Notes

„Życzę sobie, aby moje życie i decyzje zależały ode mnie, a nie od sił zewnętrznych jakiegokolwiek rodzaju. Chcę być narzędziem swojej, a nie cudzej woli. Chcę być podmiotem, a nie przedmiotem; kierować się własnymi racjami i zamiarami, a nie ulegać czynnikom sprawczym działającym na mnie z zewnątrz. Chcę być kimś, a nie nikim; tym, kto decyduje za siebie, a nie tym, za kogo decydują, samosterownym, a nie kierowanym przez prawa natury lub przez innych ludzi, jakbym był rzeczą, zwierzęciem lub niewolnikiem niezdolnym udźwignąć roli człowieka [...]. Chcę przede wszystkim być świadomym siebie jako istoty myślącej, pragnącej, działającej, ponoszącej odpowiedzialności za wybory, których dokonuję, i potrafiącej wyjaśnić je przez odniesienie do własnych idei i zamierzeń. Czuję się wolny na tyle, na ile wierzę, że jest to prawdą, a zniewolonym na tyle, o ile muszę w to wątpić”

Według Izaaka Berlina człowiek wolny jest to człowiek, który jest samodzielny, decyduje sam za siebie. Robi to, co chce z własnej woli i kieruje się swoimi zasadami. Jest świadomy i odpowiedzialny za swoje czyny.