Notes

فٖى اَدْنَى الْاَرْضِ وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ ﴿٣﴾

(Hem de) en yakın bir yerde; ama bu yenilgiye rağmen (yeniden) üstünlük sağlayacaklar.
Edna el-Ard: Bu terkipteki edna kelimesi “denaet” yahut “dünüvv“den türemiştir. Anlam itibariyle “en aşağı veya en yakın” demektir. En yakın anlamı tercih edilirse iki türlü anlaşılabilir. Birincisi, İran sınırına veya Hicaz Arapları’na en yakın Bizans toprakları kastedilmiş olur. İkincisinde ise, Bizanssın merkezinde anlamı içerir.

Edna kelimesine “en aşağı” mânası verilirse, bu yenilginin Dünya’nın en alçak (Edna el-Ard) yerinde gerçekleştiği söylenebilir. Arapça da Dünya’nın en alçak yeri “Edna el-Ard” olarak ifade edilir.

Tarihi bilgilere göre Bizans İmparatorluğunun Persler’e yenildiği bölge Suriye, Filistin ve şimdiki Ürdün topraklarının kesiştiği bölgede yer alan Lût gölü (ölü deniz) havzasıdır.

Deniz seviyesinden 395 metre aşağıda olan Lût gölü çevresi, Dünya’mızın “en alçak” noktasıdır. Yani bilimsel olarak Dünya’nın en yüksek noktası Himalayalar, en alçak noktası Lût Gölü (Ölüdeniz) havzasıdır. Lut Gölü’nün diğer ismi ‘Ölü Deniz’dir. Çünkü burada balık veya yosun gibi canlılar yaşayamaz.

Bu tefsire göre Kur’an, ancak son yüzyılın ölçüm teknikleriyle bilinebilmiş bir bilgiyi önceden açıklayarak bir mu’cize daha oluşturmuştur.



فٖى بِضْعِ سِنٖينَ لِلّٰهِ الْاَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَمِنْ بَعْدُ وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ ﴿٤﴾

4.(Üstelik) birkaç yıl içinde: (çünkü) karar yetkisi, eninde sonunda Allah’a aittir. İşte o gün müminler (de) sevineceklerdir.

Bid kelimesi üçten çok ondan az bir sayıyı ifade eder. Arapça’da tekil için ayrı, iki adet için ayrı, ondan fazla sayıları belirtmek için ayrı ifadeler vardır.

“O gün” ifadesi, burada, “o zaman” anlamına gelmektedir; çünkü Bedir Savaşı bir günde bittiği halde Heraklius’un Persliler’e üstünlük sağlaması yıllar almıştı.

622’de Hz. Peygamber Medine’ye hicret ettiğinde, İmparator Herakliyus gizlice Konstantinopol’den ayrılıp Trabzon’a, oradan da Karadeniz’e gitti ve İran’a arkadan saldırma hazırlıklarına girişti. Bunun için Kilise’den para yardımı istedi. Papa Sergius ona Hıristiyanlığı ateşperestliğe karşı koruması için kilise hazinesinden faizle borç para verdi. Herakliyus karşı saldırısına M.S 623’de başladı. Ertesi yıl MS. 624’de Azerbeycan’a girdi ve Zerdüşt’ün doğum yeri olan Cloromia’yı yerle bir edip İran’ın en önemli ateş tapınağını yıktı. Allah’ın kudreti ne kadar da büyük! Aynı yıl Müslümanlar da Bedir’de müşriklere karşı ilk defa zafer kazandılar. Böylece Rûm Sûresi’nde verilen iki gaybî haber de on yıl içinde gerçekleşmiş oldu.
Bizans kuvvetleri İranlıları püskürtmeye devam ettiler ve Ninova’daki çarpışmada (MS. 627) onlara en büyük darbeyi vurdular. “Dastagerd”i ele geçirip, o günlerde İran’ın başkenti olan “Ctesiphon” taraflarına kadar ulaştı. MS. 628’de bir iç ihtilâlda Hüsrev Perviz hapsedildi, on sekiz oğlu gözleri önünde öldürüldü ve birkaç gün sonra da kendisi hapishanede öldü. Bu, Kur’an’ın “büyük zafer” diye ifade ettiği Hûdeybiye Anlaşmasının imzalandığı yıldı. Aynı yıl Hüsrev’in oğlu II. Kubâd, işgal edilen Rûm topraklarından çekildi. Hakiki çarmıh’ı (Hıristiyanlara göre Hz. İsa’nın üzerinde öldürüldüğü çarmıh) restore edip monte etmek üzere Kudüs’e gitti ve aynı yıl Hz. Peygamber, Hicret’ten sonra ilk defa “Umret’ül-kaza” yapmak için, Mekke’ye girdi.

Âyetteki Bundan önce ve sonra emir Allah’ındır ifadesinden, zaferi ve yenilgiyi Allah’ın takdir ettiğini anlamaktayız.