Notes

OG MODÜLER HÜCRELERİ
OG Modüler Hücreleri
Tanımı
1-36 kV’a kadar olan orta gerilim dağıtım düzeneklerinde, dağıtım panaolarının giriş
çıkış öçüm bölümleri düzenlendiği bölümdür.
Görevi
Orta gerilimde dağıtım merkezinde giriş ile çıkışı denetleyerek, işletme özelliklerinin
yanında kişilerin can güvenliği standarlara uygun olarak sağlamaktır. Modüler hücreler şehir
şebekeleri OG/AG dağıtım merkezlerinin OG bölümünde, OG tüketici ya da dağıtım
merkezlerinde 36kV'a kadar kullanılır.
Modüler hücrelerin kullanıldığı yerleri sıralanırsa
• Enerji üretim tesislerinde
• Trafo merkezleri
• Rüzgar santraları
• Oteller, alış-veriş merkezleri, iş merkezleri
• Enerji kesilmesine tahammülü olmayan hastaneler, hava alanları vb. yerler için
tasarlanmıştır.

Standartları
OG modüler hücreler, TS IEC 622271-200 standardına, TEDAŞ MYD/95-007.D
Teknik Şartnamesi'ne, Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği ile Elektrik Tesislerinde
Topraklamalar Yönetmeliği'ne uygun olarak üretilmelidir. Ayrıca hücre içerisinde kullanılan
ayırıcı, kesici, bara, sigorta, sayaç, ölçü aletleri, röle, akım ile gerilim transformatörleri vb.
her türlü gereçler de üretim standartlarına uygun üretilmiş olmalıdır. Hücrelerde kullanılan
OG techizatının ortak elektriksel özellikleri ve anma değerleri en az aşağıdaki gibi olmalıdır.
• Anma bara akımı 630 A, 1250
• Anma 1 s dayanım akımı 16 Ka
• Anma tepe dayanım akımı 40 kA-tepe
OG Modüler Giriş, Çıkış Hücreleri

Tanımı ve Görevi
OG’in iletilmesinde giriş ile çıkışları denetleyen yapıya denir. Panaoya gelen orta
gerilimin denetimini, dağıtımını sağlamaktır.

Hücre Sisteminde Kullanılan Malzemeler ve Görevleri
• Bara: Ekipmanların birbirine bağlanmasını sağlayan bakır ünitelerdir.

• Yük ayırıcısı; Etkin bölümleri epoksi reçineden yapılmış içine mühürlü basınç
sistemi ile sf6 gazı doldurulmuş hazne içerisinde yer alan, yük altında açma
kapama yapabilen orta gerilim şalt aygıtıdır. Üç konumu vardır açık, kapalı,
topraklama
• Toprak ayırıcısı: Gerilim altında bulunmayan elektrik devrelerinin toprakla
bağalntısını sağlar.
• Gerilim göstergeleri: Hücrede kablo bağlantı noktasında enerji olup olmadığını
gösteren kapasitif gerilim göstergesi ışıklı paneli hücre ön yüzündedir.
• Isıtıcı: Havayı kurutarak rutubet oluşmasını engeller.

OG Modüler Ölçüm Hücreleri
Tanımı ve Görevi
Orta gerilim dağıtım düzeneklerinde akım, gerilim, iş ölçmek için tasarlanmış ölçüm
panolarıdır.

Hücre Sisteminde Kullanılan Malzemeler ve Görevleri
Modüler hücreler, olağan işletme, muayene, bakım işlemlerinin kolaylıkla
yapılabileceği biçiminde tasarlanmıştır.
• Bara bölmesi: Hücrenin üst tarafındadır. Yan yana dizilen hücre birimlerinin
bara bağlantılarının yapıldığı bölmedir.
• Anahtarlama bölmesi: SF6 gazlı ayırıcı ya da SF6 gazlı yük ayırıcısının
bulunduğu bölmedir. Ayırıcı SF6 gazı ile dolu bir koruyucu içerisindedir. Bu
özellik, düzenin güvenliğini artıran bir etkendir.

• Kablo bağlantı bölmesi: Orta gerilim kablolarının girdiği bölmedir. Hücrenin
özelliklerine göre bu bölmede, akım transformatörleri ile gerilim
transformatörleri, sigortalar bulunabilir.
• İşletme mekanizması ve kilitlemeler bölmesi: Bu bölme, hücrenin ön
tarafındadır, aygıtlar arasındaki mekanik ya da elektromekanik kilitlemeler,
ayırıcı veya yük ayırıcısı mekanizmaları bulundurur.
• Alçak gerilim bölmesi: Alçak gerilim sigorta ile bağlantılarının, uyarı
lambaları, klemensler, düğmeler, ampermetre, voltmetre, sayaç gibi ölçü aletleri
bu bölmededir.
• Bara düzeneği: Baralar elektrolitik bakırdan hazırlanmış olup hücrenin üst
kısmında hücre anma değerlerine uygun kesitte ve ayırıcı veya yük ayırıcısına
üstten bağlantı yapılacak şekilde bağlanır.
Baralar, hücreler yan yana dizilirken sıra ile yan taraftan ve üstten monte edilebildiği
gibi alçak gerilim kompartmanının veya öndeki sabit kapağın çıkartılması ile önden de
monte edilebilmektedir.
• Gazlı yük ayırıcısı: Yük ayırıcıları; anma normal akımına kadar bütün akımları
kapayabilen, taşıyabilen, kesebilen, kısa devre akımlarını belirli bir süre
taşıyabilen, kısa devre üzerine kapatabilen, açık konumunda ayırıcılar için
istenen yalıtım seviyesini sağlayabilen anahtarlama aygıtıdır.
• Topraklama Ayırıcısı: Proje gereksinimine göre ayırıcılar hava yalıtımlı ya da
SF6 gaz yalıtımlı olabilmektedir. Hava yalıtımlı topraklama ayırıcıları kısa
devre akımlarını güvenle kapamalıdır.
Topraklama ayırıcıları IEC 60129 ve IEC 60694 standartlarında üretilir. Hücre yan
duvarlarına galvanizli sac gövde üzerine bağalnmıştır. Topraklama ayırıcılarının
kontaklarında gümüş kaplamalı elektrolitik bakır kullanılmaktadır. Gazlı ayırıcılar mühürlü
basınç sistemi ile kapatılan çelik tank içerisindedir bu nedenle bakım gerektirmez.
Şekil 4.2:Topraklama ayırıcısı
• Aktif ve reaktif (kombi) enerji sayacı: Sistemin harcadığı etkin ile kör gücü
ölçen sayısal sayaç ölçü hücresinin üst ön kısmında yer alır.

• Yardımcı röle: Yardımcı röle ve kontaklar, hücre içerisindeki malzemelerinin
çalışması ve arıza durumlarını hakkında bilgi almak ve malzemeleri bağlamak
için kullanılacak eleman ile buna bağlı yedek kontaklardır. Rölelerin çıkışında
açma ve sinyal devrelerinde kullanılmak üzere, elektriksel olarak bağımsız
olmalıdır. Günümüzde denetleme ile koruma aygıtı her gerilim düzeyi için trafo
merkezlerinin endüstriyel işletmelerin, elektrik dağıtım şebekelerinin,
motorların çalışması için tasarlanmış sayısal koruma ile ölçme bölümleri
kullanılmaktadır.
• OG sigorta: Kısa devre yada ani aşırı akımlarda OG sigortalar arızayı güvenle
kesmekte kullanılır. Modüler hücre ile transformatör korumasında OG
sigortaları ile yük ayırıcısı birlikte hareket eder. Kullanılan sigortaların
özelliğine göre daha düşük akımlarda sigorta ile yük ayırıcısı birlikte kesme
yapabilmektedir. Sigortalardan birinin atması sonucunda transformatörün
dengesiz, iki faz çalışmasının engellenmesi amacı ile birçok modüler hücrede üç
faz açtırma düzeneği bulunmaktadır. Bu sayede sigortalardan birinin atması
halinde yük ayırıcısı üç fazı birden açmaktadır.

Sigorta değerlerini seçerken aşağıdaki ölçütler göz önüne alınır.
• Modüler hücre işletme gerilimi
• Transformatör anma değerleri
• Sigorta teknolojisi (üretici). Sigorta karakteristikleri üretici firmalara ve
standartlara göre değişebilmektedir.
• Akım trafosu: Akım trafolarının kısa devre dayanım akımı ve anma gerilimi
kullanılacak şebekenin gerilim ile kısa devre özelliklerine uygun olarak
seçilmektedir. Hücrelerde kullanılacak OG akım transformatörleri TEDAŞ
MYD/96-010 nu.lı teknik şartnamelere uygun olalıdır.
• OG gerilim trafosu: Projeye göre faz faz yada faz toprak gerilim trafoları
kullanılmaktadır. Gerilim trafoları uygun sigortalar ile korunmaktadır.
Hücrelerde kullanılacak OG gerilim transformatörleri TEDAŞ MYD/96-011
nu.lı teknik şartnamelere uygun olalıdır.
• Voltmetre: Geriliminin ölçüldüğü kısımdır. Aksi belirtilmedikçe hücrelerde
kullanılacak voltmetreler, IEC-60051 standardına uygun olmalıdır.
• Voltmetre komütatörü: Voltmetre ile birlikte bağlanan, fazlar arası ile faz nötr
arası gerilimlerin voltmetrede izlenmesi sağlayan bağlantı elemanıdır. Operatör,
istediği fazlar arası gerilimini voltmetre komütatörünü uygun konuma getirerek
izleyebilir.
• Ampermetre: Akımının ölçüldüğü kısımdır.
• Isıtıcı rezistans: Metal mahfazalı modüler hücreler metalden yapıldığı için
korozyona karşı hem iç kısmı hem de dış kısmı korunmalıdır. Gece ile
gündüzdeki ısı değişmeleri hücrede değişmelere yol açar. Isı değişiminden
dolayı hücre içinin, malzemelerinin zarar görmemesi için yani hücre içi ısıyı
sabit tutmak için ısıtıcı konulmuştur.