Notes

HÜCRE YAN YÜZEY FARKLILAŞMALARI
+Hücre bağlantıları tüm dokuların hücre-hücre, hücre-
matriks temas noktalarında yer alır.
*Taramalı elektron mikroskobu
*Dondurup-Kırma yöntemi

Hücreler arasındaki özelleşmiş bağlantılar :
-Hücreleri birbirine bağlar.
-Hücrelerarası boşlukları kapatır.
-Hücrelere ve kapillere madde geçişini denetler.
-Hücre polaritesini düzenler.
-Hücre-hücre iletişiminde rol alır.

Fonksiyonlarına göre sınıflandırılırlar :

1.Sıkı bağlantılar
+Zonula Okludens - tight junction (terminal tıkaç)
2.Tutucu bağlantılar
*Aktif filamentinin bağlanma yerleri
a)Hücre-hücre bağlantıları(Zonula Adherens)
b)Hücre-matriks bağlantıları(Fokal Adezyon)
*Ara filament bağlanma yerleri
a)Hücre-hücre bağlantıları(Desmozom)
b)Hücre-matriks bağlantıları(Hemidesmozom)
3.Haberleşme bağlantıları
+Gap Junction(Nexus)
+Kimyasal Sinapslar

SIKI BAĞLANTILAR (TİGHT JUNCTİON=ZONULA OCLUDENS)
+Hücre çevresini kemer gibi sardığı için zonula, hücreler
arası paraselüler aralığı tıkadığı için ocludens adı verilmiş.
+Yapısı dondurup kırma yöntemi ile açıklanmıştır.
+İki hücre membranı arasında ve hücrenin tüm çevresini
saran integral membran proteinlerinden oluşan iplik yapı.
+Yapısına katılan transmembran proteinler okludin ve
klaudindir.
+Okludin tek gen ürünü, klaudin 24 proteinden oluşan
bir aile.
+Okludin ve klaudinler sitoplazmik tarafa ZO proteinleri
ile bağlanır.
+ZO proteinler sitoplazmik adaptör proteinler : ZO-1
ZO-2,ZO-3 ve cingulin
+Adaptör proteinler bir taraftan okludin ve klaudinle
diğer taraftan aktin sitoiskeletle etkileşirler.
+Ayrıca nektinler, junction adezyon molekülleri (JAMs)
sıkı bağlantı yapısında yer alır ve sitoplazmik ZO1,ZO2
ZO3, afadin, AF6, 7H6 proteinleri ile aktine bağlanır
+Memelilerde epitel hücrelerin apikalinde ve lümene yakın
bölgesinde bulunur.
+Epitel hücresine kutuplaşma özelliği kazandırır.
+Komşu hücreler arasında madde geçişini kontrol eder
maddelerin serbest geçişini engeller.(Paraselüler yalağın
bariyeri)
+bütünlüğünün sürmesi için hücre dışı Ca+2 ihtiyaç var.

Fonksiyonları
1.Suyun ve solutlerin, hücreler arası boşluklardan difüzyonun
engellemek.
2.Apikal ve basolateral yüzeyler arasındaki integral
membran proteinlerinin hareketini önlemek.
Önemi: Her yüzeyin özel fonksiyonları oluşturabilmesine
aracılık eder.
Ör:Apikal yüzeyde reseptör aracılı endositoz,bazolateral
yüzeyde ekzositoz

TUTUCU BAĞLANTILAR

ZONULA ADHERENS
+Sıkı bağlantıların hemen altında yer alan adherens
bağlantısı yaklaşık 20nm
+İki komşu hücrenin hücre membranlarının iç yüzünde
sitoplazmaya bakan taraflarında aktin filamentlerine
bağlanan sitoplazmik plaklar bulunur.Kemer gibi adherens
bağlantılar zonula adherens olarak da adlandırılır.
+Epitel hücrelerinin apikal yüzeyine yakın yer alan bu
sürekli bağlantı epitelin fiziksel bütünlüğünüde sağlar.
+Epitelde adherens bağlantının yapısına katılan adezyon
molekülü E-kaderindir.
+Yoğun olarak kümeleşmiş E-kaderinler arasında homofilik
ilişki hücreleri birbirine bağlar.
+Kaderinler adaptör proteinler (alfa,beta ve gama kateninler
vinkulin , alfa aktinin) aracılığı ile aktin filamentlerine
bağlanırlar.
+Adherens bağlantılar nöral tüp oluşumunda rol oynarlar.
+Omurgalıların gelişmesi esnasında nöral plakda aktin
demetlerinin kasılması ile epitel hücrelerinin apikal
kısmında bir daralma meydana gelir.böylece nöral
plağın nöral tüp şekline dönüşümü gerçekleşir.
+İmmunohistokimyasal yöntemlerle çeşitli idrar kesesi
fonksiyon bozukluklarında adherens bağlantıların
azaldığı gösterilmiştir.
+Hücre hücre adezyonu ve hücre göçünde kaderinlerin
miktar ve yapısı değişir.

FOKAL ADEZYON
+Hücre-matriks bağlantılarıdır.
+Hücre membranı ile matriks arası 15nm
+İntegrinler aracılığı ile hücre matrikse tutunur.
+İntegrinler hücre içi adaptör proteinler talin , vinkulin
alfa aktinin , filamin aracılığı ile sitoplazmada aktin
filamentlerine bağlanır.
+İntegrinler ekstrasellüler uç bölgeler ile ECM bileşenle-
rinden bir proteine bağlanır.
+Dokunun yapısında kararlı, hücre göçü sırasında hızla
bozulup tekrar oluşabilir.
+Fokal kontaklar belirli hücre tiplerinin hareketini
kolaylaştırır.
+İmmün cevap sırasında lökositlerin kimyasal ajanlara
doğru hareketi sırasında yalancı ayakların oluşumunda
da görevlidir.
+Eğer yalancı ayaklar adezyon plağı oluşturmak için
kollajen liflere tutunurlarsa hücre kollajen lif boyunca
göç edebilir.
+Dokulardaki hücreler tümör özelliği kazandıktan sonra
çevresindeki matriksi invaze eder ve metastaz yapar.
+bu göç sırasında ki olayları anlamak için fokal adezyon
nasıl düzenlendiğinin anlaşılması önemlidir.

DESMOZOM
+Transmembran adezyon proteinleri kaderin ailesine ait
olup sitoplazmik plak aracılığı ile ara filamentlere bağlanır
+İki çeşit kaderin(desmoglein ve desmokolin) komşu
hücreleri birbirine bağlar.
+Sitoplazmik plak(desmoplakin,plakoglobin,plakofilin)
kaderinlere bağlıdır.
+Sitoplazmik plaktan çıkan lifler ara filamentler(keratin
desmin,vimentin)dir.
+Desmozomlar vücutta komşu hücreler arasında
kuvvetli bağlanma noktalarıdır.
+Hücreler arası aralık (200-300A)çok fazla genişlemiş.
+Desmozomlar hücre tipine bağlı olarak özel bir ara
filamente bağlanır.Örneğin çoğu epitel hücrelerinde bu
keratin ara filamenti iken kalp ve kas hücrelerinde
desmindir.
+bu dokuların genel özelliği büyük ölçüde mekanik strese
dayanmalarıdır.
+Desmozomlar erken embriyonik gelişim esnasında
oluşurlar ve gelişim esnasında hücre pozisyonlarını
korumada önemli bir rol oynarlar.

HEMİDESMOZOM
+Epitel hücrelerini altındaki bazal laminaya tutundurur.
+EM'da yarım desmozom şeklinde göründüğü için bu
isim verilmiş
Bileşenleri ;
+Ara filamanlara bağlı olan sitoplazmik plaka
+Zarı bazal laminaya bağlayan laminin 5 yapısındaki
plaka
+alfa6beta4 integrinler hemidesmozomların esas adezyon
molekülleridir.
+İntegrinler, hemidesmozomların transmembran bağlayıcı
proteinleridir.