandırmasına göre yaşlılık ve ileri yaş dönemlerinde
cerrahi riskler artmaktadır.
Yaşlanmayla birlikte kronik hastalıkların daha sık görülmesi,
hareket azlığı, güçsüzlük, yorgunluk, immün sistem yetersizlikleri,
akciger, kardiyovasküler, karaciger, böbrek fonksiyonlarında
yetersizlikler ve beslenme yetersizlikleri gibi nedenlerle başta
anestezinin Oo istenmeyen etkileri sonraki süreçte yara
iyileşmesinde gecikmeler, venöz tromboemboli gibi ölümcül
komplikasyonlar görülebilmektedir.
Yaş

Ameliyat öncesi dönemde hastanın kullandığı yaşlanma ile birlikte
kullanılma durumu olabilen işitme cihazı, gözlük, diş protezi ve
diğer protez ve yardımcı araç gereçleri tanımlanmalı,
ameliyathane gönderilme sürecine kadar kullanımı sağlanmalıdır.
Yaşlanmayla birlikte deri katmanlarının azalması sonucu bu
hastaların hipotermiye girme riskleri fazladır. Bu nedenle vücut
ısısı korunmasına yönelik özel önlemler ameliyat öncesi dönemle
birlikte başlamalı ve tüm süreçte devamlılığı sürdürülmelidir.
» FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Risk Degerlendirme Araçları
Cerrahi riskin değerlendirmesinde hastalığa, cerrahi tipine ve
kullanılacak anestezi yöntemine bağlı çeşitli risk değerlendirme
araçları vardır.
En yaygın kullanılan Amerikan Anestezi Birligi'nin anestezi risk
degerlendirme aracıdır.
Anestezi Riskinin Belirlenmesi
Amerikan Anesteziyolojistler Derneği (ASA)

ASA 1: Cerrahi patolojisi dışında bir hastalığı olmayan kişi

ASA 2: Aktiviteyi sınırlamayan yandaş hastalığı olan kişi
Anemi, Diyabetes Mellitus, Kronik bronşit, Hipertansiyon

ASA 3: Aktiviteyi sınırlayan yandaş hastalığı olan kişi
Geçirilmiş myokard infarktüsü, KOAH

ASA IV: Hayatı sürekli tehdit eden yandaş hastalığı olan kişi
Konjestif kalp yetmezliği, Karaciğer yetmezliği

ASA V: Ameliyat olsa da olmasa da 24 saatten fazla yaşaması

beklenmeyen, son ümit olarak cerrahi girişim yapılan kışı

Hepatorenal sendrom

ASA VI: Beyin ölümü gelişmiş hastalar
Egzersiz Toleransı

Hastanın egzersiz toleransı derecesi cerrahiye ve anesteziye
uygunluğunun bir göstergesidir.

Kanıtlar, egzersiz toleranslı zayıf olan hastalarda cerrahi süreçte
yaşanan komplikasyonların daha fazla olduğunu göstermektedir.
Normal egzersiz testinin yapılamaması durumunda hastanın
egzersiz toleransı öyküsü ameliyat öncesi değerlendirmede yeterli
olabilir
Önceki Anestezi Sorunları ve Havayolunun Değerlendirilmesi
Daha önce anestezi ile ilgili zorluklar kaydedilirse, bu tür olayların
detayı ele alınmalıdır. Hastanın havayolu ile ilgili olası sorun
tanımlanıyor ise anestezi uygulamasında da olumsuz olaylar
yaşanabilir.

Havayolunun anestezi boyunca korunması esastır. Bu nedenle
hastadan alınan bilgilere, önceki kayıtlara ve kapsamlı bir
incelemeye dayanarak ayrıntılı bir havayolu değerlendirmesi
yapılmalıdır.
Önceki Anestezi Sorunları ve Havayolunun Değerlendirilmesi
"Zor havayolu" potansiyelinin öngörücü faktörleri arasında
herhangi bir konjenital, kazanılmış ya da anatomik olarak hava
yolunda farklılık olmasıdır. Mallampati (orofarenjiyal görünüm)
puanlama sistemi ile dilin büyüklügü ve konumu da dahil olmak
üzere orofaringeal yapılar değerlendirilmektedir.
» FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Alerjiler
Hastada ilaç, gıda ve lateks gibi nedenlerle alerji gelişmesinin
tahmin edilmesi hastanın güvenliğini korumada anahtardır.
Alerjik reaksiyon gelişmesinin engellenmesi için alerjenlerden
uzak tutulması gerekmektedir.
İmmünoglobulin E (IgE) aracılı reaksiyonlar (anjioödem, larenjiyal
ödem, ürtiker, anaflaksi) gerçek alerjik reaksiyonlardır.
Alerjiler

Ameliyat sırası anestezi indüksiyonu, ameliyat sonrası antibiyotikler,
yara yapıştırıcıları gibi nedenlerle ölümle sonuçlanabilen istenmeyen
olaylar yaşanabilir. Bu nedenle ameliyat öncesi dönemde alerji öyküsü
mutlaka sorgulanmalıdır.

Penisilin alerjisi riski 90.5'e yakındır. IgE aracılı reaksiyona sahip
hastalar için penisilin ya da benzer zincirlere sahip sefalosporinler
verilmesinden kaçınılmalıdır.

Alerji öyküsü bulunan hastalarda olası alerjik reaksiyonların önüne
geçilmesi için deri testleri yapılmalıdır.
» FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Ameliyat Öncesi İlaç Kullanımı
Reçeteli, reçetesiz kullandığı ilaçlar dahil olmak üzere geçmiş ve
güncel ilaç kullanımı, vitaminler / destekler, losyonlar ve alternatif
ilaçlar araştırılarak kayıt altına alınmalıdır.
Kronik durumlar nedeniyle alınan birçok ilaç ameliyat günü dahil
olmak üzere her zamanki gibi devam etmelidir.
Bununla birlikte antikoagülanlar veya steroidler gibi bazı ilaçları
atlamak veya dozunu değiştirmek gerekebilir.
» FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Ameliyat Öncesi İlaç Kullanımı
Bazı ilaçların anestezi ile etkileşim riski vardır.
Bitkisel ilaç kullanımı çok yaygın olmasından dolayı tüm hastalar
için ayrıca bitkisel ilaç kullanımı sorgulanmalıdır.
Cerrahi dönemde sık kullanılan bazı analjezikler, NSAİ ve soğuk
algınlığı ilaçlarının trombosit fonksiyonları üzerine olumsuz etkileri
vardır.
Ameliyat Öncesi İlaç Kullanımı

«Cerrahi dönemde sık kullanılan bazı analjezikler, NSAİ ve soğuk
algınlığı ilaçlarının trombosit fonksiyonları üzerine olumsuz etkileri
vardır

**Antidepresanlar, cerrahi öncesi kesilmemelidir.

"*Antiplateletler, perioperatif süreçte kanama riski değerlendirilerek
devam edilmesi düşünülebilir.

**Varfarin (kumadin): Ameliyattan dört gün önce kesilmelidir.

*İnsülin: Ameliyat öncesi dönemde bazal hızda insülin pompası ile
dikkatli bir şekilde devam edilmelidir.
Ameliyat Öncesi İlaç Kullanımı

**Tiroid ilaçları, doğum kontrol ilaçları, göz damlaları, antikonvülsanlar,
narkotikler, astım ilaçları, steroidler perioperatif süreçte devam edilmelidir.
“İmmünsupresif ilaçlar genellikle organ transplantasyonu ameliyatlarından
sonra doku reddini engellemek için kullanılırlar. Ancak yara Yi ejmesinde
gecikmeye neden olduklarından ve immün sistemi baskıladıklarından
enfeksiyona yatkınlıkları artırabilirler. Kesilmesi durumunda ise aha büyük
metabolik sorunlara yol açabileceğinden ameliyat öncesi dönemde
kullanımları tartışmalıdır. Karar hastanın bireysel özellikleri ve tedavi
geçmişine göre verilmelidir.

* Digitaller devam edilmeli, ameliyat ve ameliyattan sonra ilaç dozları dikkatli
ayarlanmalıdır.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Sigara Kullanımı
Sigara, ameliyat sonrası komplikasyonlar için iyi bilinen bir risk
faktörüdür. Ameliyattan önce sigara içmeyi bırakmak, solunum
komplikasyonları riskini azaltmaktadır.
Ameliyat öncesi sigarayı bırakmaya yönelik davranışsal destek
tedavisinin ve nikotin replasman tedavisinin kısa süreli sigarayı
bırakmayı cesaretlendirdiğine ve ameliyat sonrası morbiditeyi
azalttığına yönelik kanıtlar vardır.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Sigara Kullanımı
Sigara kullanımının bıraktırılmasına yönelik yapılan çalışmalarda 4
ile 8 hafta öncesinde nikotin replasman tedavisinin sıklıkla
kullanıldığı görülmüştür.
Ameliyattan 2 gün önce dahi sigaranın bırakılmasında
karboksinemoglobin seviyesinin azaldıgı, mukosiliyer hareketlerin
arttığı bildirilmiştir.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Alkol Kullanımı
Aşırı miktarlarda alkol kullanarak akut alkol intoksikasyonuna giren
birçok hasta acil nedenlerle ameliyata alınmaktadır.
Mümkünse alkol intoksikasyonu geçinceye kadar cerrahi girişim
ertelenir.
Genel anestezi kullanılacaksa kusmayı ve olası aspirasyonu
engellemek için önce nazogastrik sonda uygulanabilir.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Alkol Kullanımı
Kronik alkol bağımlısı olan hastalarda malnütrisyon ve A vitamin
eksikliği gelişebilir.
Bu durum cerrahi sonrası dönemde yara iyileşmesinde
gecikmelere neden olabilir.
Ayrıca alkol bağımlısı olan hastalarda deliryum görülme riski daha
yüksek ve ameliyat sonrası agrı yönetiminde güçlükler
yaşanabilmektedir.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Sistemlerin Değerlendirilmesi
Ameliyat öncesi dönemde tüm sistemler Ni
ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmelidir.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Kardiyovasküler sistem
Ameliyat öncesi hasta hipertansiyon, aritmi, konjestif kalp
yetmezliği, Mİ, pıhtılaşma bozuklukları açısından
değerlendirilmelidir.
Kardiyovasküler (problemler hastanın hemodinamik denge
değişimlerine direnç yeteneğini bozabilecegi gibi anestezi
uygulamalarına yanıtını da değiştirebilir.
Kardiyovasküler sistem

Çalışmalarda, miyokardiyal hasar oluşan hastalarda cerrahi sonrası üç
ay hatta bir ay içinde yeniden infarktüs görülme sıklığının yüksek
olduğu gösterilmiştir.

Hipertansiyonun yönetimi, cerrahi riski azaltmaya yönelik olmalıdır.
Risk belirleyicileri arasında kan basıncının seviyesi, tedavi süresi, organ
hasarının derecesi ve planlanan cerrahi tipidir.

Hipertansiyonun düzeyi ile cerrahi süreçteki kan basıncında bozulma,
miyokardiyal iskemi ve miyokard infarktüsü, pulmoner ödem, aritmiler,
böbrek yetmezliği ve nörolojik hasar şiddeti ilişkilidir.
Kardiyovasküler sistem

Ameliyat öncesi herhangi bir hipertansiyonu olan, tedavi edilen veya
tedavi edilmeyen hastalarda ameliyat sonrası hipertansiyon yaşanma
riski yüksektir.

Ameliyat öncesi kan basıncı, nabız hızı ve ritmi, ödem, ekstremitelerde
renk değişikliği, halsizlik, solunum güçlüğü sorgulanmalı, EKG, santral
venöz basınç, eritrosit, hemoglobin, hematokrit, Na ve K değerleri
incelenmelidir.

Sıvı ve elektrolit dengesizliğinin ciddiyetini saptamak coğu zaman
zordur. Hafif volüm azalmaları ameliyat sırasında tedavi edilebilir, ancak
belirgin bozuklukların (ameliyat oncesi düzeltilmesi zaman
gerektirmektedir.
Akciğer hastalıkları anestezi komplikasyonuna sebep olabilir ve
ameliyat sonrası dönemi olumsuz etkileyebilir.

Cerrahi süreçteki komplikasyonlar zorlu entübasyon, tekrar entübe
etme gereksinimi, laringospazm, bronkospazm, aspirasyon,
hiperventilasyon ve hipoksidir.

Dispne, öksürük, astım, alt solunum yolu enfeksiyonu, obstrüktif uyku
apnesi gibi solunum hastalıkları değerlendirilir.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Solunum sistemi
Özellikle çocuklarda geçirilmiş veya aktif üst solunum yolu
enfeksiyon varsa elektif cerrahi ise ameliyat tarihi ertelenir. Ancak
modern anestezi pratiğinde erteleme rutin değildir.
Ciddi semptomların varlıgında ve özellikle altta yatan belirgin
astım, kalp hastalığı, immünsupresyon gibi durumlar varsa 4 hafta
ertelenir.
Enfeksiyon hafif ve komplike değilse erteleme ve operasyon
riskleri kıyaslanarak bireysel olarak karar verilir.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Üriner sistem
Koroner arter hastalıgı, KOAH, periferik arter hastalıgı ve obezitesi
olan hastalarda akut böbrek yetersizligi sık görülmektedir. Böbrek
hastalıgındaki cerrahi risk, akut böbrek yetmezliğe neden olan
böbrek fonksiyonunun bozulmasıdır. Bu durumunun tedavi
edilememesi ölümle sonuçlanabilir.
Böbrek hastalığı ile renal kan akımının azalması, nefrotoksisiteye
neden olabilen anestetik ilaçlar ve cerrahi travma ile durum daha
da kötüleşebilir.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Üriner sistem
Böbrek hastalığı olan hastalar genellikle hipertansif olup hiperdinamik
bir dolaşıma sahiptir. Ayrıca böbreğin durumuyla ilişkili serum üre
düzeyinin artması gastrik boşalmayı geciktirebilir ve midede asit
salınımını artırır, böylece anestetik indüksiyonu ile aspirasyon riski
artar.
Büyük bir cerrahi sırasında bozulmuş böbrek fonksiyonu göstergesi
olarak glomerular filtrasyon hızı iyi bir parametredir. Diğer testler idrar
tetkiki, kan üre nitrojeni (BUN), nonprotein nitrojen (NPN) testleridir.
BUN ve NPN değerleri yüksek olan hastalarda, ameliyat sonrasında
böbrek yetmezliği gelişebileceğinden bu hastaların ameliyat riski
yüksektir.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK

Norolojik sistem

Ameliyat öncesinde nörolojik muayene ile hastanın mental
durumu, kraniyal sinirleri alt ve üst ekstremite refleksleri ve duyu
refleksleri degerlendirilmelidir. Çünkü nörolojik degerlendirme
hastanın ameliyat öncesi genel saglık durumu hakkında fikir verir;
anestetikler ve analjezikler santral sinir sistemini etkileyeceğinden
bu ilaçlara karşı Oluşabilecek reaksiyonların (Önceden
saptanmasına izin verir; özellikle ameliyat hastanın nörolojik
fonksiyonlarını etkileyecekse ameliyat sonrası durumun ameliyat
öncesi nörolojik durumla karşılaştırılmasına olanak saglar.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Nörolojik sistem
Ameliyat riskini artıran ciddi nörolojik durumlar arasında epilepsi
ve parkinson hastalığı sayılabilir.
Baş ağrısı, baş dönmesi, kulak çınlaması, pupillerin eşit olmaması
ve konvülsiyon öyküsü önemli nörolojik bulgulardır.
Özellikle yaşlı hastalarda yaşanan yoğun stres, dehidratasyon,
hipotermi ve kullanılan tıbbı tedavi hastanın mental durumunu,
kas gücünü etkileyerek ameliyat sonrası bağımlılık duygusu
yaşamasına neden olabilir.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Sindirim sistemi
Dispepsi, asit reflü ve tekrarlayan regürjitasyon öyküsü, hiatus
hernisi veya artmış intraabdominal basınç (akut batın, bağırsakta
görülen tıkanıklık, morbid obezite veya gebelik) olan hastalar
pulmoner aspirasyona daha yatkındır.
Alt gastrointestinal sistem ameliyatı geçirecek hastalarda bağırsak
hazırlığı gerekebilir.
Hepatik sistem

Karaciger hastalıgı olan hastaların yogun bir bakım gereksinimi
olabilir. Bu durum anestezi ve cerrahi açısından önem arz
etmektedir.

Karaciger hastalığı, anestetik ilaçların metabolize edilmesinde
yetersizliğe neden olabilir. Bu da anestezi sonrası uzun süreli uyku
hali ile sonuçlanabilir.

FİZYOLOJİK HAZIRLIK

Hepatik sistem

Bilinmeyen koagülopati varsa beklenmedik şekilde ameliyat sırası
kanama veya hatta bölgesel blok sonrası spinal hematom ile
sonuçlanabilir.

Karacigerin durumu karaciger fonksiyon testleri ile degerlendirilir.
Karaciger fonksiyonları yetersiz ise yara iyileşmesi gecikir ve
enfeksiyon riski artar.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Endokrin sistem
Tiroid hastalıkları ve diyabet en yaygın görülen endokrin
hastalıklardır.
Tiroid hastalıkları: Belirgin hipo ve hiper tiroidi cerrahi riski artırır.
Amiodaron (antiaritmik) kullanan hastalar hipotiroidizm riski
altındadırlar. (o Kronik (hastalarda tedavi ve semptomlar
değişmediyse son 6 ay içindeki testler kabul edilebilir. Elektif
cerrahide testler ötiroid oluncaya kadar ertelenmelidir.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Endokrin sistem
Diyabet: Kalp ve böbrek hastalığı açısından risk altındadırlar. Ameliyat
öncesi değerlendirme organ hasarı ve kan şeker düzeyi üzerine
yapılmalıdır. HbAlic düzeyi kötü kontrollü diyabet hastalarını
belirleyebilir. Amaç hipo ve hiperglisemiden kaçınmaktır.
Kan şekeri < 180 mg/dl olacak şekilde tedavi yürütülmelidir. Ayrıca
ameliyat öncesi dönemde yaşanan hiperglisemi cerrahi stres ve stres
hormonlarının seviyelerinin artmasıyla oluşur. Hiperglisemi sonucunda
cerrahi yarada enfeksiyon riski artabilir. Diğer riskler asidoz ve
glikozüridir. Cerrahi öncesi, sırası ve sonrası kan glikoz seviyesi takip
edilmelidir.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Beslenme Durumu
Ameliyat sonrası iyileşme süreci hastanın beslenme durumuyla
doğrudan ilişkilidir. Beslenmeye ilişkin temel sorunlar; protein,
demir ve vitaminden yetersiz olarak beslenmiş olmak ve
obezitedir.
Beslenme Durumu

Beslenme yetersizlikleri sıklıkla; kronik hastalığı olan, diyare, kusma gibi
sindirim sistemi sorunları bulunan, ileri yaşlardaki hastalarda ve kanser
hastalarında görülmektedir.

Ameliyat öncesi beslenme yetersizliğini düzenlemek amacıyla ameliyat
öncesi dönemde karbonhidrat, protein, vitamin, minerallerden zengin
bir şekilde hastayı beslemek gerekir.

Vitamin C kollojen doku yapımında ve Vitamin B sellüler enzim ve
normal glikoz metabolizmasında rol oynar, tüm bu vitaminlerin
eksikliğinde iyileşme gecikme görülür. Ağızdar alamayan hastalara
enteral beslenme ya da total parenteral beslenme uygulanabilir.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Beslenme Durumu
Obez hastalarda ameliyat acil değilse ameliyat öncesi dönemde
normal kilolarına inmesi saglanmalıdır.
Ameliyat sırasında özellikle yag dokusu enfeksiyona duyarlıdır.
Obez hastalarda yara ayrılması ve enfeksiyon riski fazladır.
Solunum, dolaşım sistemine ait sorunlar ve hareket kısıtlılığına
baglı basınç yarası riskini en aza indirmek için bu hastalarda özel
yataklar kullanılmaktadır.
FİZYOLOJİK HAZIRLIK
Kas iskelet sistemi
Kas iskelet sistemine özgü sorunlar sıklıkla yaşın ilerlemesiyle
birlikte görülmektedir.
Kas iskelet sistemi sorunları ameliyat sırası ve sonrası pozisyon
verilmesini, erken ayaga kalkma ve iyileşme sürecini etkileyebilir.
Örneğin; artritli hastalarda eklem kontraktürlerinin olması, lomber
vertebralarda fleksiyona engel bir durumda spinal anestezi
yapılamaması ya da boyunla ilgili bir problem varlığında
ekstübasyonda güçlük yaşanmasıdır. Kas iskelet sistemine özgü
sorunlar, mevcut protezler kayıt altına alınarak ekibe iletilmelidir.
anılama Testleri “

Göğüs radyografisi

EKG
Koagülasyon testleri
Serum biyokimyası

Gebelik testi

HbA1c

Kan grubu ve cros-match
PSİKOLOJİK HAZIRLIK
Ameliyat olacak hastada hastalığından kurtulma umut ve
beklentisi yanında psikolojik olarak kendini, bedenini, yaşamını
kontrol edemeyeceği, organ ve doku kaybı olabileceği
düşüncesinin kaygı ve endişenin yanı sıra olsa ölüm korkusunun
yaşanmasına neden olabilir.
PSİKOLOJİK HAZIRLIK

Konuyla ilgili çalışmalarda, anestezi ve ameliyat sonrası ağrı
korkusunun Oo kaygı Oluşumunun birincil (onedeni olarak
gösterilmektedir.

Diğer bir korku nedeni sakat kalma ya da beden imajında
değişim yaşanabileceği korkusudur. Bu korku geniş kapsamlı
radikal bir girişim (mastektomi) ya da minör (memede kist)
girişim olması ile ilişkili olmaksızın gelişir.
PSİKOLOJİK HAZIRLIK
Ameliyat öncesi iyi bir psikolojik hazırlık;
* Anksiyeteyi gidermeye,
e Ameliyatta az anestezik, ameliyat sonrası az analjezik
kullanımına,
* Ameliyat sonrasında yaşam bulgularının kısa sürede düzene
girmesine,
* Strese tepki olarak salınacak kortikostiroidlerin az salınımına,
*Ameliyat sonrası hızlı iyilesme ve erken taburcu olmaya,
yardımcı olur.
PSİKOLOJİK HAZIRLIK
Ameliyat öncesi hastalar için bilgi eksikliği, korku, uyku
örüntüsünde bozulma, beklenen yas, etkisiz baş etme gibi
hemsirelik tanıları konularak uygun girisimler yapılır.
YASAL HAZIRLIK
Hastanın hastalığı, yapılacak işlemler hakkında yeterince bilgi
sahibi olmasının ve bilgiler doğrultusunda girişimin kendisine
uygulanmasını kabul ettiğini bildirmesinin göstergesi olan
aydınlatılmış onamın alınması yasal bir zorunluluktur.
"Aydınlatma" ve "Onam" aydınlatılmış onam kavramının iki temel
boyutudur.

Buna göre aydınlatma, "bilginin sunulmasını" ve "sunulan bilginin
anlaşılmasını", onam ise "gönüllülük" ve "yeterlilik" öğelerini
içeren temel özellikleri ifade eder.
YASAL HAZIRLIK
Ameliyat izin formu hasta kayıtlarının önemli bir parçasıdır ve
mutlaka hasta ile birlikte ameliyathaneye gönderilmelidir.
Yalnız hayat kurtarıcı ameliyatlar acil olduğu durumda izin
almadan yapılabilir.
Ameliyat izni hem hasta için hem de saglık çalışanı için yasal bir
güvencedir.
Hastanın reşit olmadığı, psikolojik ve fiziksel olarak durumunun
uygun olmadığı ya da acil ameliyata alınması gerektigi zamanlarda
yasal temsilcisinin bu sorumlulugu üstlenmelidir.
HASTA EĞİTİMİ
Cerrahi hastasının bakım kalitesinin önemli göstergelerinden biri,
ameliyat öncesi hasta eğitiminin sağlanmasıdır.
Ameliyattan önce yeterli bilgiyi alamayan hastalar hem
ameliyattan önce hem de ameliyattan sonra çeşitli emosyonel
sıkıntılar yaşarlar. Bunlar anksiyete, ağrı yaşama korkusu,
gelecek hakkında bilinmezlik korkusu, depresyon, öfke, ameliyat
sonrası kişisel fonksiyonları yerine getirememe gibi sorunlardır.
HASTA EĞİTİMİ KONULARI-1
Duyusal Bilgilendirme
İşlem Hakkında Bilgilendirme ile
Derin solunum ve öksürük egzersizi
Diyafragmatik- abdominal solunum
Büzük dudak (pursed-lip) solunumu
İntensif spirometre kullanımı
HASTA EĞİTİMİ KONULARI-2
Dönme egzersizleri ,
Ekstremite egzersizleri
Erken ambulasyon ve mobilizasyonNy
Ağrı yönetime ilişkin eğitim |
Elastik basınçlı çorap kullanımı
AMELIYATTAN ONCEKİ GECE HAZIRLIGI
Ameliyat Oncesi Aç Kalma ve Beslenme Desteği
Ameliyat öncesi aç kalma, genellikle gece yarısından sonra ağıza
bir şey koymamak şeklinde uygulanmaktadır.
Önceleri, çocuklarda ve yetişkinlerde midedeki asidi ve volümü
azaltmak, regürjitasyonu ve trakeaya aspirasyonu önlemek
amacıyla uzun açlık süresinin gerektigi düşünülmekteydi.
Son yapılan çalışmalar doğrultusunda, çocuk ve yetişkinlerin
çoğunda uzun süreli açlık gereksiz ve zararlı bulunmaktadır.
meliyat Öncesi Aç Kalma ve Beslenme Desteği

Amerikan Anestezistler Derneği (American Society of
Anesthesiologists-ASA)'nın önerilerine göre ameliyattan 6 saat
öncesinde katı gıdaların, 2 saat öncesinde de berrak sıvıların kesilmesi
yeterlidir.

Öneriler hastanın yaşına ve yenilen yemek tipine göre değişmektedir.
Ameliyat öncesi dönemde oral karbonhidrat içeren sıvıların verilmesi
ve kolorektal cerrahiden sonra 24 saat içinde, bağırsak hareketlerinin
dönmesini beklemeden erken evrede beslenmeye geçmenin güvenli
olduğu gösterilmiştir.
AMELIYATTAN ONCEKİ GECE HAZIRLIGI
Ameliyat Öncesi Aç Kalma ve Beslenme Desteği
Ameliyat öncesi dönemde oral karbonhidrat içeren sıvıların
verilmesinin ameliyat sonrası insülin direncini ve kas zayıflığını
azalttığı, ameliyat sonrası beslenme desteğinin verilmesinin de
ameliyat sonrası kilo kaybını önlediği ve komplikasyon oranlarını
azalttığı belirtilmektedir.
Ameliyat Oncesi Aç Kalma ve Beslenme Desteği

Hastaların beslenme durumu, bağışıklık sisteminde değişikliklere yol
açarak onları ameliyat sonrası enfeksiyonlara daha yatkın hale
getirebilir.

Geliştirilmiş beslenme desteği cerrahi alan enfeksiyonu gelişme riskini
azaltabilir.

Cerrahideki uzmanlık alanlarına bağlı olarak insizyonel cerrahi alan
enleksiyonu ve malnütrisyon arasındaki epidemiyolojik ilişki değişiklik
gösterebilmektedir.

Sakız çiğneme gastrik sekresyonun artışına ve bulantıya neden olmakta,
mide boşalmasını da geciktirmektedir.
AMELIYATTAN ONCEKİ GECE HAZIRLIGI
Ameliyat Oncesi Banyo Yapma
Ameliyat öncesi tüm vücut banyosu cerrahi öncesi özelikle
insizyon alanının bakterilerden olabildigi kadar arındırılması
açısından iyi bir uygulamadır.
Ameliyat öncesi banyo veya duş için antiseptik bir solüsyon
kullanımı yaygın şekilde uygulanmaktadır.
AMELİYATTAN ONCEKİ GECE HAZIRLIGI
Ameliyat Öncesi Banyo Yapma
Genel olarak uygun ve ödenebilir antiseptik bir sabun kullanılır.
Yapılan çalışmalarda, normal sabun ile antiseptik sabunun cerrahi
alan enfeksiyonu riskini azaltmadaki etkinligi arasında anlamlı bir
farkın olmadığı belirlenmiştir (Orta düzey kanıt).
Antiseptik sabun veya normal sabun ile banyo yapılabilir, ancak
klorheksidin glukonat içeren bezlerin kullanımı ile ilgili yeterli kanıt
yoktur.
AMELIYATTAN ONCEKİ GECE HAZIRLIGI
Vücut Tüylerinin Uzaklaştırılması
İnsizyon bölgesindeki tüyler, kontaminasyon ve cerrahi alan
enfeksiyonu ile ilişkili oldugu düşünülmesinden dolayı insizyon
bölgesinin tıraş edilmesi rutin haline gelen bir uygulamadır.
Tıraş cerrahi işaretlemeyi ve insizyon alanına ulaşmayı
kolaylaştırsa da, kullanılan yöntem deride mikroskopik travmalara
yol açarak cerrahi alan enfeksiyonu gelişme riskini artırır.
AMELİYATTAN ONCEKİ GECE HAZIRLIGI
Vücut Tüylerinin Uzaklaştırılması
Kanıta dayalı çalışmalarda; saç kesme makinesi, tıraş makinesi ya
da tüy dökücü krem yöntemleriyle tıraş yapılan hastalar ile tıraş
yapılmayan hastalar karşılaştırıldığında cerrahi alan enfeksiyon
insidanslarında farkın olmadığı belirtilmiştir.
AMELİYATTAN ONCEKİ GECE HAZIRLIGI
Vücut Tüylerinin Uzaklaştırılması
Saç kesme makinesi kullanılan hastalarda tıraş makinesi kullanılan
hastalara göre cerrahi alan enfeksiyon insidansının az olduğu
görülmüştür.
Saç kesme makinesiyle tüylerin temizlenmesi ya da tüylerin
alınmaması durumunda deriye verilen zarar benzerdir. Tıraş için
uygun zaman ve ortamı gösteren çalışma henüz yoktur, tüylerin
alınması gerekliyse, saç kesme makinesiyle ile cerrahiden önce
kısaltılması önerilmektedir.
AMELİYATTAN ONCEKİ GECE HAZIRLIGI
Bagırsak Hazırlığı
Lavman, otüm cerrahi girişim Öncesi rutin Olarak
kullanılmamaktadır, ancak barsak cerrahisi (planlanmışsa
temizleyici lavmanlar istenebilir.
Lavman uygulanacaksa ameliyattan bir gün önce temizleyici bir
lavman veya laksatif verilir ve ameliyat sabahı tekrarlanabilir.
Ek olarak barsak florasını azaltmak için antibiyotikler verilebilir.
AMELIYATTAN ONCEKİ GECE HAZIRLIGI
İstirahat ve Uykunun Sağlanması
Hasta psikolojik ve fizyolojik olarak ne kadar iyi hazırlanırsa o
kadar çok ameliyattan önceki geceyi rahat geçirir.
Hasta odasının havalandırılması, sırt masajı yapılması ve bir
bardak ılık süt verilmesi hastanın rahat uyumasına yardımcı
olabilir.
AMELİYATTAN ONCEKİ GECE HAZIRLIGI
İstirahat ve Uykunun Sağlanması
Ameliyat öncesi dönemde, iyi bir uyku ve dinlenme ameliyat
sürecini olumlu etkileyeceği gibi hastanın gevşemesine de
yardımcı olur.
Hastanın yakınlarını görme istegi dikkate alınabilir.
Korku ve endişelerin açıklanmasına fırsat verilmelidir.
Uyku probleminin varlığında çoğu kez sedatif ilaçlar uygulanır.
AMELİYAT GÜNÜ HASTA HAZIRLIĞI
Ameliyat öncesi kontrol edilerek kayıt altına alınması gereken
durumlar:
e Genel gözlemler,
»* Yaşam bulguları,
e En son yeme içme zamanı,
ePremedikasyon ve profilaktik antibiyotik uygulaması (Doktor
isteminde varsa),
e Cilt hazırlığı/ vücut tüylerinin kısaltılması (Gerekliyse),
AMELİYAT GÜNÜ HASTA HAZIRLIĞI
Ameliyat öncesi kontrol edilerek kayıt altına alınması gereken
durumlar:
Makyaj, tırnak cilası, mücevherler, kişisel giysiler, protezler
(varsa) çıkarılması,
Diş protezi, eksik ya da saglıklı olmayan dişlerin kayıt edilmesi,
Doğru bilgileri içeren kimlik bilekliginin kontrol edilmesi,
Bilinen alerjilerinin kayıt edilmesi,
X-ray, kan, EKG sonucu vb. dosyada olduğu kontrol edilmesi,
Ameliyat öncesi kontrol edilerek kayıt altına alınması gereken durumlar;

». Aydınlatılmış/bilgilendirilmiş onam formunun imzalandığı, kendi
sözcükleriyle yapılacak işlemi anladığına dair yazılı açıklamasının teyit
edilmesi,

Taraf işaretleme yapılması gerekli ise kontrolün sağlanması,

Kan istemi gerekiyorsa kontrolünün sağlanması,

Vücut sıcaklığının korunmasına yönelik önlemlerin alınması,

Özel istemler varsa (nazogastrik tüp uygulama, insülin uygulama veya
elastik basınçlı çorap giydirme gibi) yerine getirilir.
AMELİYAT GÜNÜ HASTA HAZIRLIĞI
"Hastanın son idrarını yapması sağlanarak yapılacak olan ameliyata
ve kliniğe uygun spesifik ameliyathane giysisi giydirilir.
"Hastanın konforuna ve bütünlügüne saygı gösterilir.
"Hastanın sürekli almak durumunda oldugu ilaçları için 30ml kadar
oral su ile içmesi saglanır.
AMELİYAT GÜNÜ HASTA HAZIRLIĞI
Premedikasyon
Ameliyat öncesinde anksiyeteyi azaltmak, farengeal sekresyonları
azaltmak, anestetik ilaçların yan etkilerini azaltmak ve hafıza
kaybını saglamak için çeşitli ilaçlar kullanılır.
Ameliyat öncesi ilaç uygulamaları hasta ameliyathaneye
gönderilmeden yarım saat önce serviste ya da hasta
ameliyathaneye gittikten sonra ameliyat öncesi verilir.
AMELIYAT GUNU HASTA HAZIRLIGI
Profilaktik Antibiyotik Kullanımında Doğru Zamanlama
Cerrahi uygulama esnasında kontaminasyona maruz kalmadan
önce yapılan cerrahi profilaktik antibiyotik uygulamasının cerrahi
alan enfeksiyon gelişmesini önledigi düşünülmektedir.
Başarılı profilaktik antibiyotik uygulaması, antimikrobiyal ajanın
uygun konsantrasyonda, uygun zamanda IV yolla verilmesidir.
AMELİYAT GÜNÜ HASTA HAZIRLIĞI
Hasta ameliyat öncesi ilaç uygulamalarını izleyen 30-60 dk içinde
hastane politikasına, hasta isteğine ve genel durumuna bağlı olarak
yatağı, sedye ya da tekerlekli sandalye ile hemsire eşliğinde
ameliyathaneye gönderilir.
AMELIYAT GUNU HASTA HAZIRLIGI

Ameliyat Öncesi Dönemde Hasta Güvenliğinin Sürdürülmesi
Hasta ameliyathaneye gönderilmeden önce son kontroller
çerçevesinde yanlış hasta ve yanlış taraf cerrahisi önlemesi
saplanır.
Yanlış hasta ve yanlış taraf cerrahi uygulamalarının önlenmesinde;
ameliyat öncesi serviste hasta ile ilgili son kontroller hekim
tarafından yapılarak hastanın da katılımıyla taraf işaretleme süreci
gerçekleştirilir.
AMELİYAT GÜNÜ HASTA HAZIRLIĞI
Ameliyat Öncesi Dönemde Hasta Güvenliğinin Sürdürülmesi
Taraf işaretleme çoklu yatay yapılar, çift organlar ya da çoklu
düzeylerde girişimin yapılacağı bölgenin işaretlenmesidir.

Hastaya ameliyat öncesi servis hemşiresi tarafından kimlik
doğrulama işlemi yapılır ve hasta, dosyası ile birlikte görevli
refakatinde ameliyathaneye gönderilir.

Hasta ameliyathaneye kabul edilirken, ameliyathane hemşiresi ve
anestezi teknisyeni tarafından kimlik doğrulama işlemi yapılarak
beraberce teslim alınır.
AMELIYAT GUNU HASTA HAZIRLIGI
Cerrahi işlemlerde taraf işaretleme sürecinde uygulanacak
kurallar;
taraf işaretlemesi için cerrahi taraf işaretleme kalemi kullanılır.
» Yapışkan taraf işaretleyicileri kullanılmaz.
AMELIYAT GUNU HASTA HAZIRLIGI
Cerrahi işlemlerde taraf işaretleme sürecinde uygulanacak
kurallar;
e İşaret ameliyat bölgesine veya yakınına belirgin ve silik
olmayacak şekilde konulur Diğer bakım süreçleri için
gerekmedikçe ameliyat edilmeyecek bölgeler işaretlenmez.
taraf işaretleme mutlaka hastanın uyanık ve bilinçli oldugu
zaman diliminde yapılır..
AMELİYAT GUNU HASTA HAZIRLIGI
Cerrahi işlemlerde taraf işaretleme sürecinde uygulanacak
kurallar;
Çoklu yatay yapılar (el ve ayak parmakları ve lezyonlar) veya
çoklu düzeylerde (lomber ve torakal ve servikal omurlar) en uygun
ve en yakın bölge işaretlenir.
AMELİYAT GÜNÜ HASTA HAZIRLIĞI
Cerrahi işlemlerde taraf işaretleme sürecinde uygulanacak
kurallar:
e Göz tarafı işaretlemesi için kaşın üzeri kullanılır,
elek organ vakaları (sezaryen bölgesi, kalp cerrahisi gibi),
müdahaleler sırasında, kateter ve enstrümanların takılmasında,
cerrahi prosedürün tasarlandığı açık yara ve lezyonlarda, acil
müdahalelerde, prematüre bebeklerle ilgili müdahalelerde
işaretleme yapılmaz.
AMELİYAT GÜNÜ HASTA HAZIRLIĞI
Venöz Tromboemeboli Profilaksisi
Venöz tromboemboli (VTE) yaygın görülen ve potansiyel olarak
ölümcül olabilen bir perioperatif komplikasyondur.
VTE derin ven trombozu ve pulmoner emboliden oluşan bir
tablodur. Çoğunlukla alt ekstremitelerin derin venlerinde
meydana gelen tromboz, bazen kopup kan dolaşımı yoluyla
pulmoner arter ya da dallarına ulaşıp, bu damarları tıkayarak
pulmoner emboliye neden olabilmektedir.
AMELİYAT GÜNÜ HASTA HAZIRLIĞI
Venöz Tromboemeboli Profilaksisi
Venöz tromboembolinin oluşmasında Virchow triadı olarak
adlandırılan üç faktör rol oynamaktadır. Bunlar;
1. ven endotelindeki hasar ya da işlev bozukluğu,
2. venöz kan akımında bozulma
3. kan pıhtılaşma eğiliminin fazla olması
AMELİYAT GÜNÜ HASTA HAZIRLIĞI
Venöz Tromboemeboli Profilaksisi
Tüm cerrahi hastalar için risk degerlendirmesi yapılmalıdır.
Risk degerlendirmesinde hasta öyküsü oldukça önemlidir.
Yapılacak olan cerrahinin tipi, anestezi süresi, hastanın ameliyat
sonrası dönemde yogun bakımda kalma durumu riski
artırmaktadır.
AMELİYAT GÜNÜ HASTA HAZIRLIĞI
Venöz Tromboemeboli Profilaksisi
Venöz tromboemboliyi önlemede;
standart heparin; düşük moleküler ağırlıklı heparin (DMAH),
fondaprinux, varfarin gibi ilaç tedavisi ya da
ameliyat sonrası erken ayaga kalkma,
elastik basınçlı çorap, ya da aralıklı pnömatik basınç aleti gibi
mekanik yöntemler kullanılmaktadır.