Notes

AKSİYON POTANSİYELİ
+Sinir ve kas hücreleri gibi uyarılabilir hücreler uygun bir
uyaranla uyarıldıklarında zar potansiyelinde geçici bir değişme
olur.bu değişiklik kritik bir değeri aşarsa zar boyunca dalga
şeklinde yayılabilen bu potansiyel değişiklikleri aracılığı ile
organlar arasında hızlı bir enformasyon iletimi sağlanmaktadır.
Canlının iç ve dış ortamlarındaki her tür değişiklik özelleşmiş
reseptör hücelerinde elektriksel sinyallere dönüştürlerek sinirler
yolu ile beyne iletilir,burada algılanır,yorumlanır ve bir kısmı
saklanır.

+İki nöron arasındaki bilgi alışverişi sinaps adı verilen yapılarda
olur.bir nöron, uzantıları ya da gövdesindeki sinaptik bağlantılar
ile diğer nörondan aldığı bilgiyi akson boyunca potansiyel
değişiklikler şeklinde sinir son ucuna kadar iletir.bu uçtan da
bilgi sinaptik yol ile diğer hücrelere aktarılır.
Sinir ve kas hücre zarlarının dinlenim durumu uygun bir uyaran
ile kısa süreler içerisinde ters kutuplanabilir.Zarın belirli bölgesi
1 ms kadar süren bu potansiyel değişiklikten sonra membran bu
bölgede dinlenim durumuna dönerken potansiyel değişikliği
membran boyunca yayılmasına devam eder.
Lif boyunca iletilen uyaranın temel birimi olan bu potansiyel
değişikliğe aksiyon potansiyeli denir

+Aksiyon potansiyelinin pozitif potansiyellere doğru değişim süreci
ters kutuplanma(depolarizasyon)
+Yeniden dinlenim potansiyeline dönüş geri kutuplanma(repolarizasyon)
+Dinlenimden daha negatif potansiyele doğru gidiş ise üst kutuplanma(hiperpolarizasyon)

Aksiyon potansiyelinin oluşmasına neden olan uyarılar:
1.)Hormonlar(asetilkolin reseptörleri)
2.)Isı(deride sıcaklık reseptörleri)
3.)Mekanik(Paccini cisimlerinde,işitme tüy hücreleri)
4.)Kimyasal faktörler(dilde tat reseptörleri)
5.)Elektromanyetik ışınlar(retinada koni ve çomaklar)

Uyarılabilir hücrelerde aksiyon potansiyelinin yayılmaz hızı hücre
cinsine göre 1 ile 100 m/s arasında değişir.
Miyelinli aksonlarda iletim hızı miyelinsizlere göre daha büyüktür.
Aksonlarda iletimin yönünü belirleyen herhangi bir özellik yoktu.
Ortasından uyarılan bir aksonda aksiyon potansiyelleri iki yönde
de yayılabilir.

Ard Potansiyeller
Aksiyon potansiyellerinde depolarizasyon süreci tüm hücrelerde
birbirne benzer.Aksiyon potansiyeli süresi sinirlerde,miyelinsiz
aksonlarda 1.5ms miyelinli aksnolarda ise0.5-0.4ms kadardır.
Depolarizasyondan sonra repolariazyon süreci başlar.
Repolarizasyonu izleyerek zar potansiyeli uzunca süre dinlenim
değerinin birkaç milivolt altında veya üstünde kalabilir.bu
potansiyellere ard potansiyller(after potential) denir.
Ard potansiyeller nedeni ile aksiyon potansiyelinin repolarizasyon
kesimi süre bakımından olduğu kadar biçim bakımından da hücreden hücreye çeşitlilik gösterir.

+++bir hücrenin uyarılabilirliği depolarize edici ard potansiyele
sahipken artmakta, hiperpolarize ard potansiyele sahipken azalmaktadır.

Hep ya da Hiç Davranışı
+Farklı hücreler için gözlenen bu çeşitliliğe karşılık yalıtılmış tek
hücrelerde yapılan deneyler,aksiyon potansiyeli büyüklüğünün ve
zamanla değişim biçiminin uyaranın cinsine ve büyüklüğüne bağlı
omadığını göstermektedir.
bir sinir uyartısı sönümlenmeden ve biçim bozulmasına uğramadan bir akson boyunca sabit hızla iletilir.Sinir lifi bu durumda hep ya da hiç davranışına uymaktadır.Yani bir sinir lifi
ya iletim durumundadır ya da değildir.

++Aksiyon potansiyellerinin frekansı ve dizlim deseni uyaran ışığın
şiddetine ve spektral bileşimine bağlıdır.Ancak aksiyon
potansiyellerinin tek tek büyük ve biçimleri aynıdır.

Eşik Uyaran
+Yalıtılmış tek hücrelerde yapılan deneyler,uyaranın şiddeti eşik
uyaran adı verilen bir değere ulaşmadıkça aksiyon potansiyelinin
oluşmadığını göstermektedir.
Elektriksel uyaran uygulanması halinde akımın uygulanma süresi
küçültülünce eşik akım şiddetinin yükseldiği bilinmektedir.
bir aksonu elektriksel yoldan uyarmak için minimum bir elektrik
yükü gerekmektedir.

+Minimum bir akım şiddetinin altında uygulama süresi ne kadar
uzun olursa olsun uyartı oluşmaz.bu akım şiddetine reobaz denir.
Reobazın iki katı değerinde bir akımın uyartı oluşturabilmesi için
uygulanması gerekli minimum süreye kronaksi denir.

+bir aksona eşikaltı düzeyde bir elektrik uyaran uygulandığında
aksiyon potansiyeli gelişmez ancak uygulama noktası civarında
membran potansiyeli az da olsa değişir.bu duruma yöresel yanıt
adı verilir.

+Eşikaltı bir uyaranın neden olduğu depolarizasyon henüz tam
sönmeden ikinci bir eşik altı uyaran daha uygulandığında,ikinci
uyaranın oluşturacağı yöresel depolarizasyon birinciden arta kalana eklenebilir ve toplamları eşik potansiyele ulaşarak bir
aksiyon potansiyelini tetikleyebilir.Toplama(Summation) olarak
adlandırılan bu olaya sinir sisteminde iki farkı şekilde karşılaşılmaktadır.
Zamansal Toplama(Temporal Summation) çevresel sinir sistemi
Uzaysal Toplama(Spatial Summation) merkezi sinir sistemi

Uyum
+Uyarılabilir bir hücre için kritik depolarizasyon potansiyeli veya
eşik potansiyel uyaranın şiddeti,süresi ve artma temposu ile birlikte zarın geçmişine bağlıdır.Şiddeti zamanla doğrusal olarak
artan uyaranlar için eşik potansiyel uyarının artış hızı ile ters
orantılıdır.
Uyaranın artış hızı bir minimum değerin altına düşerse uyaranın
son değeri ne olursa olsun aksiyon potansiyeli oluşamaz.
Uyarılabilir bir hücre veya dokunun şiddeti ağır ağır artan bir
uyaran karşısında eşiğini yükseltmesine uyum denir.

Refrakter Dönem
+Uyarılabilir bir lifin belirli bir bölgesinde aksiyon potansiyeli
oluşurken ikinci bir uyaran şiddeti ne olursa olsun bu bölgede aynı
anda başka bir aksiyon potansiyeli oluşturamaz.Aksiyon potansiyeli süresinden biraz uzun olan,lifin hiç uyarılmadığı bu
döneme mutlak refrakter dönem denir.
bunu izleyen biraz daha uzun süreli bir dönemde ise ikinci bir
uyaran bir aksiyon potansiyeli oluşturabilir(bağıl refrakter dönem)

bir akson aynı anda iki ayrı yerden uyarılabilir.Zıt yönde birbirine
doğru yaklaşan aksiyon potansiyelleri aynı bölgeye ulaşınca bir
diğerinin refrakter dönemine rastlayacağından yok olur.Mutlak
refrakter dönem bir yönde ilerleyen aksiyon potansiyelinin
kendiliğinden geri dönmesini engeller.

1.Dinlenim Dönemi:Hücre içinin negatif , hücre dışının pozitif olduğu durum.bir uyartı ile membranın Na+ iyonlarına karşı
geçirgenliğinin artması sonucu bozulur.
2.Depolarizasyon Dönemi:Na+ iyonları hızla hücre içine akar,dış
ile iç arasında potansiyer farkını önce kaldırır sonra iç yüzde dış
yüze göre pozitif yük toplanır.Dinlenim potansiyeli ortadan kalkar
ve ters yönde bir potansiyel oluşur.
3.Repolarizasyon Dönemi:Zarın tekrar Na+ iyonlarına karşı
geçirgenliği azalır ve hemen hemen durur.Lif içindeki pozitif ters
potansiyel ortadan kalkar,normal dinlenim potansiyeli geri gelir.