Notes

GRAFİTİ NEDİR

Grafiti, çoğunlukla kamusal bir alanda yer alan bir duvar ya da yüzeye çizilmiş, kazınmış veya püskürtülmüş yazı ve çizimlerdir.
Kelime, Yunanca "graphein" (yazmak ) kelimesinden gelmiş ve İtalyanca "sgraffio" (karalamak) kelimesinden türemiştir.İlk çağlardan beri bir durumu resmetme, tanımlama ya da dikkat çekme yöntemlerinden birisidir.Bugün bilinen anlamıyla grafiti, 1960'ların sonlarında Amerika Birleşik Devletleri'nin hip hop kültürüyle birlikte doğmuştur.
Modern şehirlerde otobüslerin içlerine sivri bir aletle kazınan yazılardan sokak duvarlarına sprey boyayla çizilen resimlere kadar pek çok uygulama grafitinin kapsamına girmektedir. Kimi çevrelerce bir sanat dalı olarak kabul edilirken, bir başka bakış açısı da, grafitiyi vandalizm olarak değerlendirmekte ve suçla ilişkilendirmektedir.


A)GRAFİTİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ


Tarihsel olarak grafitinin mağara duvarlarına çizilen şekiller nedeniyle ilkçağ, 4. veya 5. yüzyıl dönemlerine dayandığı düşünülür. Antik Yunan’da bugünkü Türkiye’de Efes antik kalıntılarındaki fahişelik ilanı bilinen ilk grafiti olarak kabul edilir.

Eski Mısır'da yolculuğa çıkanlar da geçtikleri yerlerin duvarlarına adlarını ya da resimlerini çizerek kendilerinden iz bırakmışlardır; Bu antik dönem duvar yazılarına ve resimlerine de ‘graffito’ denilmektedir.

O dönemden günümüze kadar hitap ettiği kitle, grafiti eserlerinin yapılma amacı, sunum şekli gibi özellikleri ufak çaplı değişimlere uğrasa da hala aynı amaç doğrusunda yapılmaktaydı; Toplumda 2.sınıf gözüyle bakılan gençlerin kendilerini farklı yoldan anlatmak için sitemini, isyanını resme dökmek ve bunu alıcıyla buluşturmak.
Grafiti sanatıyla uğraşanların tek amacı buydu ve bu yaptıkları çoğu ülke, şehir, eyaletlerde yasadışı bir uygulamaydı.Çoğu ülkelerde hapis cezasına kadar giden ağır yaptırımları bulunan bu çalışmayla günümüzde hala birçok ülke mücadele etmektedir.Çünkü amacına uygun yapılan grafitiler daima sistem eleştirisi içeren ve yöneticileri hedef alan çalışmalardı.Zaten grafiti sahiplerinin yasallaşma gibi bir amacı yoktu aksine mevcut yasalara meydan okumak adına yaparlardı.

Fakat bu kadar karşı çıkılan ve sokaklardan, caddelerden silinmesi için çaba gösterilip servet dökülen grafiti sanatının büyük faydasını gören ülkeler olduğunu da söyleyebiliriz.Örnek verecek olursak Britanya istenmeyen graffitileri ülkenin duvarlarından sildirmek için yılda 1 milyar sterlin harcarken bu durumu turist çekim gücüyle mâli açıdan kazanca çeviren, 2012 senesinde See No Evil festivaline ev sahipliği yapan Bristol.50.000 kişinin ziyaret ettiği bu şehir bu sanat sayesinde turizmine can verdi. Her sene Norveç’in Stavanger kentinde gerçekleşen NuArt festivali de kente pek çok turist çekiyor. Bunlar özel olarak sokak sanatına adanmış etkinlikler. Bu türden özel etkinliklerin yokluğunda bile graffitiyle süslenmiş her duvardan para kazanmanız işten bile değil. Mesela, Londra’nın gözde mahallesi Shoreditch’te üç saatlik bir graffiti turu 20 sterline patlarken, Buenos Aires’in sokak sanatını tur eşliğinde gezmenin maliyeti 25 dolar.   
Yasadışı bir uygulama olmasına rağmen Buenos Aires grafitiyle nâm salmış bir şehirdir.Bunu gözardı etmeyen ülke yetkililerinin kökten yasaklamak yerine seçilmiş, tescilli bir grup grafiti sanatçısını şehrin belirli bölgelerinde görevlendirilmesini kapsayan bir yasa çıkaracağı söyleniyor.Denetim altında yaptırılacak olan bu uygulama gelir kaynağı olan turistlerin devamlılığını sağlarken aynı zamanda sadece izin verilen eserlerin ortaya konulmasını sağlıyor.Tamamen yasadışı olmasına karşın etkili ve güzel bir yöntem olduğunu düşünüyorum.


B) GRAFİTİNİN ORTAYA ÇIKIŞ NEDENİ


Grafiti yukarıda bahsettiğim gibi sisteme olan isyan, karşı gelme gibi düşünceleri yansıtmak amacıyla bir grup aykırı insan topluluğu tarafından ortaya çıkmıştır. 1960’ların ABD’sinde; rock’n roll ve metal müzikle beraber gelişim gösteren en önemli aykırı müzik dalları rap ve hip hop olmuştur. İşte grafiti; 1960’larda bu ABD’li hip hop’çıların otobüslere, duvarlara kazımak; sprey, vs. boyalarla duvarları boyamak gibi yaptıkları çalışmalarla ortaya çıkmıştır.
ABD’de zaman geçtikçe yaygınlaşan ve diğer ülkelere de sıçrayan bu sanat hiphop kültürüyle tam anlamıyla bağdaşlaşmış ve hiphop kültürünün popülaritesinin artmasıyla çoğu insan tarafından bilinip kabul edilen bir sanat dalı olmuştur.

Fakat günümüzde değerlendirecek olursak eski aykırılığını yitiren grafiti sanatı tam anlamıyla çoğu insan tarafından kabul görmüş, eleştirel açıdan yumuşatılmış ve sistem eleştirisinden çıkıp hayatın her alanını konu alan, betimleyen bir sanat dalı haline gelmiştir.Dünya çapında bir sanat olmasıyla beraber bazı ülkelerde grafiti adına açılan üniversiteler, grafiti dükkanları, grafiti caddelerinin oluşmasıyla sistemin içine karışarak bir parçası haline gelmiştir. Dolayısıyla bugünkü konumu; 50 yıl önceki çekinilen ve varoş kesimin kalitesiz müziğiymiş gibi görülen dönemlere göre daha daha çok kabul görmüş durumdadır.


C-D) TÜRK GRAFİTİ SANATÇISI LEO LUNATİC


Bu başlık altında Türk grafiti sanatçısı Leo Lunatic hakkında bilgi ve yorumlarımı paylsşacağım.
Geçmişş hakkında kısa bir bilgi verecek olursam graffitiye merakı küçükken izlediği Beat Street filmiyle başlayan Leo, önceleri moda tasarım alanında çalışmış şimdilerde ise kendisini İstanbul’un Galata’dan Avcılar’a kadar pek çok semtinde ayrıca başka şehirlerde de görmek mümkün. Leo’nun ünü Türkiye sınırlarını aştı ve hatta kızgın pandalarından biri The Guardian Gazetesinin en iyi 15 graffiti sıralaması arasında yer aldı.


Leo Lunatic eserlerini sadece sokaklarda değil aynı zamanda Converse, Mavi, Eastpak, Ford gibi firmalarla yaptığı işbirliklerinde de görmek mümkün.
Türkiye’nin en önemli grafiti sanatçılarından olan Leo Lunatic kariyer patlamasını The Guardian gazetesinin en iyi 15 grafiti sanatçısı listesine girerek yaptı.Bu ülkemizdeki hiphop ve grafiti kültürünün geç de olsa yerleşmeye ve saygı görülen bir sanat haline gelmeye başladığının kanıtı olduğunu düşünüyorum.
Sıkça gördüğümüz meşhur Leo Lunatic eseri; Kızgın Panda

Yaptığı grafitilerden en öne çıkanı olan kızgın panda grafitisi aslında içerdiği mesajla yaşamımızın kalite seviyesinin elimizde olduğunu ve insanların yeteri kadar mutlu olmadığını vurguluyor.
Leo’nun pandalarının kızgınlığının sebebi şehrin griliği, insanların renksiz, soğuk ve mutsuz oluşları.
Bir panda ve yapılan bir kaç mimikle bu mesajı iliklerimize kadar hissettirerek gerçekten büyük bir iş başardığını ve eserler incelenip üzerinde yoğunlaşıldığı zaman verilmek istenen mesajın alıcıya başarıyla ulaştığını, sitem içeriği konusunda haklı olduğunu düşünüyorum.
Kişinin yaşam enerjisini belirleyen mutluluk seviyesi hayatımızdaki en önemli değerlerimizden birisi ve bunun kendimize, çevremize etkisi büyük.Dile getirilmesi gereken bir konuyu başarıyla dile getirdiğini ve sitemini net bir şekilde vurguladığını düşünüyorum.


E) GRAFİTİ SANATI HAKKINDA DÜŞÜNCELERİM


Grafiti sanatının insanın doğasında var olan bir özellikten meydana geldiğini düşünüyorum; aykırılık.Aykırılık özelliği biçimsel olarak doğru aktarıldığı zaman bir çok problemi kolay yönden insanlara anlatıp çözüme kavuşturulmasını hızlandırabilir veyahut bir problem hakkında bir farkındalık uyandırabilir.Grafitiyi “aykırılık” ve “farkındalık” kavramlarının birleşerek ortaya koyduğu bir sanat dalı olarak görüyorum.
Özellikle günümüzde bir çok ülke hükümeti tarafından yapılan baskılar artmakta olup yer yer insanların fikir belirtme, düşüncesini rahatlıkla paylaşma özgürlüğü bile kısıtlanabiliyor ve insanlar destek alabileceği birileri olmadığı için susmak zorunda kalıyor.Grafiti sanatı tam da burada devreye giriyor.Cadede yürürken gördüğün çocuk tacizini anlatan bir grafiti senin o konudaki farkındalığını ve duyar seviyeni arttırıyor ve zamanla sen de bu konunun ne kadar kötü olduğunu ve çözülmesi gerektiğini düşünerek aykırılığa katılmak istiyorsun.İnsanlara gözükmeyeni gösterme, görülmesi gereken şeylerin göz önüne koyulması ve eleştiriden doğacak başarıların zemini olduğu için “amacına uygun” kullanıldığı taktirde son derece işlevsel ve başarılı bir sanat dalı olarak görüyorum.

Her ne kadar doğuşundan günümüze kadar belirli kısıtlsmalar ve baskılarla grafiti de endüstriyelleştirilse de sabah işe, okula, eve giderken geceleri kimsenin kimseyi görmediği bir caddede sabah gördüğünüz, görmeniz gereken ve size gösterilmeyen bir durum sanatsallaştırılarak grafiti halinde size mesaj vermeye çalışıp sizden reaksiyon bekliyorsa ve bu amacından sapmadan yapılıp göze hitap eden güzel bir perspektifi varsa her daim grafiti başarılı bir sanat dalı olarak kalacaktır.


F) KAYNAKLAR
Wikipedia.com
turkiyedehiphop.blogspot.com
istanbulgraffiti.com
artfullliving.com/LeoLunatic